گفتیم یکی از ادله اثبات دعوی، چه در امور حقوقی و چه در امور کیفری، شهادت شاهد یا مطلعین است.
در پرونده های کیفری موضوع اختلاف ابتدا در دادسرا بررسی می شود.
در دادسرا، بازپرس وظیفه انجام تحقیقات مقدماتی را بر عهده دارد.
وقتی یک پرونده در حال بررسی است، بازپرس برای کشف جرم اقدامات لازم را صورت می دهد؛ مثلا مراجعه به کارشناسی، تحقیقات محلی و یا تحقیق از شهود یا مطلعین.
تحقیق از شهود البته یکسری شرایط به خصوص دارد که باید رعایت شود.
همانطور که در قانون برای جلب شهود مقرراتی در نظر گرفته شده است، برای تحقیق از مطلعین نیز شیوه ای در نظر گرفته شده است.
از این رو در این مقاله به بررسی نحوه تحقیق از شهود و مطلعین از جمله غیر علنی بودن تحقیق و انفرادی بودن تحقیق می پردازیم.
غیر علنی بودن تحقیق
در مرحله تحقیقات مقدماتی، از هر کسی که بازجویی و تحقیق می شود باید به صورت غیر علنی باشد.
ماده ۲۰۶ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال ۹۲ در این باره می گوید که: "تحقیق و بازجویی از شهود و مطلعان، قبل از رسیدگی در دادگاه غیر علنی است".
تحقیق غیر علنی یعنی علاوه بر اینکه مردم نباید در جریان بازجویی باشند، خود متهم هم نباید در جریان تحقیق از شاهد یا مطلع حضور داشته باشد تا شاهد بتواند با آسودگی خاطر اطلاعات خود را در اختیار قرار دهد.
انفرادی بودن تحقیق
تحقیق از هر یک از شاهدان و مطلعان باید به صورت انفرادی صورت بگیرد.
این موضوع از ماده ۲۰۷ قانون آیین دادرسی کیفری استنباط می شود.
در این ماده آمده است که: "بازپرس از هر یک از شهود و مطلعان جداگانه و بدون حضور متهم تحقیق می کند و منشی اطلاعات ایشان را ثبت می کند و به امضاء یا اثر انگشت آنان می رساند.
تحقیق مجدد از شهود و مطلعان در موارد ضرورت یا مواجهه آنان بلامانع است؛ دلیل ضرورت باید در صورت مجلس قید شود".
از ابتدایی این ماده بر می آید که شهادت و اظهار اطلاعات باید به صورت جداگانه باشد و نه در حضور متهم.
انفرادی بودن تحقیق احتمال تبانی بین متهم و شاهد را از بین می برد.
