آرایی که توسط دادگاه ها صادر می شوند را می توان به دو دسته کلی احکام و قرارها تقسیم بندی نمود.
بر فرض اینکه احکام صادر شده توسط دادگاه ها بر اساس مقررات قانونی و با رعایت تمامی شرایط شکلی و ماهوی صادر شده باشند، باز هم ممکن است که محکوم علیه یک دعوا نسبت به آن اعتراض داشته باشد؛ به همین دلیل، مقررات قانونی روش های اعتراض به آراء دادگاهها را پیش بینی کرده اند.
یکی از این روش ها اعاده دادرسی می باشد.
بنابراین در این مقاله به این موضوع می پردازیم که اعاده دادرسی حقوقی چیست و از چه آرایی می توان اعاده دادرسی نمود.
اعاده دادرسی حقوقی یکی از طرق فوق العاده شکایت از آراء دادگاهها می باشد که ویژه احکام است.
اعاده دادرسی، رسیدگی دوباره به دعوا نزد همان مرجعی که حکم را صادر کرده است را امکانپذیر می کند.
در واقع اعاده دادرسی موجب می شود که دادرسی ای که منجر به صدور حکم قطعی شده، با درخواست محکوم علیه که در فرایند دادرسی حضور داشته است، دوباره در همان مرجعی که رای را صادرکرده است امکانپذیر بشود و حکم به لحاظ ماهیتی دوباره مورد بررسی آن مرجع قرار بگیرد.
درخواست اعاده دادرسی مانند فرجام خواهی، تجدیدنظر خواهی و واخواهی باید توسط محکوم علیه حکم مورد درخواست اعاده دادرسی و علیه محکوم له این حکم درخواست شود.
اعاده دادرسی را می توان به دو نوع اعاده دادرسی اصلی و طاری تقسیم نمود.
بر اساس ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی، "نسبت به احکامی که قطعیت یافته … ممکن است درخواست اعاده دادرسی شود".
با توجه به این ماده، درخواست اعاده دادرسی صرفا نسبت به حکم دادگاه امکانپذیر است، بنابراین، قرارهای دادگاه حتی قرارهای قاطع دعوا و قرارهای تامینی قابل اعاده دادرسی نمی باشند.
علاوه بر احکامی که به صورت قطعی صادر شده اند، (احکام دادگاه تجدید نظر استان، احکام حضوری دادگاه های نخستین که در دعاوی مالی با خواسته تا سه میلیون ریال صادر شده اند)، احکامی نیز که به صورت قابل واخواهی یا تجدیدنظر خواهی از دادگاه نخستین صادر شده اند (احکام غیابی و احکامی که در دعاوی مالی با خواسته بیش از سه میلیون ریال صادر شده اند و نیز احکام صادره در دعاوی غیر مالی) و در مهلت مقرر نسبت به آنها شکایت نشده است، می توانند در صورت تحقق یکی از جهات اعاده دادرسی، مورد درخواست اعاده دادرسی قرار بگیرند.
مهلت درخواست اعاده دادرسی برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از ایران دو ماه است.
