انجام دادن یک فعل مجرمانه در قانون با مجازات همراه است.
این موضوع برای همه روشن است اما مسئولیت کیفری ناشی از جرم همیشه هم عادلانه نیست.
گاهی شرایطی وجود دارد که فردی با اینکه عمل مجرمانه انجام داده است مستحق مجازات نیست.
مثلا زمانی که یک نفر در حال زدن دیگری ، فرد برای دفاع از خود او را هل می دهد و باعث صدمه به او می شود یا مثال رایجی که همه ما شنیده ایم که در زنای به عنف، زن برای دفاع از تن خود، متجاوز را می کشد.
آیا در این شرایط کسی که قصد دفاع از خودش را داشته باز هم مسئولیت کیفری دارد و مستحق مجازات است؟ مثال هایی که زده شد نمونه هایی از دفاع مشروع هستند.
از این رو در این مقاله به بررسی تعریف دفاع مشروع، شرایط دفاع مشروع و دفاع مشروع از دیگری می پردازیم.
دفاع مشروع یکی از انواع موانع مسئولیت کیفری است؛ یعنی اگر کسی برای دفاع از خودش اقدام به عملی مجرمانه نماید، مجازات نمی شود.
در قانون مجازات اسلامی ماده ۱۵۶ آمده است که: "هرگاه فردی در مقام دفاع از نفس، ناموس، مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هرگونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریب الوقوع با رعایت مراحل دفاع مرتکب رفتاری شود که طبق قانون جرم محسوب می شود، در صورتی که شرایط قانونی دفاع مشروع وجود داشته باشد، مجازات نمی شود."
شرایط دفاع مشروع
در ادامه ماده فوق آمده است که در صورت اجتماع شرایط زیر، مرتکب مجازات نمی شود؛ یعنی باید همه شرایط دفاع مشروع وجود داشته باشد تا مرتکب مجازات نشود.
این شرایط از قرار زیر است:
- الف – رفتار ارتکابی برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد و بدون آن نتوان خطر را دفع کرد.
- ب – دفاع مستند به نشانه های معقول یا یک ترس و بیم عقلایی باشد.
- پ – خطر و تجاوز بابت اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگیرد.
- ت – عملا توسل به قوای دولتی بلافاصله ممکن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر موثر نباشد.
در صورت وجود تمام شرایط فوق دفاع مشروع است و مرتکب مجازات نمی شود.
در دفاع مشروع، دیه نیز پرداخت نمی شود، مگر اینکه مهاجم دیوانه باشد که دیه را باید بیت المال بپردازد.
دفاع مشروع از دیگری
دفاع مشروع از دیگری علاوه بر اینکه تابع شرایط فوق است، نیازمند شرایط دیگری نیز هست.
در واقع دفاع از نفس، ناموس، عرض، مال و آزادی تن دیگری در صورتی جایز است که او یا
- از نزدیکان دفاع کننده بوده باشد.
- یا مسئولیت دفاع از او بر عهده دفاع کننده باشد.
- یا دیگری برای دفاع از خودش ناتوان باشد.
- دیگری برای دفاع از خود تقاضای کمک کند.
- یا اینکه فرد در وضعیتی باشد که نتواند درخواست کمک کند.
در این صورت می توان از دیگری دفاع کرد و در صورت اجتماع همه شرایط دفاع مشروع خواهد بود.
با عرض سلام و خسته نباشید
در صورتی که فرد مقابل در دادگاه تعهد داده باشد که دیگر به درب منزل بنده مراجعه نکند ولی بعد یه مدت بیان و شروع کنن به فحاشی و بخوان ورود به عنف کنن و باعث درگیری بشن و صدمه ببینن و شکایت کنن با اینکه همسایه ها شاهدن که اومدن و نظم و آرامش رو بهم زدن دفاع مشروع بحساب میاد یا خیر در حالتی که در حین درگیری ۲ طرف صدمه دیدن و از اون ها هم شکایت شده است ..