چک بهتر است یا سفته؟

بسیاری از مردم می پرسند برای دریافت ضمانت کاری یا پرداخت وجه از بدهکار، از وی چه وثیقه ای دریافت نماییم چک بهتر است یا سفته؟

مضافا به اینکه طی اصلاحیه که سال ۸۲ به قانون چک زده شد، کلیه چکهای وعده دار، تضمینی، مشروط، سفید امضاء و امانی را در ماده ۱۳ خود به صورت حقوقی دانسته و از وصف کیفری خارج نمود، لذا مهمترین امتیاز چک که کیفری بوده از دست رفته اما برای اینکه بتوانیم این دو را مقایسه کنیم بهتر است، روش وصول وجه در هر دو را شناسایی و سپس نتیجه گیری نماییم.

روش وصول وجه سفته

• برای وصول وجه سفته ابتدا باید به اداره واخواست سفته مراجعه نمود و فرمی به اسم واخواستنامه را از همان اداره تهیه و جاهای خالی مندرج در آن را مطابق فرم نمونه موجود در اداره تکمیل نماییم.

سپس ۲% ارزش سفته بابت هزینه واخواست باید تمبر زده شود؛ به عنوان مثال سفته ای که ۱/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال است باید ۲۰۰۰/۰۰۰ ریال تمبر زده شود و فیش واریزی بانک، به اداره واخواست داده شود.

• سفته در گوشه سمت چپ خود دارای عدد می باشد و قید شده سفته تا مبلغ فلان مقدار ریال می باشد و بالاترین وجه چاپ شده فعلا ۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال است؛ بنابراین چنانچه کسی ۲/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ طلب داشته باشد باید ۴۰ برگ سفته را پر کند و همین باعث می شود هنگام واخواست سفته، زمان تکمیل فرم را ۴ برابر کند حال هر چه قدر عدد بالاتر باشد تعداد سفته های مورد نیاز و زمان مورد نیاز برای تکمیل واخواستنامه بیشتر خواهد شد.
• برای تهیه سفته از جانب بدهکار هم مستلزم صرف هزینه گزاف می باشد زیرا هر چه قدر ارزش سفته بالاتر باشد میزان بیشتری برای خرید سفته باید پرداخت نمود.

در حال حاضر هر یک میلیون تومان ارزش سفته مبلغ ۱۵ هزار تومان خریداری می شود.

• بعد از واخواست سفته بین ۴۰ روز تا دوماه وقت لازم است که سفته ها و واخواستنامه ها توسط اداره واخواست به صادر کننده آنها (متعهد) ابلاغ شود و نسخه ابلاغ شده آن عودت شود تا امکان مطالبه وجه از طریق دادخواست به محاکم حقوقی فراهم گردد.
• بعد از این مرحله می توان به دادگاه مراجعه و دادخواست مطالبه وجه داد که به میزان ارزش سفته که خواسته خواهان است مبلغ ۳% تمبر دادرسی باید ابطال شود لذا مثلا برای ۱/۵۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال سفته باید ۴۵/۰۰۰/۰۰۰ ریال تمبر دادرسی ابطال نمود؛ بنابراین ۲% بابت واخواست و ۳% تمبر دادرسی خودش رقمی گزاف خواهد بود (۵% اصل وجه).
• سفته را نمی توان به غیر از دادگاه در جای دیگری شکایت نمود ضمن اینکه فقط و فقط از طریق حقوقی می توان پیگیری کرد ولاغیر؛ دادرسی هم طبق روال امروزه بسیار کند و طولانی پیش می رود.

روش وصول وجه چک

• برای وصول وجه چک ابتدا باید به شعبه عامل مراجعه کرد، اگر سیستم شتاب باشد از هر شعبه ای که جزء شعبات همان بانک هستند، می توان استفاده نمود و نیازی به پرکردن برگه واخواست نامه نیست؛ زیرا متصدی باجه مربوطه طبق فرم مخصوص، اقدام به برگشت زدن چک نموده و گواهینامه عدم پرداخت وجه چک به انضمام لاشه چک برگشتی را به دارنده آن تسلیم می نماید، لذا هیچگونه هزینه ای نیاز نیست در حالیکه برای سفته ۲% هزینه واخواست نیاز بود.
• چک، دارای مبلغ نیست لذا نه صادر کننده اینقدر در زحمت می افتد که تعداد بالایی سفته خریداری کند نه دارنده، این همه زحمت تکیمل فرم واخواستنامه را .دارد؛ زیرا در یک برگ چک می توان به هر میزان مورد نیاز، مبلغ را نوشت، لذا بسیار صرفه جویی در هزینه و وقت هر دو ایجاد خواهد شد.
• واخواست چک همان لحظه توسط متصدی شعبه انجام می شود و نیازی به ابلاغ آن به متعهد ( دارنده حساب جاری ) نیست که اصطلاحا گواهینامه عدم پرداخت گفته می شود، اما سفته بین ۴۰ روز تا ۲ ماه نیاز به زمان برای ابلاغ واخواستنامه دارد.
• برای هزینه دادرسی همانند سفته به میزان ارزش چک باید ۳% تمبر دادرسی الصاق نمود اما باید توجه داشت که غیر از هزینه گزافی که صادر کننده برای خرید سفته باید می پرداخت، دارنده هم باید ۲% تمبر واخواست می داد که با ۳% تمبر دادرسی جمعا ۵% می شد اما در چک، نهایتا همان ۳ % می باشد.

چک را می توان در ۳ مرجع به جریان انداخت که یکان به یکان بررسی می شود:

• اول اداره اجرای مفاد اسناد رسمی:

چون به موجب قانون تجارت ، چک ، سفته و برات در حکم اسناد رسمی لازم الاجرا می باشد، لذا اداره اجرای مفاد اسناد رسمی می تواند بر روی چک، اجراییه صادر نماید که حسن آن این است که اولا هیچ هزینه ای در بر ندارد، حتی ۳% تمبری که در دادگاه مورد نیاز است در اداره اجرا نمی گیرند و رایگان است.

دوما هیچ دادرسی نیاز ندارد بدون تعیین وقت رسیدگی، بدون صدور حکم و بدون نیاز به قطعیت حکم، از همان ابتدا، اجراییه صادر می کند و آن را به صادر کننده ابلاغ می کند.

سوما هم می توان صادر کننده را ممنوع الخروج کرد، هم اگر اموالی داشته باشد، از طریق اداره اجراء توقیف کرد و به مزایده گذاشت.

• دوم دادسرای عمومی جزایی:

به طوری که می دانیم چکهای مدت دار، سفید امضاء، مشروط، تضمینی و امانی وصف کیفری ندارد، اما چک روز، هنوز هم کیفری است و با یک مبلغ بسیار ناچیز در دادسرا برای ابطال تمبر، بلافاصله می توان احضار و جلب متهم را گرفت.

چه بسا با جلب متهم می توان وی را ترساند و از ادامه روند رسیدگی منصرف شد و رضایت دارنده را بدست آورد؛ در اینصورت در همان ابتدای کار، پرونده به اتمام می رسد.

• محاکم عمومی حقوقی:

چنانچه بیش از ۶ ماه از تاریخ چک گذشته باشد و دارنده ، تقاضای برگشت را به بانک، نداده باشد یا گواهینامه عدم پرداخت را در ظرف مهلت ۶ ماه گرفته باشد اما با انقضای ۶ ماه بعد از برگشت چک، آنرا به دادسرا نبرده باشد و یا اینکه چک صادره سفید امضاء، مشروط، تضمینی، مدت دارد و امانی باشد می توان به دادگاه حقوقی مراجعه و تقاضای مطالبه وجه چک را مطرح نمود؛ در اینصورت فقط ۳% تمبر نیاز است و هیچکدام از مشکلاتی که در سفته عنوان نمودیم را ندارد.

حال با این وضع خودتان قضاوت کنید که چک بهتر است یا سفته؟