در قانون تجارت ایران که در سال ۱۳۱۱ تصویب گردیده، چک بدین شکل تعریف گردیده: "چک نوشته ایست که به موجب آن صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه دارد، کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار مینماید."
مطابق تعریف چک میتواند در وجه خود شخص صادرکننده و یا شخص دیگری باشد که صادرکننده قصد پرداخت در وجه او را دارد.
چک حامل چیست؟
چکی که در حواله کرد آن کلمه حامل ذکر شود و به اصطلاح وجه آن در بانک به حامل تحویل شود و یا به عبارت دیگر حامل چک به عنوان صاحب آن شناخته می شود، این نوع چک ها در اصطلاح چک حامل خوانده می شود.
چرا صدور چکهای حامل ممنوع شد؟
بازار اقتصاد این روزها ناگزیر از استفاده چک و اسناد مالی دیگری مانند سفته است؛ چرا که بسیاری افراد در برابر خرید اجناسشان در لحظه، توان پرداخت وجه نقد را نداشته و به این ترتیب چک حامل و چکهای تاریخ دار را برای پرداخت در موعد مقرر جایگزین پرداخت نقدی می نمایند.
در گذشته صدور چک ها به چند صورت در وجه حامل و یا حواله کرد، در وجه شخص و شرکت مشخص صورت می گرفت و علی الخصوص چکهای در وجه حامل بسیار رایج بود.
ولیکن با گذشت زمان و ایجاد مشکلات زیادی همچون سرقت چک های حامل و عدم توانایی در اثبات عدم دین به سارق چک باعث گردیده تا مشکلات زیادی به لحاظ قانونی ایجاد شود، از این رو صدور چک حامل خطرات زیادی را به دنبال داشت که باعث ممنوع شدن آن گردید.
خطرات صدور چک حامل چیست؟
بسیاری افراد در صدور چک حامل اسرار داشته و فکر می کنند این نوع چک به دلیل راحتی در معاملات مزایای بیشتری دارد، ولیکن صدور این نوع چک خطرات زیادی دارد که باید دارنده و گیرنده چک از آن آگاه شده و احتیاط لازم را در معاملات به خرج بدهند.
اثبات عدم دین در چک حامل
در چک حامل به این دلیل که حامل چک به عنوان صاحب آن شناخته می شود و هر کسی که چک را به بانک می برد می تواند وجه آن را دریافت نماید.
اگر چک سرقتی و یا گم شده نیز به بانک برده شود، عملا مدیون یعنی صادر کننده چک، موظف به پاس کردن این چک است و اثبات اینکه به این شخص بدهکار نبوده و یا چک سرقتی است، کاری بسیار مشکل و وقت گیر و در برخی مواقع غیر ممکن است.
چک هایی که در وجه یک فرد مشخص صادر می شوند، در زمان وصول چک گیرنده اولیه باید پشت آن را امضا کرده و یا خودش برای وصول به بانک مراجعه کند که از این بابت یک فیلتر کنترلی در بانک وجود خواهد داشت، ولیکن در رابطه با چک حامل چنین مسئله ای صادق نخواهد بود.
احتمال سرقت و گم شدن چک
اگر چکی به شکل حامل صادر شود با سرقت و یا گم شدن چک پرداخت وجه از صادر کننده ساقط نمی گردد و حتی اگر اعلام سرقتی و یا مفقودی چک بر روی آن صورت بگیرد، باز هم تا اثبات این موضوعات راه بسیار زیادی در پیش خواهد بود و در بسیاری مواقع افراد به نتیجه چندانی نمی رسند و یا با سختی زیادی روبه رو خواهند شد.
ولیکن در صورت اعلام گیرنده در حواله کرد چک اثبات سرقتی بودن و یا مفقودی آن پروسه پیچیده ای نخواهد بود.
بنا به دلایل عنوان شده و همچنین خطرات دیگری که در مورد گیرنده چک حامل صادق است صدور این نوع چک ها ممنوع اعلام شد و با اینکه گردش چک حامل در بازار راحت تر و خرج کردن آن ساده تر اتفاق می افتد، ولیکن با توجه به معایب آن با مشخص کردن حواله کرد چک امنیت این اسناد افزایش می یابد.
