تفاوت تصرف عدوانی حقوقی و کیفری چیست؟

افراد برای استفاده و تصرف اموال غیر منقول خود مثل خانه و مغازه ملزم به رعایت یک سری مقررات هستند.

هیچ کس نمی تواند بدون اجازه متصرف قانونی یک مال از آن استفاده کند؛ برای مثال کسی که قصد استفاده از یک خانه را دارد باید از مالک آن خانه یا مستاجر آن اجازه داشته باشد.

استفاده از مال دیگری بدون رضایت او موجب وقوع واقعه حقوقی به نام تصرف عدوانی است.

تصرف عدوانی یک عمل مخالف قانون است که هم می توان آن را از طریق کیفری و هم از طریق حقوقی پیگیری کرد.

در صورتی که شکایت کیفری از تصرف عدوانی صورت بگیرد به آن تصرف عدوانی کیفری و در صورتی که اقامه دعوی حقوقی از تصرف عدوانی صورت بگیرد، تصرف عدوانی حقوقی است.

از این رو در این مقاله به بررسی تفاوت تصرف عدوانی حقوقی و تصرف عدوانی کیفری از جمله تفاوت در عنصر معنوی، احراز مالکیت و مرجع رسیدگی کننده می پردازیم.

تفاوت در عنصر معنوی

اولین تفاوت تصرف عدوانی حقوقی و کیفری، تفاوت در عنصر معنوی است.

تصرف عدوانی کیفری، یک عمل مجرمانه است.

در مقاله جرم چیست گفته شد که هر جرم دارای سه عنصر قانونی، مادی و معنوی است؛ از این رو در جرم تصرف عدوانی کیفری نیز باید این سه عنصر نیز وجود نداشته باشد.

عنصر معنوی جرم تصرف عدوانی کیفری این است که کسی که اقدام به تصرف بی اجازه مال دیگری کرده است باید در این کار قصد داشته باشد و با علم از اینکه مال متعلق به دیگری است از آن به نفع خود استفاده کند، در واقع وجود این عنصر برای تحقق جرم تصرف عدوانی ضروری است.

این در حالی است که این عنصر در اقامه دعوی حقوقی از تصرف عدوانی ضروری نیست و اینکه نیت و قصد مرتکب چه بوده است فرقی ندارد.

احراز مالکیت

بر اساس قانون مجازات اسلامی، برای ثبت شکایت کیفری از تصرف عدوانی احراز مالکیت ضرورت دارد.

از این رو از دیگر فرق های تصرف عدوانی کیفری و حقوقی این است که تنها مالک یا نماینده قانونی او می تواند از متصرف عدوانی شکایت کیفری کنید ولی برای اقامه دعوی حقوقی نیازی نیست که مالک حتما اقدام کند بلکه کسی که قبلا به صورت قانونی از ملک استفاده می کرده (مثلا مستاجر) نیز می تواند اقامه دعوی کند.

مرجع رسیدگی کننده

یکی دیگر از تفاوت های تصرف عدوانی حقوقی و کیفری، تفاوت در مرجع رسیدگی کننده است.

مرجع رسیدگی به تصرف عدوانی دادسرای حوزه وقوع مال است که با مراجعه به آن و پر کردن برگه شکواییه شکایت ثبت می شود اما مرجع رسیدگی کننده به تصرف عدوانی حقوقی دادگاه حقوقی حوزه وقوع مال است که با ارائه دادخواست حقوقی قابل طرح است.