در قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی یکی از مهم ترین انواع سوگند قضایی تحت عنوان سوگند بتی یا قاطع دعوا مورد بررسی قرار گرفته است و احکام و پیامد های آن مورد بررسی قرار گرفته است که در صورت اینکه مدعی برای اثبات ادعای خود دلیلی نداشت و مدعی علیه ادعای وی را انکار کرد، به درخواست مدعی، مدعی علیه باید سوگند بتی یا قاطع دعوا یاد کند که در این صورت دعوا خاتمه و پایان یافته و حقی برای مدعی به اثبات نمی رسد.
اما آنچه که قصد داریم در این مقاله بررسی کنیم آن است که اتیان سوگند بتی یا قاطع دعوا چه آثار و پیامد هایی را به همراه خواهد داشت، مثل اینکه اتیان سوگند بتی یا قاطع دعوا سبب خاتمه بخشیدن به دعوا شده و تکلیف نهایی دعوا مشخص می شود و پس از آن دیگر هر گونه دلیل و مدرکی که منافی با سوگند مطرح شده باشد در دادگاه پذیرفته نخواهد شد.
علاوه بر این اگر سوگند یاد شده در دادگاه دروغ بوده است، در دادگاه ارزش و اعتباری نخواهد داشت و دادگاه بدون توجه به آن حکم صادر می کند.
به همین دلیل در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی آثار و پیامد های سوگند بتی یا قاطع دعوا از جمله خاتمه بخشیدن به دعوا، عدم پذیرش دلایل منافی با سوگند و عدم اعتبار سوگند دروغ را مورد بررسی قرار می دهیم.
خاتمه بخشیدن به دعوا
همانگونه که از نام سوگند بتی یا قاطع دعوا مشخص است، این نوع سوگند سبب خاتمه بخشی به دعوا و پایان یافتن آن می گردد که این مفهوم در ماده ۱۳۳۱ قانون مدنی نیز بیان شده است که بر اساس این ماده " قسم قاطع دعوا است …".
بنابراین به مدعی اجازه داده شده است که از مدعی علیه تقاضای سوگند کند و اگر مدعی علیه ادعای بی دلیل مدعی را انکار کند و مدعی درخواست سوگند نکند، دادگاه ادعا را رد می کند، بی آنکه نیازی به سوگند باشد.
از سوی دیگر، چون سوگند قاطع دعوا است و به دعوا خاتمه می دهد، هر گاه مدعی علیه ادعای بی دلیل مدعی را انکار کند و مدعی درخواست سوگند کند و مدعی علیه پس از صدور قرار اتیان سوگند، سوگند را به مدعی رد نماید، با ادای سوگند از سوی مدعی، ادعای وی اثبات شده و دلیل دیگری برای وجود ادعا لازم نیست.
عدم پذیرش دلایل منافی با سوگند
یکی دیگر از آثار و پیامد های سوگند بتی یا قسم قاطع دعوا در دادگاه آن است که پس از اتیان سوگند، دلایل منافی با سوگند مطرح شده مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت.
بر اساس ماده ۱۳۳۵ قانون مدنی استفاده از سوگند یا قسم به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا در صورتی امکان پذیر است که دعوای مطرح شده به موجب اقرار یا شهادت یا غیره ثابت نشده باشد؛ اما پرسشی که مطرح می شود آن است که آیا در صورت سوگند یکی از اصحاب دعوا، دادگاه دلایلی که منافی با سوگند باشد را می پذیرد یا خیر؟
ماده ۱۳۳۱ قانون مدنی به این سوال پاسخ منفی می دهد که بر اساس آن "هیچ گونه اظهاری که منافی با قسم باشد، از طرف پذیرفته نخواهد شد".
حکم مستند به سوگند می تواند مورد تجدیدنظر خواهی قرار گیرد؛ اما در مرحله تجدید نظر نیز اظهارات منافی با سوگند پذیرش نخواهد شد؛ بنابراین برای مثال اگر با قسم یا سوگند مدعی علیه، دعوای مدعی ساقط شده باشد، مدعی دیگر نمی تواند با ارائه دلیل ادعای خود را اثبات کند.
عدم اعتبار سوگند دروغ
سومین اثر و پیامد سوگند بتی یا قسم قاطع دعوا آن است که در صورت اثبات دروغ بودن سوگند، آن سوگند ارزش و اعتباری نخواهد داشت؛ چرا که به موجب ماده ۶۴۹ قانون مجازات اسلامی کسی که در دعوای حقوقی یا جزایی، قسم متوجه او شده اگر سوگند دروغ یاد نماید مجرم است.
بنابراین اگر طرفی که در دعوای حقوقی سوگند متوجه او شده ، سوگند یاد کند و قبل از صدور حکم در دادگاه دروغ بودن سوگند او در دادگاه کیفری مشخص شود، دادگاه حقوقی با آگاهی از این حکم، به سوگند وی بها نمی دهد و سوگند دروغ پیامدی در بر نخواهد داشت و اگر پس از صدور حکم در دادگاه، دروغ بودن سوگند یا قسم به اثبات رسید، محکوم علیه می تواند از این حکم تقاضای اعاده دادرسی نماید.
لازم به ذکر است که سوگند دروغ جرم محسوب می شود و هر کس قسم دروغ یاد کند به مجازات قانونی خواهد رسید.
