یکی از مهمترین قواعدی که در آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است و باید در حین رسیدگی به دعوا مورد توجه قرار بگیرد، اقامه دعوا و رسیدگی به آن در دادگاه صلاحیت دار است.
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، صلاحیت دادگاه را می توان به دو نوع صلاحیت ذاتی و صلاحیت محلی تقسیم بندی نمود.
بی توجهی به این صلاحیت سبب می شود که در برخی موارد حکم دادگاه فاقد اعتبار و ارزش شود و بتوان آن را ابطال کرد، لذا زمانی که دادگاه به پرونده ای برخورد می کند که در صلاحیت او نیست، بایستی قرار عدم صلاحیت صادر کند.
بر این اساس، در این مقاله به بررسی صلاحیت دادگاه پرداخته و سپس به توضیح معنی قرار عدم صلاحیت خواهیم پرداخت.
صلاحیت دادگاه
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، هر دعوایی باید در دادگاه خاصی که صلاحیت رسیدگی به آن دعوا را دارد اقامه شود.
یکی از فایده های آیین دادرسی مدنی آن است که در آن صلاحیت دادگاه ها تعیین و مشخص شده است که بر اساس آن، صلاحیت دادگاه برای رسیدگی به پرونده های حقوقی را می توان به دو نوع صلاحیت ذاتی و صلاحیت محلی تقسیم بندی نمود.
به عبارت دیگر، در صورتی یک دادگاه صلاحیت رسیدگی به دعوا را دارد که هم به لحاظ ذاتی صلاحیت داشته باشد و هم به لحاظ محلی.
صلاحیت ذاتی ناظر بر آن است که کدام دادگاه (حقوقی، کیفری، نظامی) صلاحیت رسیدگی به دعوا را دارد و صلاحیت محلی ناظر بر اقامه دعوا در همان شهری است که بر طبق قواعد آیین دادرسی مدنی، صالح به رسیدگی دعواست (به عنوان مثال، خواهان باید در دادگاهی که شهر محل اقامت خوانده است دعوای خود را مطرح نماید).
قرار عدم صلاحیت چیست؟
قرار عدم صلاحیت یکی از انواع قرارهایی است که دادگاه ها ممکن است در پی رسیدگی به یک دعوا صادر کنند.
همانطور که در قسمت قبل توضیح داده شد، در مواردی که خود دادگاه تشخیص دهد که صلاحیت رسیدگی به پرونده ای را ندارد، بایستی قرار عدم صلاحیت صادر کند.
نکته مهم این است که ممکن است طرفین دعوا نیز به صلاحیت دادگاه اعتراض داشته باشند که باید این اعتراض را تا پایان اولین جلسه دادرسی مطرح کنند.
در این صورت، دادگاه باید به ایراد عدم صلاحیت رسیدگی کرده و در خصوص آن تصمیم گیری نماید.
در صورتی که پس از اعتراض، دادگاه همچنان خود را صالح به رسیدگی تشخیص داد، به دعوا ادامه می دهد، اما در صورتی که اعتراض و ایراد عدم صلاحیت را وارد دانست، قرار عدم صلاحیت صادر می کند.
آثار قرار عدم صلاحیت
در قسمت قبل به توضیح مفهوم و معنای قرار عدم صلاحیت پرداخته شد و موارد صدور قرار عدم صلاحیت نیز بررسی گردید.
حال اگر بخواهیم ماهیت و آثار قرار عدم صلاحیت که توسط دادگاه صادر شود را مورد بررسی قرار دهیم، باید بگوییم که قرار عدم صلاحیت یکی از قرارهای شبه قاطع می باشد و نمی توان آن را جزء قرارهای قاطع دعوا محسوب کرد.
به این معنا که هر چند با صدور قرار عدم صلاحیت، پرونده از دادگاهی که دعوا در آن مطرح شده است، خارج می شود؛ اما رسیدگی به آن دعوا متوقف نمی شود، بلکه در این مرحله پرونده باید به دادگاه صلاحیت دار صادر بشود تا در آنجا از ابتدا به دعوا رسیدگی شود.
البته در مواردی ممکن است که در خصوص صلاحیت دادگاه اختلاف به وجود آید که در اینجا، دیوان عالی کشور مرجع صلاحیت دار را تعیین می کند و پرونده را برای رسیدگی به آنجا ارجاع می دهد.
در این زمینه، وکلا و متخصصین حقوقی بنیاد وکلا به متقاضیان مشاوره آنلاین یا تلفنی می‌دهند و به آنها در انتخاب وکیل کمک می‌کنند.
