بر اساس قانون مدنی، یکی از انواع عقد نکاح یا همان ازدواج، عقد موقت یا صیغه است که تحت عنوان متعه نیز شناخته می شود.
احکام مربوط به عقد موقت یا صیغه ضمن مواد مختلفی از قانون مدنی مورد پیش بینی قرار گرفته است و به لحاظ حقوقی این نوع عقد کاملا صحیح و درست بوده و آثار حقوقی به بار خواهد آورد و در محاکم یا دادگاه ها نیز قابل استناد خواهد بود.
لازم به ذکر است که احکام مربوط به صیغه موقت در قانون مدنی به پیروی از فقه شیعه مورد شناسایی قرار گرفته است که بر اساس قواعد فقهی، عقد نکاح موقت تنها در صورتی صحیح است که مدت عقد موقت و مهریه زن ضمن صیغه مشخص شده باشد که این مطالب جزء شرایط صحت عقد نکاح دائم نیستند.
به همین مناسبت در ادامه این مقاله از قصد داریم شرایط صحت صیغه عقد موقت یا ازدواج موقت را مورد بررسی قرار دهیم.
شرایط صحت عقد موقت
عقد موقت یا همان صیغه یکی از انواع عقد نکاح است که تنها برای مهلت زمانی مشخص و معینی که طرفین حین عقد معلوم می کنند اثر حقوقی به بار می آورد و پس از انقضای مدت عقد موقت، محرمیت و رابطه زوجیت نیز پایان می یابد.
البته امکان بخشیدن باقی مانده مدت عقد موقت نیز توسط مرد به عنوان یکی دیگر از روش های پایان دادن به عقد موقت شناسایی شده است.
اما عقد موقت برای اینکه صحیح بوده و آثار حقوقی لازم یعنی محرمیت و زوجیت زن و مرد را بر جای بگذارد، نیازمند شرایطی است که در فقه شیعه و قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است که این شرایط را می توان به شرایط عمومی مربوط به صحیح بودن عقد موقت و همچنین شرایط اختصاصی صحت عقد موقت همچون تعیین مدت زمان عقد موقت و تعیین مهریه زن در عقد موقت تقسیم کرد که در ادامه به بررسی هر یک از موارد و شرایط مذکور خواهیم پرداخت.
شرایط عمومی صحت عقد موقت
در پاسخ به این سوال که شرایط صحت عقد نکاح موقت چیست، نخست مجموعه ای از شرایط صحت ازدواج موقت یا صیغه را که به صورت عمومی در همه عقد ها باید وجود داشته باشد را می توان مطرح کرد که این شرایط عبارتند از اینکه:
زن و مرد قصد انجام عقد موقت را داشته باشند، به عقد موقت رضایت داشته باشند و اکراه در عقد نکاح وجود نداشته باشد، صیغه عقد موقت با همان تشریفات شرعی و به همان الفاظی که در شرع مورد پیش بینی قرار گرفته است ادا کنند، مانعی برای عقد موقت زن و مرد وجود نداشته باشد؛ یعنی اینکه مثلا زن در قید زوجیت مرد دیگری نبوده و در مدت عده طلاق و همچنین مدت عده وفات همسر قبلی اش نبوده باشد.
علاوه بر اینها، یکی از مهم ترین شرایط صحت صیغه موقت به نظر اکثریت مراجع تقلید آن است که عقد موقت یا صیغه دختر باکره نیازمند اذن پدر و اجازه گرفتن از او می باشد.
مواردی که در این قسمت ذکر شد، جزء شرایط عمومی درست بودن عقد ازدواج موقت یا صیغه می باشد که اصولا در مورد تمامی عقود از جمله عقد نکاح دائم نیز کاربرد خواهند داشت.
شرایط اختصاصی صحت عقد موقت یا صیغه
علاوه بر وجود شرایط عمومی برای صحیح بودن صیغه موقت که در قسمت قبل مورد بررسی قرار گرفت، عقد موقت یا صیغه برای اینکه صحیح باشد، باید برخی از شرایط اختصاصی را نیز داشته باشد که در این قسمت قصد داریم شرایط اختصاصی صحت عقد موقت یا صیغه را مورد اشاره قرار بدهیم.
بر اساس قانون مدنی یکی از شرایط صحیح بودن صیغه موقت آن است که باید حتما مدت عقد موقت ذکر شود.
مفهوم لزوم تعیین مدت در عقد موقت یا صیغه در ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است.
بر اساس این ماده "نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معینی واقع شده باشد"، لذا در شرایطی که مدت صیغه ضمن عقد موقت مورد اشاره قرار نگرفته و مشخص نشده باشد، عقد موقت واقع نخواهد شد.
علاوه بر این، شرط دومی که در قانون مدنی برای صحیح بودن صیغه ازدواج موقت پیش بینی شده است، تعیین مهریه است که بر اساس ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی این شرط مورد بررسی قرار گرفته است.
بر اساس این ماده: "در نکاح منقطع عدم ذکر مهریه زن در عقد موجب بطلان است".
بنابراین لزوم تعیین مهریه برای زن در عقد موقت سبب می شود که عقد موقت بدون ذکر مهریه زن، باطل باشد.
