منظور از تامین دلیل آن است که فرد دلایل و مدارکی که جهت طرح دعوایی به آن‌ها نیاز دارد را از طریقی حفظ نماید تا در زمان اقامه دعوا امکان استناد به آن‌ها را داشته باشد.
در واقع تامین دلیل زمانی اهمیت پیدا می‌کند که فرد قصد اقامه دعوایی را دارد اما به هر دلیلی این کار را به زمان دیگری موکول نموده است، در طول این مدت برای اینکه دلایل مستند دعوا تا زمان اقامه آن از بین نروند، فرد می‌تواند اقدام به تامین دلیل از طریق صورت برداری یا تنظیم صورتجلسه یا … نماید.
برای راهنمایی دقیق جهت ارائه درخواست تامین دلیل می‌توانید از بهترین وکیل دادگستری در بنیاد وکلا کمک بگیرید.
تامین دلیل در قانون آیین دادرسی مدنی
قانون گذار برای انجام این مهم مواد ۱۴۹ تا ۱۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی را تصویب نموده است که فرد می‌تواند با استناد به مواد مزبور، شرایط و اوضاع و احوال حاکم را به عنوان دلیل، تامین و حفظ نماید تا در دعوای آتی بتواند به آن‌ها استناد کند.
امروزه عملا تقاضای تامین دلیل از شورای حل اختلاف محل به عمل می‌آید و دادگاه‌ها در این خصوص ورود نمی‌نمایند.
برای صدور قرار تامین دلیل نیاز به تشکیل جلسه رسیدگی نمی‌باشد، همچنین خواهان تامین دلیل می‌تواند نام خوانده را در دادخواست تامین دلیل قید نماید.
زمانی که نام خوانده قید شده باشد شورا جهت تامین دلیل خوانده را نیز دعوت می‌نماید که البته عدم حضور خوانده مانع انجام تامین دلیل نخواهد بود.
البته عدم قید نام خوانده در دادخواست تامین دلیل، مانع انجام تامین دلیل نخواهد، البته ممکن است کلا تعیین طرف تامین دلیل برای خواهان امکان نداشته باشد که این امر نیز مانع انجام نخواهد بود.
علی‌رغم اینکه قانون آیین دادرسی مدنی اعلام داشته است قاضی می‌تواند انجام تامین دلیل را به دادرس علی البدل یا مدیر دفتر ارجاع دهد، امروزه در عمل علی الاصول انجام تامین دلیل از طریق ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری انجام می‌پذیرد مگر در موارد خاص.
هزینه ثبت تامین دلیل معادل دعاوی غیرمالی می‌باشد، البته باید توجه داشت که امروزه شوراهای حل اختلاف انجام تامین دلیل را اصولا با ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری انجام می‌دهند، لذا خواهان تامین دلیل باید هزینه کارشناس رسمی را نیز پرداخت نماید.
در این راستا اصولا پس از صدور قرار تامین دلیل و قبل از تعیین کارشناس، مبلغ پیش پرداخت حق الزحمه علی الحساب ۱۵۰.۰۰۰ تومان به حساب کانون کارشناسان رسمی دادگستری واریز و پس از تسلیم اصل فیش به شعبه شورا حل اختلاف، کارشناس تعیین و خواهان می‌تواند با هماهنگی کارشناس اقدام به انجام تامین دلیل نماید و اصولا تسلیم نظریه کارشناس به شورا حدود ۱۰ الی ۱۵ روز زمان میبرد.
پس از وصول نظریه در شورای حل اختلاف چنانچه کارشناس تقاضای تتمه حق الزحمه نموده باشد خواهان پس از پرداخت آن و در غیر این صورت، با مراجعه به شورا می‌تواند صورتجلسه کارشناسی را که باید توسط شورا کپی برابر اصل شده باشد، دریافت می‌دارد.
نکات تامین دلیل
نکته اساسی آن است که تعیین اعتبار و ارزش اثباتی تامین دلیل اخذ شده، در دعوای مطروحه، بستگی به نظر دادگاه دارد و قاضی رسیدگی کننده هیچ تکلیفی در تمکین به مفاد آن ندارد.
در عمل، قانون تدبیری برای اعتراض خوانده قرار تامین خواسته به نظریه کارشناس لحاظ ننموده است، اما چنانچه فردی به استناد تامین دلیل اقدام به اقامه دعوا علیه دیگری نماید، اگر خوانده نسبت به صدور قرار تامین دلیل جاهل بوده باشد.
همچنین به آن اعتراض داشته باشد، می‌تواند اعلام دارد که نظریه به ایشان ابلاغ نشده است و تقاضای ابلاغ نظریه و متعاقب آن اقدام به اعتراض به نظر کارشناس و متعاقبا تقاضای ارجاع امر به هیات کارشناسی را نماید که هر چند این پروسه در قانون وجود ندارد اما در شعب دادگاه‌ها در عمل جهت حفظ حقوق خوانده دعوا بکار گرفته می‌شود و همچنین پرداخت هزینه کارشناسی در این مرحله بر عهده متقاضای آن می‌باشد.
در نهایت از سوی مشاوره حقوقی ما می‌توان گفت قرار تامین دلیل یک نهاد حمایتی از فردی است که امروز امکان اقامه دعوا را ندارد، اما با توجه به اینکه احتمال از بین رفتن دلایل مستند وی وجود دارد، لذا قانونگذار این اجازه را به ایشان داده است تا بتواند دلایل خود را تامین و حفظ نماید تا در آینده به راحتی بتواند به آن‌ها استناد نماید اما در مقابل باید حقوق طرف دعوای ایشان در راستای اعتراض به نظریه کارشناسی را نیز مدنظر قرار دهیم.
