دیه شکستگی سر

مغز، مهم‌ترین عضو بدن هر انسانی است. مغز رئیس اعضای بدن است و بدون وجود او کار بدن مختل می‌شود. برای همین هم در میان استخوان جمجمه محصور شده تا از هر آسیبی در امان باشد.

ضرباتی که به سر افراد وارد می‌شود، صدمات مختلفی به جای می‌گذارد. از شکستگی سر و از بین رفتن عقل تا فوت فرد. تصادفات رانندگی و نزاع مهم‌ترین اتفاقاتی است که می‌تواند منجر به آسیب زدن به سر شود. یکی از این آسیب‌ها، شکستگی سر است که خود اقسام مختلفی دارد.

به دلیل اهمیت فراوانی که این عضو از بدن برای انسان دارد، وارد کردن هرگونه صدمه‌ای به آن جرم بوده و مستوجب مجازات است. بنابراین اگر کسی در پی نزاع یا تصادفات به سرش آسیب وارد شود می‌تواند در نزد مراجع قانونی شکایت کرده و مطالبه دیه نماید.

قانون مجازات اسلامی، ضمن تفکیک انواع شکستگی‌های سر، برای هر کدام دیه معینی تعیین کرده است. و اگر آسیب وارده جز این موارد نباشد به آن ارش تعلق خواهد گرفت.

با بنیاد وکلا همراه باشید تا انواع شکستگی سر و دیه آن‌ها آشنا شوید. در این زمینه می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی ما نیز بهره‌مند شوید.

دیه شکستگی سر و انواع آن‌ها

احترام به جان و بدن انسان‌ها سبب شده تا قانونگذار برای صدمات وارد شده بر بدن، دیه تعیین نماید. دیه مالی است که مرتکب باید برای جبران خسارت و ضرر و زیان وارد شده به مجنی علیه بپردازد. گاهی قانون خود مقدار دیه را مشخص کرده است.

در مورد شکستگی سر انواع مختلفی از آن را معرفی نموده و میزان دیه را نیز تعیین کرده است. گاهی نیز مقدار آن تعیین نشده و قاضی باید با نظر کارشناس پزشکی قانونی و میزان آسیب وارد شده به سر، دیه آن را تعیین کند. به این نوع دیه در قانون ارش گفته می‌شود.

دیه انواع مختلفی دارد: دیه جان و نفس، دیه اعضا و دیه منافع. دیه‌ای که به شکستگی سر تعلق می‌گیرد، جزو دیه اعضا است. اگر آسیب وارد شده به سر به نحوی باشد که منافع مغز را نیز از بین ببرد یا کاهش دهد، دیه آن نیز به طور جداگانه پرداخت می‌شود.

منظور از منافع بدن، کارکردی است که اعضای بدن برای فرد دارد. مثلا منفعت سر، قدرت تفکر، تصمیم‌گیری، حافظه و غیره است. حال اگر آسیبی که به سر مجنی علیه وارد می‌شود طوری باشد که منافع آن را نیز از بین ببرد مثلا باعث زوال عقل وی یا کاهش آن شود، مرتکب علاوه بر پرداخت دیه شکستگی سر باید دیه منافع را نیز پرداخت کند.

بر اساس قانون مجازات اسلامی در جرائم غیر عمدی و جرائم عمدی که امکان قصاص وجود ندارد، مرتکب باید دیه بپردازد.

منظور از جنایت عمدی، جنایتی است که مرتکب با قصد و انگیزه آسیب وارد کردن به دیگری به او صدمه می‌زند. جنایت عمدی شامل سه نوع جنایت می‌شود:

1. زمانی که قصد صدمه زدن به فرد یا افرادی معین یا غیر معین را دارد. مثل شکستگی سر در نزاع‌های دسته جمعی.
2. عمدا کاری را انجام دهد که می‌داند موجب جنایت می‌شود، حتی اگر قصد صدمه زدن هم نداشته باشد باز هم جنایت عمدی است. به عنوان مثلا فرد اقدام به پرتاب کردن سنگ می‌کند و سر دیگری را می‌شکند. یا اینکه با چوب و وسیله‌ای مانند آن به دیگری حمله کرده و به سر وی ضربه بزند. حتی اگر قصد شکستن سر مجنی علیه را نداشته باشد، باز هم جنایت عمدی است.
3. وقتی کاری عادی را در برابر فردی پیر، ضعیف، ناتوان و غیره انجام دهد. با اینکه می‌داند این کار موجب آسیب رسیدن به وی می‌شود؛ باز هم آن را انجام می‌دهد.
4. زمانی که مرتکب بدون نظر گرفتن فرد یا جمعی معین، اقدام به جنایت می‌کند.

در قانون برای جنایات عمدی بر افراد، مجازات قصاص تعیین شده است. اما شکستگی سر جزو مواردی است که مستثنی بوده و مرتکب قصاص نمی‌شود و تنها ملزم به پرداخت دیه می‌شود. و در شرایطی خاص ممکن است برای وی مجازات تعزیری نیز در نظر گرفته شود.

جنایت غیر عمدی نیز شامل دو نوع شبه عمد و خطای محض می‌شود. در جنایات غیر عمد از هر دو نوع آن، مرتکب قصد و انگیزه فعل مجرمانه را ندارد. هرچند گاهی ممکن است جنایت به دلیل تقصیر و کوتاهی وی رخ دهد.

شکستگی‌ها و صدماتی که در تصادفات رانندگی به افراد وارد می‌شود، در دسته جرائم غیر عمد جای گرفته و مرتکب ملزم به پرداخت دیه می‌شود.

انواع ضربه به سر همراه با شکستگی

همانطور که گفته شد، قانون انواع مختلفی از شکستگی سر را فرض کرده و ضمن تعریف هر کدام، مقدار دیه آن را نیز مشخص کرده است. در ادامه به انواع شکستگی‌های سر که دیه معین دارند با کمک وکیل آنلاین می‌پردازیم.

دیه شکستگی از نوع هاشمه

هاشمه در قانون به معنی ضربه‌ای است که موجب شکستگی استخوان می‌شود، امکان دارد همراه با خونریزی باشد یا نباشد.

بنابراین شکستگی هاشمه دو نوع است:

1. یکی شکستگی همراه با ایجاد جراحت و خونریزی.
2. دوم شکستگی که جراحت و خونریزی ندارد.

در شکستگی سر از نوع هاشمه، ملاک تعیین دیه شکستن استخوان است و جراحت وارده ملاک نیست.

در ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، برای شکستگی سر از نوع هاشمه آن میزان ۱۰ درصد از دیه کامل را به عنوان دیه تعیین کرده است.

اگر شکستگی هاشمه همراه با شرایط زیر باشد، ممکن است مقدار دیه افزایش پیدا کند:

• اگر شکستگی استخوان طوری باشد که نیاز به جراحی کردن داشته باشد.
• در صورتی که اثر جراحت هاشمه بعد از بهبودی بر جای ماند.
• اگر نیزه، گلوله یا چاقو به داخل سر فرو رود، دو جراحت محسوب شده و مرتکب علاوه بر دیه هاشمه باید دیه جائفه را نیز به مجنی علیه پرداخت نماید.

دیه شکستگی سر از نوع منقله

منقله یکی دیگر از انواع جراحات مربوط به استخوان است که در قانون مجازات تعریف شده است. بر اساس این تعریف منقله جراحتی است که باعث جابه جا شدن و یا در رفتگی استخوان می‌شود و درمان آن جز با جابه جا کردن استخوان امکان ندارد.

قانونگذار برای شکستگی از نوع منقله دیه مشخصی را تعیین کرده است. طبق قانون مرتکب باید معادل ۱۵ درصد دیه کامل را به مجنی علیه بپردازد.

1. اگر شکستگی منقله با موارد زیر همراه باشد، مقدار دیه حسب مورد افزایش پیدا خواهد کرد.
2. اگر شکستگی طوری باشد که سبب آسیب رسیدن به دیگر بافت‌های داخلی مانند مغز و رگ‌ها شود، مقدار دیه افزایش پیدا می‌کند.
3. در صورتی که شکستگی بر اثر ضرب و جرح عمدی و به وسیله چاقو یا مانند آن رخ داده باشد.
4. زمانی که جراحت منقله مشمول جنبه عمومی مجازات ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی گردد. در این قانون آمده است که اگر کسی عمدا آسیبی به دیگر وارد کند که باعث  نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دایمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی علیه شود، اگر امکان قصاص وجود نداشته باشد و کار وی سبب اخلال نظم و امنیت شده باشد به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود.

نکته قابل توجه در شکستگی منقله این است که جابه جایی استخوان باید به صورتی باشد که فقط با جراحی قابل درمان باشد. بنابراین اگر شکستگی به صورت سرپایی درمان شود، منقله محسوب نشده و به عنوان جراحت هاشمه در نظر گرفته می‌شود.

دیه شکستگی سر از نوع مامومه

مامومه جراحتی است که منحصرا برای شکستگی سر تعریف شده است. طبق ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی مامومه به جراحتی گفته می‌شود که چنان عمیق است که استخوان جمجمه را شکافته و به کیسه محافظتی مغز می‌رسد.

منظور از کیسه مغز همان لایه و پرده‌ای است که مغز و مایع درون آن را در خود جای داده و میان مغز و استخوان جمجمه حائل ایجاد می‌کند. این کیسه مغز را در برابر ضربات شدید حفاظت می‌کند.

اگر جراحت وارده به سر مشمول مامومه گردد، مرتکب باید یک سوم دیه کامل را به مجنی علیه بپردازد. البته جراحت نباید به کیسه محافظتی مغز آسیب بزند، بلکه استخوان باید تا این مرز شکافته شود که جزو مامومه محسوب شود. اگر ضربه باعث آسیب رساندن به کیسه مغز شود دیگر مامومه به شمار نمی‌رود.

در جراحت مامومه اگر موارد زیر همراه جراحت وجود داشته باشد، میزان دیه یا مجازات مرتکب افزایش خواهد یافت:

1. اگر بعد از بهبودی آثار جراحت بر پوست فرد باقی بماند.
2. اگر به دلیل جراحت وارد شده، ناحیه آسیب دیده عفونت کرده و به مغز قربانی صدمه وارد شود.
3. اگر جنایت رخ داده باعث برهم زدن نظم عمومی جامعه و ایجاد رعب و وحشت شود، مرتکب مشمول ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی می‌شود.

دیه شکستگی سر از نوع دامغه

دامغه نیز از انواع جراحاتی است که به سر اختصاص دارد. در دامغه جراحت وارده باعث شکسته شدن جمجمه و وارد شدن آسیب به کیسه مغزی می‌شود. در واقع دامغه نوع شدیدتر جراجت مامومه است که از استخوان عبور کرده و به کیسه مغزی نیز آسیب وارد می‌کند.

در جراحت دامغه، مرتکب باید یک سوم دیه کامل را به مجنی علیه پرداخت نماید. همچنین برای پاره شدن کیسه مغزی نیز باید ارش آن را بپردازد. مقدار ارش را قاضی با نظر پزشکی قانونی و با احتساب میزان صدمه وارد شده، تعیین می‌کند.

اگر آسیب وارد شده به سر باعث صدمه به قسمت‌های مختلف مغز شود، مرتکب باید علاوه بر پرداخت یک سوم دیه کامل، دیه هر کدام از اندام‌های داخلی را که آسیب دیده‌اند پرداخت کند.

دیه شکستگی سر همراه با ضربه مغزی و کما

گاهی ضربه به سر چنان شدید است که علاوه بر شکستگی، آسیب‌های دیگری نیز به فرد وارد می‌شود. مثلا باعث مرگ مغزی و یا به کما رفتن قربانی می‌گردد.

اگر ضربه به سر موجب مرگ مغزی مجنی علیه شود، مرتکب باید دیه کامل را بپردازد اما اگر ضربه وارد شده به سر علاوه بر شکستگی منجر به کما رفتن مجنی علیه نیز شود، علاوه بر دیه شکستگی باید برای مدت زمانی که فرد در کما بوده نیز ارش پرداخت نماید.

دیه منافع مغز بر اثر شکستگی سر

همانطور که گفته شد، مغز منافعی برای بدن انسان دارد که از بین رفتن یا ناقص شدن آن در نتیجه جراحات وارده جرم بوده و مرتکب مکلف به پرداخت دیه است.

گاهی ضربه‌ای که به سر وارد می‌شود در کنار شکستگی آن می‌تواند به مغز فرد نیز آسیب رسانده و آن را دچار زوال یا نقصان کند. در این صورت مرتکب علاوه بر پرداخت دیه شکستگی سر باید دیه منافع را نیز بپردازد. در ادامه به انواع منافع و دیه آن خواهیم پرداخت.

دیه زوال عقل در اثر شکستگی سر

چنانچه در بالا ذکر شد، جراحاتی که از نوع منقله و مامومه یا دامغه هستند می‌تواند بسیار عمیق بوده و از جمجمه عبور کنند. اگر آسیب وارده به حدی شدید باشد که موجب زائل کردن عقل فرد شود، مرتکب باید معادل یک دیه کامل را به مجنی علیه بپردازد.

فرقی نمی‌کند حادثه در اثر جنایت عمدی رخ داده باشد یا غیر عمدی. در هر صورت مشمول ماده ۶۷۵ قانون مجازات می‌شود. همچنین فرقی ندارد این اتفاق در حادثه باشد، یا ترساندن یا شکستگی و تصادفات. ملاک پرداخت دیه از بین رفتن عقل به طور کامل است.

دیه نقصان عقلی در اثر شکستگی سر

گاهی ممکن است ضربه به سر سبب نقصان و کاهش قوای فکری افراد شود. یا اینکه بخشی از مغز او را از بین ببرد در این صورت مشمول نقصان عقلی می‌شود که در ماده ۶۷۵ قانون مجازات اسلامی به آن اشاره شده است.

این ماده می‌گوید: «ایجاد نقص در عقل، موجب ارش است، خواه جنایت، در اثر ایجاد ضربه و جراحت و خواه ترساندن و مانند آن باشد.»

بنابراین طبق این قانون اگر هر کدام از انواع شکستگی منجر به از بین رفتن بخشی از کارکرد مغز شوند، مرتکب باید ارش را پرداخت نماید. قاضی باید مقدار ارش را با توجه به نظر کارشناس پزشکی قانونی و مقدار آسیبی که به فرد وارد شده، تعیین نماید.

البته در ماده ۶۷۶ همین قانون در مورد نقصان عقلی ذکر کرده که اگر به حد جنون نرسد، به آن ارش تعلق می‌گیرد. بنابراین اگر این نقصان سبب جنون فرد شود، به آن دیه تعلق می‌گیرد.

البته جنون باید به صورت دائمی باشد. چرا که در تبصره ماده ۶۷۵ این قانون جنون ادواری در اثر نقصان عقل را موجب پرداخت ارش دانسته است.

دیه بازگشت عقل بعد از زوال یا نقصان آن

در ماده ۶۷۹ همین قانون این احتمال را ممکن دانسته که عقل فرد پس از زائل شدن مجددا برگردد. در این صورت تکلیف چیست؟ آیا مجنی علیه ملزم به برگرداندن دیه خواهد بود.

این ماده بیان می‌کند که اگر عقل شخصی که زائل شده به حالت طبیعی خود برگرد، وی باید دیه پرداخت شده را به مرتکب بازگرداند و به جای آن ارش دریافت کند.

مقدار ارش برای زمانی است که فرد دچار زوال عقل بوده و قاضی باید آن را با نظر کارشناس پزشکی قانونی محاسبه کند.

دیه زیبایی صورت در شکستگی سر

شکستگی سر و صورت در قانون به عنوان یک مجموعه ذکر شده‌اند. از این رو قوانینی که برای دیه زیبایی صورت ذکر شده در شکستگی سر نیز صادق است. مثلا اگر شکستگی در ناحیه پیشانی فرد باشد و بعد از التیام آن جای زخم بماند، ممکن است زیبایی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

از آن جایی که بخیه و اثر زخم باعث می‌شود تا صورت فرد به حالت عادی و طبیعی خود باز نگردد، قانون آن را مستوجب پرداخت دیه می‌داند.

در ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، از ۹ جراحتی که به سر و صورت وارد می‌شود نام برده است. این جراحات عبارتند از:

• حارصه: به خراش پوست بدون جاری شدن خون گویند.
• دامیه: جراحتی است که کمی وارد گوشت شده و مقداری خون کم یا زیاد بیاید.
• متلاحمه: جراحتی که باعث بریدگی عمیق در گوشت شده ولی به پوست نازک روی استخوان نرسیده باشد.
• سمحاق: جراحتی که به پوست نازک روی استخوان رسیده باشد.
• موضحه: جراحتی که پوست نازک روی استخوان را کنار زده و استخوان را آشکار سازد.
• هاشمه: جنایتی که موجب شکستگی استخوان شود، بدون ایجاد جراحت و خونریزی.
• منقله: زمانی که استخوان جابه جا شده باشد.
• مأمومه: جراحتی که باعث صدمه دیدن کیسه مغز شود.
• دامغه: جراحتی که باعث پاره شدن کیسه مغز گردد.
• جائفه: جراحتی که به وسیله ابزاری چون چاقو به درون بدن وارد شود. مانند شکم، سینه، پشت و پهلو و موجب یک سوم دیه کامل شود. اگر وسیله استفاده شده از یک طرف وارد و از طرفی دیگر خارج شود، در حکم دو جراحت جائفه است.
• نافذه: جراحتی که با فرو رفتن وسیله‌هایی مانند گلوله یا نیزه در دست و پا ایجاد می‌گردد.

سپس در تبصره ۴ این ماده آمده است: «هرگاه جنایت موضحه صورت بعد از التیام، اثری از خود بر جای بگذارد، علاوه بر دیه موضحه، یک هشتادم دیه کامل نیز ثابت است و هرگاه جنایت در حد موضحه نبوده و بعد از التیام اثری از آن باقی بماند، علاوه بر دیه جنایت، یکصدم دیه کامل نیز ثابت است و چنانچه جنایت، شکافی درصورت ایجاد کند دیه آن هشت صدم دیه کامل است.»

بنابراین اگر شکستگی سر همراه با بخیه زدن باشد به نحوی که جای آن در صورت فرد بماند و زیبایی او را تحت تاثیر قرار دهد، مرتکب باید علاوه بر پرداخت دیه جراحت، دیه زیبایی را نیز به مجنی علیه بپردازد.

مجازات تعزیری شکستگی سر

اگ شکستگی سر و صدمه زدن به آن در اثر جنایت عمدی رخ داده باشد، یا اینکه اقدام مرتکب باعث اخلال در نظم شده و امنیت جامعه را تحت تاثیر قرار دهد، همچنین بیم آن برود که این عمل توسط دیگران نیز رخ دهد؛ دارای مجازات تعزیری است.

مرتکب علاوه بر پرداخت دیه به ۲ تا ۳ سال حبس محکوم خواهد شد. همچنین اگر در حین ارتکاب جرم، مسلح بوده باشد به مجازات تعزیری محکوم می‌شود.

پیگیری پرونده کیفری دیه شکستگی سر با بنیاد وکلا

شکستگی سر و وارد شدن صدمه به مغز می‌تواند در اثر حوادث مختلفی به وقوع پیوندد. گاهی یک تصادف و گاهی یک نزاع ناخواسته می‌تواند منجر به این حادثه شود. همانطور که گفته شد، شکستگی سر انواع مختلفی دارد که برای هر کدام نیز دیه ثابتی در نظر گرفته شده است.

در جنایات منجر به شکستگی سر، کمک گرفتن از یک مشاور حقوقی یا وکیل می‌تواند در تنظیم لایحه و شکوائیه برای ارائه به مراجع قانونی مؤثر است.

مجموعه حقوقی بنیاد وکلا، با داشتن بیش از هزار وکیل و کارشناس حقوقی به صورت شبانه روزی به شما مشاوره آنلاین و تلفنی ارائه می‌نمایند. در صورت نیاز می‌توانید برای محاسبه مقدار دیه و چگونگی تنظیم شکوائیه و لایحه شکستگی سر نیز از آن‌ها مشاوره دریافت کنید.

در صورت تمایل جهت رزرو سریع‌ترین وقت مشاوره حقوقی با پشتیبانی بنیاد وکلا تماس حاصل نمایید.