حق ارتفاق چیست و چگونه ایجاد میشود؟
زمانی افراد میتوانند از حق و حقوق قانونی خود استفاده کنند که از آن آگاه باشند، یکی از حقوقی که معمولاً افراد با آن آشنایی ندارند «حق ارتفاق » است حتی برخی نام آن را هم نشنیدهاند.
در این مطلب شما را با مفهوم این حق و چگونگی بوجود آمدن آن آشنا میکنیم.
مفهوم ارتفاق
ارتفاق از ریشه رفق به معنای مدارا آمده است؛ زیرا در واقع افراد با قراردادن این حق برای رفاه حال یکدیگر باهم مدارا میکنند.
برای درک بهتر معنای حق ارتفاق موضوع را با ذکر مثال توضیح میدهیم:
- مثال اول: همانطور که در زندگی آپارتمان نشینی بارها دیدهاید فرض کنید دو آپارتمان به نحوی در کنارهم قراردارند که راه ورودی به یکی از طریق وارد شدن به حیاط ملک کناری است به طوری که پله های یکی از ساختمانها در حیاط ساختمان مجاور است.
بنابراین ساکنان برای عبور و مرور ناچارند از حیاط ملک کناری استفاده کنند که این را حق ارتفاق میگویند.
- مثال دوم: فرض کنید شما یک کشاورز هستید و باید زمین کشاورزی خود را آبیاری کنید. برای اینکار ناچارید وارد ملک همسایه شوید و برای دستیابی به آب از آنجا بگذرید.
بنابراین شما دارای حق ارتفاق در ملک دیگری هستید و بواسطه وجود این حق اجازه دارید در زمین دیگری وارد شده یا از آنجا عبور کنید.
حق داشتن مجرای آب یا داشتن در ورودی در ملک دیگری حق ارتفاق است.
همانطور که از مثالهای گفته شده پیدااست، حق ارتفاق حقی است که وجودش وابسته به وجود ملک دیگری است؛ از این رو در تعریف آن باید گفت حق ارتفاق حقی است که افراد به تبعیت از ملکشان در ملک دیگری دارند و به مالک ارتباط ندارد.
مثلاً اگر شخص الف مالک ملکی باشد که نسبت به ملک مجاور حق ارتفاق عبور و مرور دارد و شخص الف این ملک را به شخص ب بفروشد حق ارتفاق به لحاظ تغییر مالک از بین نمیرود و ملک مذکور همچنان نسبت به ملک مجاور حق عبور دارد.
حق ارتفاق به دو صورت قراردادی و طبیعی ایجاد می شود.
قراردادی:
یعنی مالکان دو ملک توافق کنند یکی از آنها در ملک مالک دیگر مجرای آب یا فاضلاب یا راهی برای عبور و مرور داشته باشد.
این توافق به صورت قرارداد نوشته می شود .به موجب این قرارداد یکی از دو طرف در ملک طرف مقابل حق ارتفاق خواهد داشت.
طبیعی:
به سبب وضعیت طبیعی یک ملک در برخی املاک خواه ناخواه حق ارتفاق وجود دارد، مثلا ً مالک زمین کشاورزی که زمینش در سطح بلندتری قراردارد برای بردن آب ناگزیر است از زمین پایین ملک خودش عبور کند که آنرا حق ارتفاق طبیعی می گویند.
شایان ذکر است، رعایت حق ارتفاق از نظر قانون تا حدی اهمیت دارد که قانونگذار پس از الزام به ثبت املاک، ثبت حقوق ارتفاقی نسبت به هر ملک را نیز اجبار کرده است.
بنابراین به لحاظ قانونی مالکان باید در زمانی که برای املاک خود سند میگیرند، ضمن انجام تشریفات مربوط به سند، در صورت مجلس تحدید حدود ملک مربوطه، حقوق ارتفاق خود را ذکر کنند تا این حق در سند مالکیت نیز قید شود.
در آخر به این نکته توجه شود که هم مالک ملک و هم دارنده حق ارتفاق موظفند، حقوق یکدیگر را رعایت کنند و نباید با توجه به حق خود، اعمالی انجام دهند که باعث ضرر به طرف مقابل شود.
