مقدمه
شکار حیوانات و یا صید حیوانات وحشی حفاظت شده یا ممنوع الصید جرم است و مجازات دارد. این جرم از انواع جرم تخریب است.
هم چنین آتش زدن اموال عمومی هم یکی از انواع جرم تخریب است. جرم تخریب هم یک نوع جرم علیه امنیت و آسایش عموم تلقی می شود.
از جهت آسیب رساندن به حیوانات و چرخه ی محیط زیست و هم چنین از بین بردن گونه ها جانوری این عمل یعنی شکار و صید حیوانات وحشی ممنوع شده است.
ما همواره شاهد اخباری در خصوص از بین رفتن گونه های ناد جانوری مانند یوزهای ایرانی هستیم و متاسفانه یکی از دلایل این اتفاق ناخوشایند شکار بی رویه شکارچیان و وجود قاچاقچیان است؛ قاچاقچیانی که برای پوست حیوانات مبلغ های گزافی می پردازند.
ماده۶۸۰ قانون تعزیرات در این خصوص بیان می دارد هرکس برخلاف مقررات و بدون مجوز قانونی اقدام به شکار یا صید حیوانات و جانوران وحشی حفاظت شده نماید، به حبس از سه ماه تا سه سال و یا جزای نقدی از یک و نیم میلیون ریال تا هجده میلیون ریال محکوم خواهد شد.
منظور از شکار کردن حیوان به طرقی مثل تیراندازی و منظور از صید گرفتن آن با استفاده از دام و تور و تله است؛ هر دو کار با فعل مثبت ارتکاب می یابند و تفاوتی نمی کند که حیوان زنده گرفته یا و یا کشته گرفته شود.
قانونگذار در ماده۶۷۹ به حیوانی که شکار آنها توسط دولت ممنوع اعلام شده است که مسلما منظور از آن اعم از ممنوعیت مطلق یا فصلی.
ماده ۶۷۹ مذکور بیان می دارد: هرکس به عمد و بدون ضرورت حیوان حلال گوشت متعلق به دیگری یا حیواناتی که شکار آنها توسط دولت ممنوع اعلام شده است را بکشد یا مصدوم یا تلف یا ناقص به حبس از ۹۱ روز تا شش ماه یا جزای نقدی از یک میلیون و پانصدهزار ریال تا سه میلیون ریال محکوم خواهد شد.
محدود کرده ماده به حیوان حلال گوشت قابل توجیه نیست.
چطور می توان کسی را که جوجه متعلق به دیگری را می کشد مجرم دانست، اما کسی را که فیل و سگ نگهبان گران قیمیت متعلق به دیگری را ازبین می برد براساس این ماده مجرم محسوب نکرد؟
البته از لحاظی عقلی انسانی و حتی شرعی برای مجازات کردن مجرمی که به آزار حیوان یا کشتن حیوانات می پردازد حتما نبای حیوان صاحبی داشته باشد یا گران باشد بلکه حتی اگر حیوانی هرچند بی صاحب در بیابانی باشد هیچ فردی نباید مجاز به انجام این کار باشد؛ زیرا از لحاظ شرعی حیوان هم از آفریدگان خداست، مگر در شرایطی که فرد در اضطرار و خطر باشد یا بیم جانش برود.
ضمن اینکه تکلیف حیوانایت که خوردن گوشت آنها حرام نبوده بلکه مکروه می باشد، مانند اسب معین نشده است و ظاهرا آنها را نیز بایداز شمول ماده خارج دانسته و قایل به آن بود که منظور ماده از حیوانات حلال گوشت انهایی است که برای خوراک غالب مردم مورد استفاده قرار می گیرد؛ مثلا گوشت گاو مرغ و شتر اشاره ماده ۶۷۹ به قید بدون ضرورت با توجه به وجود اصول کلی در این مورد از جمله ماده۱۵۲ قانون مجازات اسلامی لازم به نظر نمی رسد.
در هر حال حالت ضرورت ممکن است در مورد فرد مرتکب وجود داشته باشد؛ مثلا شدت گرسنگی او یا در مورد حیوان مثلا اینکه در شرف مردن بوده و در صورت ذبح نشدن گوشت آن حرام می شود.
نکته ی دیگر منظور از ناقص کردن کاری است که صدق عنوان ناقص کردن در آن ممکن باشد نه اینکه مثلا پشم گوسفندی چیده یا شاخ بزی بریده شود.
آنچه که در ماده۶۸۰ آمده است که مجازات بیشتری هم نسبت به ماده ۶۷۹ دارد شکار یا صید حیوانات و جانوران وحشی حفاظت شده است؛ یعنی در مورد این نوع حیوانات به دلایلی مثل رو به انقراض بودن نسل آنها دولت نه تنها شکار آنها را ممنوع بلکه آنها جز گونه های حفاظت شده تعیین کرده است.
البته در این ماده منظور از وحشی غیر اهلی و نه لزوما درنده است.
با توجه به اهمیت و شدت جرم موضوع جرم ماده ۶۸۰ این جرم برخلاف جرم موضوع ماده ۶۷۹ در ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی مصوب سال۱۳۹۲ در ردیف جرایم قابل گذشت ذکر نشده است.
