شکایت از کارفرما در روابط میان کارگر و کارفرما و حقوقی که نسبت به یکدیگر دارند، همیشه مورد توجه قانون‌گذار بوده است.
در حال حاضر قوانین چندی برای تعهدات و مسئولیت‌های کارگر و کارفرما نسبت به همدیگر موجود است که مهم‌ترین آن قانون کار مصوب ۱۳۶۹ می‌باشد.
بر اساس این قانون چنانچه کارفرما از انجام تعهدات قانونی خود سرباز زد، کارگر می‌تواند در نزد سامانه جامع اداره کار و مراجع قانونی شکایت کرده و خواستار گرفتن حق و حقوقش شود.
برای آگاهی از این شرایط و چگونگی شکایت از کارفرما با مشاوره حقوقی اداره کار تخصصی بنیاد وکلا همراه باشید.
نکات برجسته این مقاله:
- تمامی کارفرمایان موظف به عقد قرارداد با کارگر هستند.
- قانون کار هر ساله مقدار حقوق و مزایای کارگران را تعیین می‌کند و کارفرمایان نیز موظفند که بر اساس آن حقوق و مزایای کارگر را بپردازند
- بر اساس قاعده مرور زمان اگر زمان مشخصی بگذر و فرد زیان دیده شکایت نکند، نمی‌تواند بعد از آن برای دریافت حق و حقوق خود دادخواست ارائه دهد.
قانون کار و تعاریف مربوط به آن
در سال ۱۳۶۹ قانونی جامع درباره روابط میان کارگر و کارفرما تصویب شد که بیشتر جوانب روابط و مسئولیت‌های دو طرفین را دربرگرفته است.
این قانون ابتدا به تعریف کارگر، کارفرما، قرارداد پرداخته و سپس به بیان حقوق متقابل آن‌ها می‌پردازد.
قانون برای تخطی هر کدام از طرفین نسبت به وظایف قانونی خود، مواردی را ذکر کرده است که بر مبنای آن می‌توان شکایت از کارفرما در محاکم صالح پیگیری نمود.
برای آگاهی چگونگی شکایت از کارفرما ابتدا به بررسی این مفاهیم خواهیم پرداخت.
کارگر به چه کسی می‌گویند؟
بر اساس ماده ۲ قانون کار، کارگر به کسی گفته می‌شود که در مقابل دریافت حق الزحمه مانند مزد، حقوق، سهم سود و دیگر مزایا به درخواست کارفرما کاری را انجام می‌دهد.
کارفرما به چه کسی می‌گویند؟
در ماده ۳ قانون کار، کارفرما شخصی حقیقی یا حقوقی است که کارگر به درخواست او و به حساب او در مقابل دریافت حق الزحمه، کاری را انجام می‌دهد.
مدیران، مسئولان و کسانی که مدیریت کارگاه‌ها را به عهده دارند، به نوعی کارفرما محسوب می‌شوند.
کارفرما کسی است که تمامی تعهدات گفته شده در قانون را به عهده می‌گیرد.
کارگاه چیست؟
کارگاه نیز یکی دیگر از مفاهیم مربوط به قانون کار است. بر اساس ماده ۴ این قانون، کارگاه همان محلی است که کارگر به درخواست کارفرما، کار مشخص شده را انجام می‌دهد.
کارگاه می‌تواند موسسات صنعتی، کشاورزی، معدنی، ساختمانی، ترابری، خدماتی، تجاری و تولیدی باشد. تمامی تاسیساتی که به اقتضای کار متعلق به کارگاه هستند مانند نمازخانه، ناهار خوری، تعاونی، مهدکودک، درمانگاه، حمام، آموزشگاه و سایر اماکن و مراکز آموزشی نیز جز کارگاه محسوب می‌شوند.
قرارداد کار چیست؟
تمامی کارفرمایان موظف به عقد قرارداد با کارگر هستند. البته امروزه بسیاری از کارفرمایان بدون تنظیم قرارداد با کارگر کار می‌کنند.
با توجه به ماده ۷ قانون کار، قرارداد اعم از قرارداد کتبی و شفاهی است که کارگر با توجه به آن کاری را برای مدت موقت یا غیرموقت انجام می‌دهد.
قراردادها باید دارای شرایط زیر باشد:
- مشروع بودن مورد قرارداد
- معین بودن موضوع قرارداد
- عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر
بر اساس ماده ۱۰ قانون کار، قرارداد باید حاوی مشخصات کامل طرفین بوده و موارد زیر را در آن ذکر شده باشد:
- نوع کاری که کارگر باید انجام دهد
- حقوق یا مزایا و لواحق آن
- ساعات کار، تعطیلی و مرخصی‌ها
- محل انجام کار
- تاریخ انعقاد و انقضای قرارداد در صورتی که کار برای مدت معینی باشد.
- مواردی که عرف و عادت شغل یا محل آن ایجاب می‌کند.
- شرایط و نحوه فسخ قرارداد برای مواردی که مدت آن تعیین نشده است.
قراردادهای کتبی باید در چهار نسخه تنظیم شده و یک نسخه از آن به اداره کار محل (با راه‌اندازی سامانه جامع روابط کار، قراردادها به صورت اینترنتی در این سامانه ثبت می‌شوند)، دیگری نزد کارگر، یک نسخه نزد کارفرما و نسخه دیگر در اختیار شورای اسلامی کار قرار گیرد.
کارگاه‌هایی که فاقد شورا هستند نسخه به نماینده کارگر تحویل داده می‌شود.
در چه مواردی می‌توان از کارفرما شکایت کرد؟
اختلاف بین کارگر و کارفرما می‌تواند به دلایل مختلفی روی دهد. قانون بسیاری از موارد را پیش‌بینی کرده و راهکار آن را مشخص نموده است.
کارگران در صورت مواجه با این تخلفات می‌توانند نزد مراجع قضایی شکایت کنند. این موارد به شرح زیر هستند:
عدم بستن قرارداد با کارگر
یکی از مشکلاتی که این روزها بسیار شایع شده است، عدم عقد قرارداد کارفرما با کارگر است. بسیاری از کارفرمایان به دلایل مختلف از این کار خودداری می‌کنند.
از آن جایی که قانون کار بستن قرارداد با کارگر را لازم می‌داند، کارگر در صورت مواجه با این مشکل و ارائه مدارک و اسنادی مانند پرینت ورود و خروج به کارگاه، پرینت دریافت حقوق و نمونه کارهای انجام شده می‌تواند به مراجع قضایی مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت نماید.
پرداخت مزایایی کمتر از قانون کار
قانون کار هر ساله مقدار حقوق و مزایای کارگران را تعیین می‌کند و کارفرمایان نیز موظفند که بر اساس آن حقوق و مزایای کارگر را بپردازند. چنانچه این مقدار کمتر از حد تعیین شده باشد، کارگر می‌تواند از کارفرما شکایت کند.
اخراج کارگر بعد از دوره کارآموزی بدون پرداخت حقوق
گاهی افراد به دلیل نداشتن سابقه کاری، تحت عنوان دوره کارآموزی در مکانی مشغول به کار می‌شوند. در این مواقع کارفرما معمولا بر اساس همکاری موقت یا قرارداد آزمایشی با فرد کار می‌کند.
از آن جایی که کارآموز یا کارفرما می‌توانند در این دوره به اختیار خودشان از رابطه کاری خارج شوند، شاید گمان کنید که مشمول شکایت از کارفرما نمی‌شود.
اما بر اساس قوانین موجود، چنانچه کارفرما یک طرفه و بدون پرداخت حقوق دوره آزمایشی اقدام به قطع همکاری کند، می‌توان از وی شکایت نمود. اگر فرد خودش از رابطه کاری خارج شود، می‌تواند حقوق همان مدت زمان را دریافت کند.
دوره‌های آموزشی برای کارگران ساده حداکثر یک ماه و برای کارگران متخصص حداکثر سه ماه است.
عدم پرداخت حقوق کارگر بعد از فوت کارفرما
گاهی ممکن است کارفرما قبل از اتمام قرارداد فوت کند. بر اساس قوانین مربوط به ارث شاید گمان شود که ورثه می‌توانند کارگر را اخراج کرده و از پرداخت حقوق آن‌ها سرباز زنند.
اما با توجه به قوانین، قرارداد میان کارفرمای فوت شده و کارگر به قوت خود باقی است و کاملا معتبر است.
ورثه متوفی نیز ملزم به پرداخت حق و حقوق کارگران با توجه به مفاد قرارداد هستند.
همچین این قانون درباره مالکانی که کارگاه را فروخته یا اجاره می‌دهند نیز صدق می‌کند.
اخراج کارگر به دلیل عدم انجام وظیفه
گاهی روابط میان کارگر و کارفرما به دلیل عدم انجام وظیفه کارگر به پایان می‌رسد.
بر اساس ماده ۲۷ قانون کار، کارفرما می‌تواند در صورتی که کارگر وظایف خود را انجام ندهد (بعد از دادن تذکرات شفاهی و کتبی) کارگر را اخراج کند. اما در این شرایط نیز موظف به پرداخت حقوق و مزایای کارگر است.
چنانچه کارفرما بخواهد به این دلیل مطالبات کارگر را پرداخت نکند، می‌تواند از وی شکایت کند.
پرداخت حقوق کمتر از قرارداد
یکی از مواردی که ممکن است بین کارگر و کارفرما پیش بیاید این است که کارفرما حقوقی کمتر از آنچه در قرارداد ذکر شده را به کارگر بدهد.
حتی اگر این کار با توافقات اولیه میان طرفین صورت گرفته باشد، باز هم کارفرما نمی‌تواند بدون دلیل قانونی بر خلاف متن قرارداد رفتار کند.
منظور از دلایل قانونی برداشت از حقوق کارگر به دلیل مالیات، حق بیمه، قسط وام و تسهیلات، قسط خرید یا اجاره خانه سازمانی است.
بیمه نکردن کارگر
با توجه به ماده ۱۴۸ قانون کار و بند الف ماده ۴ قانون تامین اجتماعی، کارفرما باید کارگر خود را بیمه نماید.
قانون کار این وظیفه را به عهده کارفرما گذاشته و در صورت رضایت کارگر نیز موظف به بیمه کردن اوست. حتی اگر کارگر مدتی کوتاه نزد وی کار کند. بنابراین کارگر می‌تواند در صورت بیمه نشدن از کارفرما شکایت کند.
پرداخت نکردن حق ماموریت
بر اساس قانون، میزان حق ماموریت نباید از دستمزد ثابت یا روزانه کارگر کمتر باشد. هزینه رفت و آمد به ماموریت نیز به عهده کارفرما است.
منظور از ماموریت نیز انجام کاری است که حداقل ۵۰ کیلومتر از محل کارگاه دورتر باشد و یا اینکه کارگر حداقل یک شب را در آن محل بماند. اگر کارگر چنین کاری انجام داد و کارفرما حقوق آن را نپرداخت، می‌تواند از وی شکایت کند.
کار کردن بیش از حد معمول یا بیگاری
برخی از کارفرمایان توقع دارند که کارگر باید بیشتر از ساعات اداری که ۸ ساعت است، کار کند.
کارفرما تنها با رضایت کارگر می‌تواند ساعت کاری را افزایش دهد و مجموع این تغییرات نباید از ۲۴ ساعت در طول هفته افزایش باید. در صورت بروز این مشکل نیز امکان شکایت از کارفرما وجود دارد.
البته برخی مشاغل خاص مانند کشاورزی، بعضی مواقع فشار کاری بیشتر است. در این مشاغل کارفرما می‌تواند ساعت کاری را افزایش و کاهش دهد و کارگر حق شکایت ندارد.
با توجه به قانون کار، ساعت کاری روزانه برای مشاغل سخت حداکثر ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته است. اما می‌توان با کارفرما برای شروع و پایان ساعت کاری در روز به توافق رسید.
ضمن آن که لازم است بدانید اضافه کاری بیش از ۴ ساعت مطابق قانون مجاز نخواهد بود.
نداشتن تعطیلات و مرخصی
قانون کار به کارگر این اجازه را داده که یک روز در هفته را تعطیل باشد. اگر کارفرما بخواهد که کارگر در این روز کار کند باید ۴۰ درصد اضافه کاری در ازای هر ساعت برای او رد کند.
اگر این کار را انجام نداد، می‌توان از کارفرما شکایت کرد. کارگران مشاغل سخت تعطیلات جداگانه‌ای نیز به عنوان تعطیلات تابستانی دارند که کارفرما باید آن را رعایت کند.
مرخصی در ماه نیز از دیگر حقوق کارگر به شمار می‌رود که قانون به او داده است. هر کارگر می‌تواند سالانه به اندازه ۱ ماه مرخصی استحقاقی داشته باشد.
اگر کمتر از یک سال در شرکت کار کند، تعداد روزهای مرخصی او نسبت به زمان حضور و میزان کارش محاسبه می‌شود.
کارگر و کارفرما می‌توانند نسبت به زمان مرخصی با هم توافق کنند. اگر مشکلی در این مورد پیش بیاید، کارگر می‌تواند شکایت کند.
عدم پرداخت حق سنوات
حق سنوات به اندازه دستمزد ماه آخر کارگر است و کارفرما موظف به پرداخت آن است. در صورتی که از انجام آن سرباز زند، کارگر می‌تواند نزد مراجع قضایی شکایت کند.
شکایت بابت گرفتن سفته
گرفتن سفته از کارگر دارای قوانین خاصی است که باید رعایت شود. مانند اینکه سفته به چه عنوانی باید گرفته شود. رسید سفته تحویل کارگر داده شود. مبلغ و شماره سفته در قرارداد حتما ذکر شود.
مقدار سفته مشخص باشد. چنانچه این موارد رعایت نشده باشد یا اینکه کارفرما از کارگر سفته سفید امضا تحویل بگیرد، کارگر می‌تواند از کارفرما شکایت کند.
دیگر مواردی که می‌توان بابت آن از کارفرما شکایت کرد عبارتند از:
- ممانعت از بازگشت کارگر به کار در صورتی که منع قانونی برای او وجود نداشته باشد.
- در صورتی که بین کارگر و کارفرما اختلافی پیش بیاید، کارفرما موظف است که حداقل ۵۰ درصد از حقوق ماهیانه کارگر را تا زمان مشخص شدن نتیجه پرونده، به خانواده وی بپردازد. در صورت تخلف می‌توان از کارفرما شکایت کرد.
- بعد از تمام شدن مدت زمان قرارداد، کارفرما باید به کارگری که یک سال یا بیشتر کار کرده با توجه به سابقه و آخرین حقوق، معادل یک ماه حقوق را به عنوان پاداش پایان کار پرداخت کند. چنانچه این کار را انجام ندهد، می‌توان از وی شکایت نمود.
- در صورت کاهش توانایی‌های جسمی و فکری کارگر در هنگام کار کردن، کارفرما باید بعد از اتمام قرارداد با توجه به سابقه خدمات او معادل دو ماه آخرین حقوق کارگر را به وی حق سنوات بدهد. در صورت تخلف کارگر می‌تواند به مراجع قضایی مراجعه کند.
- چنانچه خسارت وارد شده به کارگر به دلیل عدم تامین وسایل و لوازم ایمنی توسط کارفرما باشد.
چگونگی شکایت از کارفرما
حالا میخواهم مراحل شکایت از کارفرما را خیلی دقیق به شما توضیح بدهم.
اما قبل از آن؛ بد نیست بدانید آمار شکایت از کارفرما رقم قابل توجهی است و خوشبختانه اکثر کارگران به حقوق قانونی خود مطلع می‌باشند.
همانطور که در تصویر زیر می‌بینید؛ مدیر کل تعاون کار و رفاه اجتماعی لرستان در مصاحبه با خبرآنلاین، در خصوص شکایت از کارفرما اظهار داشت بیش از ۲ هزار شکایت از کارفرما در لرستان به ثبت رسیده است.
اگر کارگران یک استان در سال ۱۴۰۱ حدود ۲ هزار شکایت از کارفرما به ثبت رسانیده‌اند، پس می‌توان نتیجه گرفت آمار نهایی شکایت از کارفرما در کل کشور رقمی قابل توجه است.
این ارقام نشان‌دهنده افزایش آگاهی کارگران به حقوق قانونی خود می‌باشد.
حالا بپردازیم به اصل موضوع:
برای اقدام به شکایت از کارفرما از سوی کارگر، باید محل انجام کار کارگر مشخص شود. شعبه اداره کار آن محل صالح به رسیدگی خواهد بود.
این اقدامات همگی در راستای رسیدگی به شکایت باید در اداره کار انجام شود و ارتباطی با شعب سازمان تامین اجتماعی ندارد.
نکاتی که باید هنگام شکایت از کارفرما، مد نظر داشته باشید
- حتما شکایت خود را با مدرک و سند مطرح کنید. اگر به دلیل ندادن حقوق از کارفرما شکایت می‌کنید، باید علت آن ذکر شده و مدارکش موجود باشد.
- برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از میز خدمت تخصصی اداره کار در مورد نحوه ثبت شکایت راهنمایی بگیرید.
- در صورت داشتن اسناد و مدارک معتبر، حتما پیروز خواهید شد. بنابراین جمع‌آوری مدارک را جدی بگیرید.
- اگر کارفرما از اجرا حکم سرباز زند، می‌توانید نامه اجراییه را از واحد بایگانی گرفته و به شعبه قضایی که معرفی می‌کنند، مراجعه نمایید. شعبه قضایی ماموری را برای الزام کارفرما به اجرای حکم در اختیارتان قرار می‌دهد.
مهلت زمانی شکایت از کارفرما
قانون‌گذار برای شکایت از کارفرما، مهلت زمانی مشخصی را تعیین ننموده است. بنابراین کارگر می‌تواند هر زمانی نسبت به ثبت شکایت خود اقدام کند. حتی اگر چندین سال گذشته باشد.
اما اگر کارگر اخراج شده باشد و بخواهد از بیمه بیکاری استفاده کند باید حتما ۱ ماه بعد از زمان اخراج به اداره کار مراجعه کند.
آیا شکایت از کارفرما مشمول مرور زمان می‌شود؟
بر اساس قاعده مرور زمان اگر زمان مشخصی بگذر و فرد زیان دیده شکایت نکند، نمی‌تواند بعد از آن برای دریافت حق و حقوق خود دادخواست ارائه دهد.
حال سوال مطرح شده این است که آیا شکایت از کارفرما نیز مشمول این قاعده می‌شود؟ یعنی کارگر بعد از گذشته چند سال یا چند ماه دیگر نمی‌تواند از کارفرما شکایت کند؟
در جواب باید گفت که خوشبختانه شکایت از کارفرما مشمول این قاعده نمی‌شود و محدودیت زمانی ندارد. کارگر می‌تواند حتی بعد از گذشت چند سال شکایت خود را به مراجع قانونی ارائه دهد.
البته بهتر است که این کار در همان زمان انجام دهد که شواهد و مدارک موجود از میان نرفته باشد. به این ترتیب پرونده نیز سریع‌تر حل می‌شود.
مدارک لازم برای ثبت شکایت از کارفرما
برای ثبت شکایت از کارفرما باید مدارک زیر را به همراه داشته باشید:
- کپی کامل از مدارک شناسایی شامل کارت ملی و شناسنامه
- فرم دادخواست کامل شده
- اصل و کپی کارت پایان خدمت و یا معافیت از سربازی برای آقایان
- پرینت مربوط به سوابق بیمه
- پرینت وازیر حقوق در صورت موجود بودن
- کپی قرارداد کاری و فیش حقوقی
- مدارک مبنی بر میزان سابقه کار
شکایت از کارفرما بدون داشتن قرارداد
آنچه در بالا ذکر شد در خصوص شرایطی بود که قراردادی میان کارگر و کارفرما منعقد شده باشد.
ممکن است این سوال پیش بیاید آیا بدون داشتن قرارداد کتبی یا شفاهی، باز هم می‌توان از کارفرما شکایت کرد؟ برای دریافت پاسخ با بنیاد وکلا همراه باشید.
این روزها بسیاری از کارفرماها برای اینکه از زیر بار تعهدات قانونی خود در برابر کارگر فرار کنند، از بستن قرارداد خودداری می‌کنند.
گاهی نیز به دلیل وجود نیروی کار فراوان، افرادی که وارد شغلی می‌شوند برای ماندگار شدن در آن، کارفرما را ملزم به بستن قرارداد نمی‌کنند.
اما این کار می‌تواند در آینده مشکل‌ساز باشد و کارفرما بدون هیچ دلیلی اقدام به اخراج کرده کرده و هیچ کدام از حق و حقوق وی را نیز نپردازد. به همین دلیل بخش اعظمی از شکایت از کارفرما به دلیل نداشتن قرارداد کار است.
اما قانون‌گذار این مورد را نیز پیش‌بینی کرده و امکان شکایت از کارفرما بدون عقد قرارداد کاری را نیز فراهم نموده است. همانطور که گفته شد، قانون کار قرارداد را به دو صورت کتبی و شفاهی تعریف کرده است.
بنابراین قانون‌گذار قراردادهای شفاهی را نیز به رسمیت شناخته و در صورت نداشتن قرارداد کتبی باز هم می‌توان علیه کارفرما شکایت کرد.
البته به دلیل نداشتن سند مکتوب و رسمی ممکن است مسیر طولانی‌تری را برای احقاق خود خود طی نماید.
مراحل شکایت از کارفرما بدون داشتن قرارداد
برای آن که بتوانید از کارفرما بدون داشتن قرارداد شکایت کنید، می‌بایست مراحل زیر را طی کنید.
گام اول: تهیه و جمع آوری مدارک
ابتدا باید تمام مدارک لازم را جمع‌آوری کرده تا بتوانید ثابت کنید که در همان مدت زمانی مشخص به عنوان کارگر مشغول به کار بوده و فعالیت‌های مورد نظر کارفرما را انجام داده‌اید. این مدارک عبارتند از:
- حکم استخدام یا ارتقاء شغلی یا تغییر سمت
- لیست حقوق کارگاه به انضمام اظهارنامه مالیاتی که به تایید اداره دارایی مربوطه رسیده باشد.
- دفاتر قانونی کارگاه و اسناد هزینه مربوطه
- لیست حقوق کارگاه
- گواهی بانک مبنی بر واریز حقوق ماهانه کارگر
- فیش یا رسید حقوق یا چک بانکی
- کارت افتتاح حساب بانکی
- کارهای حضور و غیاب و ورود و خروج و دفاتر مربوط به ثبت حضور و غیاب کارگران کارگاه
- کارت بهداشتی صادر شده از اداره بهداشت محیط کار
- معاینات پزشکی قبل از استخدام
- دیگر مدارک محکم
- آراء صادر شده از طرف هیات تشخیص و هیات حل اختلاف مبنی بر تنظیم شکایت از کارفرما با توجه به ماده ۱۴۰ قانون کار
- شهادت سایر همکاران کارگر یا استشهاد محلی از واحدهای تجاری کناری. در صورتی که فرد هیچ کدام از مدارک گفته شده را نداشته باشد.
- تقاضای کارگر برای ارسال بازرس به محیط کار و انجام تحقیقات برای اثبات حضور وی در آن محل
- داشتن برگه مرخصی یا ماموریت که از طرف شرکت یا کارگاه تایید شده باشد.
- فاکتور خرید و فروش جنس برای کارگاه یا معرفی نامه کارگر به دیگر موسسات.
گام دوم: ثبت نام در سامانه وزارت کار و رفاه اجتماعی
در مرحله دوم کارگر می‌بایست در سامانه وزارت کار و رفاه اجتماعی ثبت نام کرده و کد رهگیری را دریافت نماید. سپس به اداره کار مربوطه مراجعه نموده و از واحد دادخواست برگه دادخواست را گرفته و آن را تکمیل نماید.
گام سوم: تنظیم و ارائه دادخواست به صورت حضوری
بعد از تنظیم دادخواست آن را به اداره کار تحویل داده و شکایت خود را رسما ثبت کند.
مواردی که در این دادخواست باید ذکر شود عبارتند از: محل انجام کار، اطلاعات شخصی کارگر و کارفرما، موضوع شکایت. موضوع شکایت را تنها در چهار خط باید نوشت و از توضیحات اضافی خودداری نمود. توضیح کامل شکایت در روز رسیدگی به پرونده انجام می‌شود.
پس از آن روند رسیدگی به پرونده به شکل زیر خواهد بود:
- ارسال ابلاغیه برای کارفرما و تعیین جلسه رسیدگی
- حضور کارگر و کارفرما در جلسه مصالحه یا سازش برای حل اختلاف
- چنانچه در جلسه سازش آن‌ها به توافق نرسند، دو هفته جلسه تشخیص برگزار شده و کارگر با ارائه تمامی مدارک و ادله خود خواهان پرداخت حقوق خود می‌شود.
- کارشناسان بعد از بررسی مدارک و صحبت‌های طرفین، رای خود را صادر می‌کند. اگر کارگر و کارفرما رای را بپذیرند، شکایت با اجرای رای به پایان خواهد رسید.
- اگر طرفین رای جلسه تشخیص را نپذیرفتند، بعد از ۱۰ روز جلسه حل اختلاف با شکایت از یکی از طرفین آغاز می‌شود.
- اگر رای جلسه حل اختلاف نیز با مخالفت یکی از آن‌ها مواجه شود، شکایت به دادگاه ذی صلاح ارجاع خواهد شد.
- در دادگاه رای نهایی صادر می‌شود. اگر دادگاه رای را به نفع کارگر صادر کرد و کارفرما باز هم از دادن حق و حقوق وی خودداری کند، دادگاه مبلغ مورد نظر را از حساب بانکی او برداشته یا اموال او را توقیف می‌کند و در نهایت رای اجرایی می‌شود.
تبعات عدم عقد قرارداد برای کارفرما
نبودن قرارداد میان کارگر و کارفرما می‌تواند در نهایت به ضرر کارفرما باشد و احتمال باخت در چنین دعاوی حقوقی را برای او افزایش داده و عواقب مالی و حقوقی جبران‌ناپذیری برایش داشته باشد.
از آن جایی که در نبود قرارداد، مدت زمان شروع و پایان کار کارگر مشخص نیست، از لحاظ حقوقی به معنی همکاری دائم است. همچنین به دلیل مشخص نبودن جزئیات مربوط به پرداخت حقوق و مزایای، کارگر می‌تواند هر ادعایی را مطرح نماید.
در صورتی که داشتن قرارداد احتمال دعواهای حقوقی علیه کارفرما را کاهش می‌دهد.
مرجع صالح رسیدگی به شکایت از کارفرما
قانون‌گذار برای تمامی دعاوی حقوقی و کیفری، مرجعی را به عنوان رسیدگی به این دعاوی مشخص کرده است. مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت از کارفرما چه با قرارداد و چه بدون قرارداد، به ترتیب زیر است:
شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی کارگران
بر اساس ماده ۱۵۷ قانون کار، اولین مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت از کارفرما شورای اسلامی کار و در صورت نبود آن‌ها انجمن صنفی کارگران یا نماینده قانونی آن‌هاست. در این مرحله دعوای بین کارگر و کارفرما به صورت صلح و سازش برطرف می‌شود.
هیات تشخیص
اگر اختلاف میان کارگر و کارفرما با سازش حل نشد، پرونده به هیات تشخیص ارسال می‌شود. اعضای این هیات متشکل از یک نفر از نماینده مدیران، یک نفر از نماینده کارگران و یک نفر از نماینده وزارت کار است.
هیات حل اختلاف
سومین مرجع رسیدگی، هیات حل اختلاف است. اعضای این هیات متشکل از ۳ نفر به عنوان نماینده کارگران، ۳ نفر نماینده دولت و ۳ نفر نماینده کارفرمایان است. رای این هیات بعد از ۱۵ روز الازم الاجرا است.
اگر یکی از طرفین نسبت به رای صادره اعتراض داشته باشد، باید در همین محدوده زمانی اعتراض خود را ثبت کند. در غیر این صورت به اعتراض وی ترتیب اثر نخواهند داد.
دادگاه حقوقی
در شرایط شکایت از کارفرما بدون داشتن قرارداد، اگر رای هیات حل اختلاف نیز مورد قبول طرفین نباشد، پرونده به دادگاه حقوقی صالح ارسال می‌شود. حکم این دادگاه قطعی است و طرفین ملزم به اجرای آن هستند.
جریمه کردن کارفرما به وسیله بیمه تامین اجتماعی
همانطور که گفته شد، یکی از مواردی که می‌توان از کارفرما شکایت کرد، بیمه نشدن است.
بیمه تامین اجتماعی یکی از مهم‌ترین بیمه‌ها در ایران است. با توجه به مفاد قانون، کارفرما باید کارگر خود را چه یک روز چه یک سال برای وی کار کند، بیمه کند.
در صورت عدم بیمه شدن کارگر، او می‌تواند به جای مراجعه به اداره کار مستقیما به اداره بیمه تامین اجتماعی مربوطه خود رفته و از کارفرما شکایت کند.
اداره بیمه می‌تواند کارفرما را تا سقف ۲ الی ۱۰ برابر هزینه بیمه پرداخت نشده جریمه کرده و او را ملزم به واریز حق بیمه کارگر کند.
برای ثبت این شکایت باید مدارک زیر را به همراه داشته باشید:
- اصل و کپی از شناسنامه و کارت ملی
- اگر کارگر مذکور فوت شده باشد، اصل و کپی انحصار وراثت
- اگر کارگر مذکور بیمار باشد یا وکیل گرفته باشد، اصل و کپی از وکالتنامه یا مدعی قانونی او
- دفترچه بیمه در صورت موجود بودن
هزینه شکایت از کارفرما
تصور عموم مردم این است که پروسه شکایت از کارفرما و کارهای حقوقی چنان طولانی و هزینه‌بر است که گاهی از انجام آن منصرف می‌شوند.
بسیاری از کارگران نیز با تصور اینکه باید هزینه زیادی بپردازند که رای نهایی صادر شود، زمان طلایی برای شکایت را از دست داده و از آن صرف نظر می‌کنند.
اما باید بدانید که شکایت کارگر از کارفرما هیچ هزینه‌ای ندارد و اگر کارگر قصد شکایت داشته باشد هیچ کدام از نهادهای مرتبط مثل کافی نت، سامانه جامع روابط کار و غیره نباید هزینه‌ای دریافت کنند.
تنها هزینه پرداختی کارگر در این پروسه، زمانی است که باید برای اولین بار در سامانه جامع روابط کار ثبت نام نماید که آن هم مبلغی بسیار ناچیز در حد ۲۶ هزار تومان است.
ثبت شکایت از کارفرما در سامانه جامع روابط کار
سامانه جامع روابط کار برای ثبت انواع شکایات کیفری و حقوقی، ارسال اظهارنامه و مشاهد ابلاغیه‌های دادگستری برای اولین بار در سال ۱۳۹۸ به دستور وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معرفی و شروع به کار کرد.
این سامانه جامع سطوح کاربردی متفاوتی دارد و بیش از ۳۰ نوع خدمت در حوزه روابط کاری مشمول قانون کار را ارائه می‌دهد.
در این سامانه می‌توان دادخواست شکایت کارگر از کارفرما را به صورت الکترونیکی ثبت نموده و قراردادهای کار کارگران نیز در آن ثبت می‌شود.
برای شکایت از کارفرما باید ابتدا در این سامانه ثبت نام کرده و دادخواست شکایت خود را در آن بارگذاری کنید.
برای ثبت باید با مدارک مورد نظر به یکی از دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کرده و برای احراز هویت و ثبت نام اقدام نمایید.
یا اینکه مستقیما به سایت prkar.mcls.gov.ir مراجعه کرده و مراحل ثبت نام را خود انجام دهید و سپس برای احراز هویت حضوری یا الکترونیکی اقدام کنید.
مدارکی برای ثبت نام نیاز است عبارتند از:
- کارت ملی و کارت پایان خدمت برای کارگران و اشخاص حقیقی
- کد فراگیر اتباع برای اتباع بیگانه
بعد از انجام ثبت نام، رمز عبور به همراه نام کاربری برای متقاضی ارسال می‌شود که می‌توان به وسیله آن وارد سامانه شد.
پس از ورود به سامانه، با کلیک روی پنجره واحد خدمات صفحه‌ای باز شده که می‌توانید دادخواست خود را در قسمت ثبت دادخواست بدوی ثبت نمایید. در این قسمت باید شرحی مختصر از شکایت خود را بنویسید.
هدف این سامانه شفافیت قراردادهای کارگری، الکترونیکی شدن ثبت قراردادهای کار و تنظیم روابط میان کارگر و کارفرماست.
به همین جهت ثبت نام در آن تا حدودی می‌تواند از مشکلات احتمالی برای کارگران جلوگیری کرده و کارگران حتی بدون عقد قرارداد بتوانند از تمام مزایایی که در قانون کار آمده، استفاده کنند.
پیگیری پرونده شکایت از کارفرما با وکلای بنیاد وکلا
شکایت از کارفرما می‌تواند به دلایل مختلفی صورت گیرد که همگی آن‌ها نیاز به اثبات همراه با مدرک و سند دارد.
مخصوصا اگر فرد بدون عقد قرارداد برای کارفرما کار کرده باشد، اگر نتواند دعوی خود را اثبات کند، هیچ کدام از حق و حقوق ذکر شده در قانون به وی تعلق نمی‌گیرد.
از این رو چنین پرونده‌هایی می‌تواند با چالش‌ها و مسائل زیادی مواجه شود.
در این شرایط داشتن یک وکیل اداره کار یا مشاور گرفتن از وکلا و کارشناسان می‌تواند تا حد زیادی به تسریع در روند پرونده احتمال برنده شدن در آن به شما کمک کند.
وکیل مخصوص اداره کار می‌تواند در تنظیم دادخواست شکایت، جمع آوری مدارک و حضور در جلسات مختلف اداره کار، مشاوره‌های لازم را ارائه نماید.
بنیاد وکلا با ارائه خدمات تلفنی و آنلاین می‌تواند با دادن مشاوره حقوقی اداره کار راه‌گشای شما در چنین پرونده‌هایی باشد.
همچنین در صورت نیاز به ارائه خدمات حضوری می‌توانید از حضور وکلای این بنیاد در دادگاه بهره‌مند شوید.
سلام اگه کارت پایان خدمت سربازی نداشته باشیم باید چیکار کنیم
سلام وقت بخیر
کارفرمای من با تهمت دزدی منو اخراج کرد و حقوق یک ماه آخر و عیدی شش ماه من رو هم نداد ، از اونجایی که تهدید به شکایت و …. میکنه منم از ترس آبرو و درگیر نشدن به دادگاه و پاسگاه پیگیر حقوق و عیدی نشدم .
میخواستم بدونم میتونم برای بیمه بیکاری اقدام کنم ؟
حدود ۱۵ سال سابقه کار دارم
هنوز یک ماه از اخراجم نگذشته
و اینکه کارفرما قطعا نامه عدم نیاز و …. نمیده
و اگر بشه وکیل بگیرم که خودم درگیر پروسه نشم و با کارفرما هم رو در رو نشم .
چون کاری پیدا نکردم فقط میخوام فعلا از بیمه بیکاری استفاده کنم
چیکار میتونم بکنم ؟
ممنون میشم راهنمایی کنید
با عرض سلام خدمت شما حدود ۶ سال است که در پارکینگ شمالی مرقد امام واقع در بلوار علامیه عسگری است کار میکردم کار فرما که هرروز وعده دروغین میداد امروز بیمه می کنم فردا بیمه میکنم بعد از مدتی که زیاد گیر به بنده گفت مرخصی که سه ماه نرفته بودم موقع که برمی گشتم که سر کار نیا خودم بهت زنگ میزنم یک ساعت بعد از آن حقوقم را واریز کرد و گفت دنبال کار باش حالا شما راه میخوام نشان دهید حقمو را بگیرم ممنون میشم
با عرض سلام خدمت شما حدود ۶ سال است که در پارکینگ شمالی مرقد امام واقع در بلوار علامیه عسگری است کار میکردم کار فرما که هرروز وعده دروغین میداد امروز بیمه می کنم فردا بیمه میکنم بعد از مدتی که زیاد گیر به بنده گفت مرخصی که سه ماه نرفته بودم موقع که برمی گشتم که سر کار نیا خودم بهت زنگ میزنم یک ساعت بعد از آن حقوقم را واریز کرد و گفت دنبال کار باش حالا شما راه میخوام نشان دهید حقمو را بگیرم ممنون میشم
سلام خداقوت خسته جان نباشین بنده ۸ماه دریکشرکت دولتی برای یک پیمانکارکارمیکردم طی این ۸ماه کارفرمابیمه من روانجام نداده وهیچ بیمه ای ندارم حدوداً ۳ماه هست که ازآن شرکت بیرون اومدم وبرای خرج ومخارج زندگیم میخواهم مشغول کار دریک شرکت شخصی بروم ..اگه بخوام میتونم درشرکت جدید مشغول شدم بابت بیمه وثنوات ازکارفرمای قبلی شکایت کنم ..ممنون میشم راهنمایی کنین
سلام وقتتون بخیر
من از کارفرمام به خاطر حقوق معوقه شکایت کردم و الان رای به نفع من صادر شده و کارفرما هم اعتراض نزده ولی حقوقم رو هم واریز نکرده
من الان چطور باید دوباره پیگیر حقوقم شم؟ برم دادگستری شکایت کنم باز؟
امروز رفتم اداره کار خیابان سی تیر سخایی، برای پیگیری دادخواستم ولی کارمند شون به نام خزایی سعی میکرد منو هم ناامید کنه هم منصرف. قشنگ معلوم بود بعضی از کارمندان اداره کار با کارفرما زدوبند دارن
باسلام و درود..بنده نزدیک ۷ماه کار کردم و در حین کار دستم اسیب دید و دکتر واسم دوهفته کتبی استرلحت پزشکی نوشته الان که خواستم برم سرکار میگن شما اخراجین و بجای شما نفرجایگزین کردیم بجام نیرو اتباع افغانی اوردن.دوتا بچه دارم قسط دارم و فلان و هزار بدبختی…….ایا من میتونم شکایت کنم
بله.سریعا شکایت کن و نزار مشمول زمان بشه
کارفرما دو بار تخلف کرده. هم بابت اخراج شما و هم بخاطر آوردن اتباع به جای شما
عالی 👍 بود.