امروزه پیدایش و توسعه روزافزون اینترنت، تعداد معاملات کالا و خدمات را در فضای اینترنت افزایش داده است؛ قانون تجارت الکترونیک برای مصرف کنندگان این نوع کالاها، حقوقی پیش بینی کرده است که یکی از این حقوق، *حق انصراف* می باشد.
در ماده ۳۷قانون تجارت الکترونیکی ایران درباره حق انصراف آمده است:
"در هر معامله از راه دور، مصرف کننده باید حداقل، ۷ روز کاری وقت برای انصراف از قبول خود بدون تحمل جریمه و یا ارائه دلیل داشته باشد؛ تنها هزینه تحمیلی به مصرف کننده هزینه بازپس فرستادن کالا خواهد بود."
در ادامه نکات و شرایط استفاده از حق انصراف را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
از راه دور بودن قرارداد:
حق انصرافی که در ماده ۳۷ پیش بینی شده است، صرفا مربوط به" معامله از راه دور" و بدون حضور فیزیکی و جسمی جهت فروش کالاها و خدمات می باشد، مثل معامله از طریق شبکه اینترنتی رایانه، تلفن، فکس و….
استفاده از حق انصراف در مدت معین:
مدت استفاده از این حق ۷روز از زمان تحویل کالا می باشد و روز تعطیل نیز محاسبه نمی‌شود.
توافق به کمتر از این مدت ممکن نیست ولی بیشتر از ۷ روز امکان پذیر می باشد.
اختصاص حق انصراف به مصرف کننده مستقیم:
در قراردادهای از راه دور، یک طرف قرارداد "تامین کننده" است، یعنی شخصی که بنا به اهلیت تجاری صنفی یا حرفه ای فعالیت می‌کند و طرف دیگر "مصرف کننده"، یعنی شخصی که، کالا یا خدمات موضوع قرارداد را برای رفع حوایج شخصی و نه به منظور حرفه و تجارت خریداری می‌کند.
حق انصراف صرفا مخصوص مصرف کننده می باشد.
عدم تحمیل جریمه در صورت بازپس فرستادن کالا:
قانون گذار، برای بازپس فرستادن کالا او را بدون تحمل جریمه و یا ارائه دلیل، مختار گذاشته است و تنها هزینه تحمیلی بر مصرف کننده، هزینه بازپس فرستادن خواهد بود.
آیا حق انصراف مشمول کلیه کالا و خدمات میگردد؟ استثنائات این حق چیست؟
طبق ماده ۴۲ قانون فوق برخی خدمات از شمول حق انصراف خارج هستند و مصرف کنندگان نمیتوانند این حق را اعمال کنند، مگر اینکه به موجب سایر قوانین تقاضای فسخ معامله را بنمایند که دراین صورت ممکن است برخی خسارات قانونی و قراردادی را متحمل شوند.
این کالا و خدمات شامل:
- معاملات راجع به فروش اموال غیرمنقول و یا حقوق مالکیت ناشی از اموال غیرمنقول به جز اجاره
- خرید از ماشین‌های فروش مستقیم کالا و خدمات
- معاملاتی که با استفاده از تلفن عمومی (همگانی) انجام می‌شود.
- معاملات راجع به حراجی‌ها
برخی خدمات مالی و کالا و خدماتی که شرایط خاصی دارند.
کدام خدمات مالی و کالا و خدمات خاص مشمول حق انصراف نمیباشند؟
طبق آیین نامه اجرائی مواد ۳۸ و ۴۲ قانون تجارت الکترونیکی مصوب ۱۳۸۳ هیات وزیران، خدمات مالی ذیل از شمول حمایت های خاص قانون خارجند:
- الف- خدمات مربوط به سرمایه گذاری
- ب- خدمات بیمه ای
- ج- خدمات سایر مؤسسات مالی و اعتباری
بنابراین در موارد فوق الذکر کاربران باید آگاه باشند امکان اعمال حق انصراف نخواهند داشت، همچنین طبق این آیین نامه، موارد ذیل نیز از شمول این حمایت خارجند:
- الف- در مورد خدمات، درصورتی که با توافق مصرف کننده ارایه آن قبل از پایان هفت روز کاری شروع شده باشد.
- ب- ارائه خدمات برای تحویل مواد غذایی یا سایر کالاهایی که مورد مصرف روزانه دارند.
- ج- کالا یا خدماتی که قیمت آنها توسط نوسانات بازارهای مالی تعیین می شود و خارج از اختیار تامین کننده است.
- د- کالاهای ساخته شده با مشخصات فردی مصرف کننده که به طور واضح جنبه شخصی دارند یا اینکه به دلیل طبیعت آنها نمی توانند باز پس داده شوند و یا اینکه به سرعت قابلیت فساد و خرابی دارند.
- ه- نوارهای صوتی و تصویری و نرم افزارهای رایانه ای بسته بندی شده که به وسیله مصرف کننده باز شده باشند.
- و- روزنامه، نشریه و مجلات مطابق تعریف قانون مطبوعات.
