احکام و مقررات و شرایط تغییر جنسیت (مشاوره با وکیل دادگستری)
سال ها به مسئله نارضایتی از جنسیت به عنوان یک بیماری و ضایعه روانی نگاه میشود و به جهت این فشار اجتماعی افرادی که جنسیت روانی آنها با جنسیت فیزیکی آنها متفاوت بود مورد طرد و تمسخر و فشار اجتماعی قرار می گیرفتند.
نارضایتی از جنسیت به معنی هم جنس گرای نیست و در واقع فرد بیشتر از اینکه تمرکز بر گرایش جنسی و سکچوال خود داشته باشد در مورد جنسیت خود می اندیشد.
در سالهای اخیر راه حلی نه چندان کامل از سوی فقهای نو اندیش در قالب فتوا ارائه شده که به این افراد مجوز میدن به جنسیت مورد علاقه خود و جنسیت ذهنی و روانی خود تغییر حالت دهند.
متقاضی تغییر جنسیت جهت انجام این کار به طور قانونی و اعمال آن باید مراحل و شرایطی را پست سر بگذارد که در این مطلب تلاش میشود به طور مختصر ولی جامع به آن اشاره شود.
مقررات و شرایط تغییر جنسیت
آمارهای سازمان پزشکی قانونی کشور نشان می دهد سالانه بیش از ۲۷۰ ایرانی تغییر جنسیت می دهند.
بر مبنای آمارهای سازمان پزشکی قانونی هر ساله به تعداد متقاضیان این عمل جراحی افزوده می شود.
بر اساس آمارهای رسمی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ بیش از یک هزار و ۳۶۶ نفر مجوز تغییر جنسیت در ایران را دریافت کرده اند که از میان آنها ۵۶ درصد خواهان تغییر به جنس مؤنث و ۴۴ درصد قصد دارند با تغییر جنسیت مرد شوند.
انواع اختلالات جنسی
از میان مبتلایان به اختلالات جنسی، دو گروه تمایل بیشتری به تغییر جنسیت نشان می دهند:
افراد تراجنسی و دو جنسی
تراجنسی یا ترنس سکچوال (transsexual)
به کسانی گفته می شود که به دلیل نارضایتی از جنس خود، خواستار تغییر جنسیت شان هستند؛ زیرا جنسیتی که در روانشان حس می کنند با جنسیت جسم شان متضاد است.
این افراد از زمانی که خود را می شناسند، احساس می کنند به جنس دیگر تعلق دارند و در کالبدی اشتباه به دنیا آمده اند.
در واقع مبتلایان به «اختلال هویت جنسی» دچار نارضایتی از جنسیت خود هستند، بی آنکه هیچگونه ناسامانی یا مشکلی در جسم آنان مشاهده شود
دوجنسی
در این اختلال، که با اصطلاح ابهام هویت جنسی شناخته می شود با فردی روبرو هستیم که از بدو تولد آلت تناسلی بینابین دارد.
عواقب انجام دادن یا ندادن عمل تغییر جنسیت
افراد مبتلا به این اختلال، اگر به خاطر ترس از واکنش دیگران اقدام به درمان نکنند آسیب های روزافزونی به خود و اطرافیان وارد خواهند کرد، چرا که روند تکامل هویت جنسی – یعنی درک از زن یا مرد بودن – در آنان به طور کامل و صحیح صورت نگرفته است و رشد کردن به عنوان جنسی که در حقیقت به آن متعلق نیستند جدای از لطمه به هویت جنسی، باقی شئون زندگی آنان را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.
در مورد عواقب انجام این عمل نیز باید گفت با این جراحی مثل هر عمل دیگری، به جز مسائل روانشناختی پیچیده ای مثل رویارویی فرد با هویتی متفاوت با آنچه تاکنون بوده است، عوارض جسمانی بعد از عمل هم گریبانگیر این افراد خواهد بود.
عوارضی که باید پیش از اقدام به این جراحی کاملا و به طور دقیق از آنها مطلع شد و با پذیرش کامل عواقب قطعی و احتمالی، اقدام به عمل جراحی کرد.
همچنین داوطلبین این عمل باید آگاه باشند احتمال اینکه بعد از جراحی تغییر جنسیت، به رضایت کامل از خود و جنسیت خود نرسند نیز وجود دارد.
یعنی ممکن است بعد از عمل ببینند به آنچه می خواسته یا فکر می کرده اند، تبدیل نشدند.افراد مبتلا باید بدانند در نهایت هم با یک زن یا مرد عادی تفاوت هایی خواهند داشت و بنابراین با آگاهی از میزان رضایتمندی خود نسبت به این مسئله اقدام به جراحی کنند.
مجوز شرعی تغییر جنسیت
ادیانی چون اسلام و مسیحیت و مذاهبی چون تشیع و تسنن، تغییر جنسیت افراد مبتلا به اختلال یاد شده طی جراحی را مجاز اعلام کرده اند.
هر چند در مورد افراد ترانس سکچوال، در برخی ادیان مثل مسیحیت و مذهبی چون تسنن، این اجازه صادر نمی شود.
در واقع فقط کسانی که اختلال ابهام جنسی دارند یا دو جنسی ها را مجاز به جراحی تغییر جنسیت می دانند. در حالی که مراجع تشیع و حضرت امام خمینی (ره) به کسانی که به لحاظ پزشکی و روانشناختی نیاز به تغییر جنسیت شان محرز شده باشد این اجازه را با دو شرط داده اند:
بیماری ترانس سکچوال، واقعی و قطعی باشد؛ بنابراین افرادی که بیماری آنان مشکوک است، مجاز به تغییر جنسیت نیستند.
تغییر جنسیت باید به صورت کامل صورت بگیرد؛ یعنی به طور مثال زن پس از تغییر جنسیت کاملا به یک مرد تبدیل شود و برعکس، تا احکام و قوانینی که در شرع ما برای زنان یا مردان ذکر شده است در مورد آنان قابل اجرا باشد
منابع معتبر کسب اطلاعات در این زمینه
بهترین راه برای شروع فرایند درمان نارضایتی جنسی، مراجعه به روانپزشکان است تا به کمک این متخصصان، پس از انجام مصاحبه ها و تست ها و بررسی های مربوطه، نیاز فرد به تغییر جنسیت محرز شود.
مسیرهای دریافت مجوز جراحی
تنها مرجع ذی صلاح جهت صدور مجوز جراحی، دادگاه می باشد که از دو مسیر قابل انجام است:
مسیر اول:
- مراجعه به روانپزشک معتبر و دارای صلاحیت
- گذراندن دوران روان درمانی
- دریافت تاییدیه مبنی بر ترنس بودن از روانپزشک
- انجام آزمایش های تشخیص سطح هورمون و کاریوتایپ برای اطمینان از اینکه فرد دچار اختلال هورمونی یا کروموزومی نیست.
- مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست تغییر جنسیت و تغییر نام در شناسنامه
- ارجاع فرد تراجنسی از دادگاه به پزشکی قانونی برای تاییدیه مدارک پزشکی
- تایید پزشکی قانونی و ارجاع به قاضی
- دریافت حکم قاضی مبنی بر جواز تغییر جنسیت و تغییر نام در شناسنامه
مسیر دوم:
- مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه دادخواست تغییر جنسیت و تغییر نام در شناسنامه
- ارجاع فرد ترنس به پزشکی قانونی
- معرفی به یک روانپزشک معتبر از طرف پزشکی قانونی و گذراندن مراحل روان درمانی
- انجام آزمایش های تشخیص سطح هورمون و کاریوتایپ برای اطمینان از اینکه فرد دچار اختلال هورمونی یا کروموزومی نیست.
- تایید از طرف روانپزشک و ارجاع به پزشکی قانونی
- تایید از طرف پزشکی قانونی و ارجاع به قاضی
- دریافت حکم قاضی مبنی بر جواز تغییر جنسیت و تغییر نام در شناسنامه
جراحی هایی که روی ترنسها انجام می شود
- جراحی بالاتنه
- جراحی پایین تنه (به دو شکل روده ای یا پوستی برای آقایان)
- جراحی های زیبایی مانند جراحی بینی، گونه، گردن، سینه، تارهای صوتی، لیزر کردن موهای زائد
عمل پوستی تغییر جنسیت ۲ ساعت و نوع روده ای اش ۴ ساعت. البته این ساعت برای ترنس های خانم است، این نرمالش است.
گاهی اوقات پیش می آید که این عمل کمی بیشتر طول بکشد؛ اگر بیمار به شکل روده ای جراحی شود، باید ۴ روز در بیمارستان بماند، در غیر این صورت یک روز بررسی می شود.
معمولا از ۱۸ سالگی که افراد به سن قانونی می رسند، امکان جراحی برای شان فراهم است اما معمولا این افراد از ۲۲ سالگی اقدام میکنند.
هزینه جراحی تغییر جنسیت
اگر این عمل در بیمارستان های دولتی انجام شود معمولا بین ۳ تا ۴ میلیون تومان باید هزینه دریافت شود اما اگر در کلینیک های خصوصی انجام شود هزینه اش تقریبا بالای ۱۵ میلیون تومان می شود. این هزینه عمل روده ای است، هزینه جراحی پوستی در کلینیک خصوصی حدود ۸ میلیون تومان است.
به ترنس ها وامی پرداخت نمیشود اما یک کمک بلاعوض از سوی بهزیستی به افراد پرداخت می شود.
این هزینه برای جلسات مشاوره، لیزر پوست و بالاخره هزینه جراحی به ترنس ها پرداخت می شود. کشور تایلند مرکز انجام عمل جراحی تغییر جنسیت است که البته هزینه این عمل خیلی بالاست و کمتر کسی از عهده آن برمی آید.
بایدها و نبایدهای بعد از جراحی تغییر جنسیت
فرد، پس از این جراحی، با هویتی دگرگون روبرو می شود در نتیجه اینجا بحث آموزش به خانواده این افراد مطرح می شود.
می دانیم جامعه ما پذیرش بالایی نسبت به مسئله تغییر جنسیت ندارد.
اینکه فردی که تا دیروز برادر شما بوده و نامی مردانه داشته است یکباره خواهرتان شود و شما بتوانید وظایف و انتظاراتی متناسب با جنسیت جدیدش برای او طرح کنید مسئله دشواری خواهد بود.
بنابراین خانواده ها هم باید توسط روانپزشکان و مشاوران توجیه شوند که عزیز آنها، جسم و روانی متضاد داشته است؛ یعنی بدانند جنسیت مغز این بیماران با جنسیت فیزیکی آنها در تضاد بوده است و آنچه در روان شان حس می کنند با جسم شان در تناقض است، به همین دلیل ضروری است که این عمل جراحی روی آنها انجام شود.
خانواده ها باید با این مسئله مانند هر بیماری دیگری برخورد کنند. بیماری باید درمان شود و اطرافیان باید در این پروسه پشتیبان و یاور بیمار باشند و او را در مسیر درمان همراهی کنند تا همه اعضای خانواده و نزدیکان آن فرد بتوانند به لحاظ رفتاری و روانشناختی با این زندگی تازه کنار بیایند.
اطلاعات و راهنمایی های حقوقی
- برای انجام مراحل اخذ مجوز تغییر جنسیت از دادگاه می توان به وکیل دادگستری مراجعه نمود.
- وکیل دادگستری با احاطه حقوقی که بر روند اخذ مجوز دارند، این اقدام را در سریع ترین زمان ممکن انجام خواهد داد.
- دادگاه ذی صلاح در خصوص صدور مجوز تغییر جنسیت، دادگاه های عمومی حقوقی در تهران و شهرستان ها می باشد.
- جهت اخذ مجوز تغییر جنسیت می توان از دادگاه محل سکونت در هر مکانی که فرد قرار دارد اقدام نمود، اما دادخواست باید به طرفیت اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه تنظیم گردد
- اقداماتی که توسط وکیل دادگستری انجام می شود عبارتند از:
- الف-تنظیم دادخواست با موضوع تغییر جنسیت و نام کوچک فرد و تقدیم آن به دادگاه ذی صلاح به طرفیت اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه فرد
- ب-شرکت در جلسه دادرسی و دفاع از موکل جهت اثبات ادعای مطروحه
- ج-اجرای حکم دادگاه و مراجعه به اداره ثبت احوال جهت اعمال تغییر جنسیت و نام کوچک در شناسنامه
- د-تحویل مدارک جدید هویتی به موکل و اتمام پروسه
