آرای الکترال چیست؟/ نحوه محاسبه آرای مردم آمریکا
هر چهار سال یکبار که انتخابات ریاستجمهوری در آمریکا برگزار میشود، مقایسه آمار و ارقام و سیستم رایگیری همچون معمایی تا چندین روز بسیاری را در سراسر جهان سردرگم میکند.
تعداد الکتورها در هر ایالت بر اساس مجموع تعداد نمایندگان آن ایالت در مجلس نمایندگان آمریکا و سنای آمریکا مشخص میشود.
در مجموع ۵۳۸ رای الکترال برای تمامی ۵۰ ایالت تعیین شده و برنده انتخابات نامزدی است که دستکم ۲۷۰ رای الکترال را ببرد.
از آنجا که رییس جمهور آمریکا نه با رای مستقیم مردم بلکه از طریق کالج الکترال انتخاب میشود، نامزدی که لزوما برنده بیشترین آرای عمومی شده ممکن است برنده انتخابات نباشد، اما چطور چنینی چیزی اتفاق میافتد؟
کالج در حقیقت گروهی از افراد است که یک وظیفه مشترک دارند.
هر کدام از این افراد الکتور نام دارند و کارشان انتخاب رئیس جمهور و معاون رئیس جمهوری است.
الکتورها هر چهار سال یک بار و چند هفته بعد از انتخابات گردهم می آیند تا به این وظیفه عمل کنند.
الکتورها در هر ایالت در یک روند دو مرحله ای انتخاب میشوند.
ابتدا احزاب سیاسی در هر ایالت فهرست الکتورهای مورد نظر را (پیش از انتخابات) انتخاب میکند.
در مرحله دوم، طی انتخابات عمومی رای دهندگان الکتورهای هر ایالت را از طریق رای دادن انتخاب میکنند.
مرحله اول تحت کنترل احزاب سیاسی هر ایالت است و بر اساس هم ایالت متفاوت است.
معمولا در مرحله اول الکتورها با رای کمیته مرکزی حزب انتخاب میشوند.
احزاب از الکتورها انتظار دارند که به رای ایالت و حزب وفادار بمانند.
این الکتورها میتوانند مقامهای ایالتی، رهبران حزبی یا مردم عادی باشند.
مرحله دوم در زمان انتخابات اتفاق میافتد، وقتی رای دهندگان در هر ایالت کاندیدای مورد نظر خود را انتخاب میکنند در حقیقت الکتورهای ایالت را بر میگزینند تا به نیابت از آنها رییس جمهور را انتخاب کنند.
به عبارتی وقتی نامزد رای یک ایالت را میبرد، مجموع تمام رایهای تعیین شده الکترال آن ایالت را برده است.
این تعداد برای هر ایالت از پیش تعیین شده و متفاوت است.
آیا الکتورها میتوانند به نامزد دیگری رای دهند یا مجبورند با همان نامزدی که رای ایالت را برده رای دهند؟
در حقیقت قانون اساسی و قوانین فدرال الکتورها را ملزم به وفاداری به رای اکثریت ایالت نمیکند.
هرچند در برخی ایالتها الکتورها باید بر اساس رای عمومی رای دهند.
دیوانعالی کشور نیز معتقد است که الکتورها در رای خود آزادی عمل دارند و مساله را به خود ایالتها واگذار کرده.
برخی ایالتها برای «الکتورهای عهدشکن» که خلاف رای اکثریت رای دهند، مجازات و جریمه مشخص کرده اند، اما تاکنون موارد عهدشکنی نادر بوده و در ۹۹ درصد موارد الکتورها وفادار بودهاند. هیچ الکتوری برای عهد شکنی مجازات نشده است.
تعداد الکتورها تقریبا بر اساس جمعیت آن ایالت است؛ در مجموع ۵۳۸ الکتور وجود دارد.
ایالت کالیفرنیا با ۵۵ رای الکترال در صدر است.
برخی ایالت ها مانند وایومینگ، آلاسکا ، داکوتای شمالی و پایتخت (واشنگتن دیسی) حداقل یعنی ۳ رای الکترال دارند.
تگزاس با ۳۸ رای، نیویورک و فلوریدا هر کدام با ۲۹ رای از ایالتهایی هستند که تعداد الکتورهای آنها نسبتا زیاد است.
نامزدی که دستکم ۲۷۰ رای الکترال را ببرد پیروز انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود.
موافقان و مخالفان کالج الکترال
یکی از مشکلآفرینترین جوانب سیستم کالج الکترال وقتی است که برنده انتخابات همان کسی نباشد که رای اکثریت را برده. در تاریخ انتخابات آمریکا ۴ بار این اتفاق رخ داده است:
راترفورد هایس در سال ۱۸۷۶، بنجامین هریسون در سال ۱۸۸۸، جورج دبلیو بوش در سال ۲۰۰۰ و دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ چهار رییس جمهوری هستند که رای اکثریت را نبردند بلکه با رای الکترال انتخاب شدند.
سال ۱۸۲۴ اندرو جسکون نیز با وجود این که رای اکثریت را داشت ( به دلیل اکثریت نداشتن رای الکترال سه نامزد آن انتخابات ) وقتی کار به مجلس نمایندگان آمریکا کشیده شد به جان کوئینسی آدامز انتخابات را واگذار کرد.
عدم هماهنگی میان رای عمومی و رای الکترال مزایا و معایبی دارد.
از مزایای آن این است که گفته میشود، این سیستم به رییس جمهور یک اکثریت فدراتیو و یک نیابت عمومی ملی داده و سبب یکپارچگی و اتحاد احزاب در سراسر کشور می شود.
با این روش نامزد ریاست جمهوری باید حمایت نواحی مختلف جغرافیایی کشور را برای پیروزی در انتخابات کسب کند. موافقان همچنین استدلال میکنند که کالج الکترال از منافع ایالتهای کوچک با جمعیت پراکنده نیز محافظت میکند.
چگونه تفاوت آرا میان دو نامزد رقیب تنها یکدرصد است اما تفاوت آرای الکترال که سرنوشت نهایی و نتیجه انتخابات را رقم میزند به بیش از صد عدد میرسد؟ چگونه نامزد برنده انتخابات، اکثریت آرای مردم را بهدست نمیآورد؟ آرای الکترال چیست؟ رای مردم چگونه در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا محاسبه میشود؟
وقتی مردم در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا رای میدهند، در واقع با این رای به نمایندگانشان در کالج الکترال که شامل ۵۳۸ عضو است، حکم میکنند که به چهکسی رای دهند.
یعنی نمایندگان کالج الکترال از خودشان حق رای ندارند و رایشان نمادین است و متعلق به نامزدی است که مردم همان ایالت او را انتخاب کردهاند؛ مثلا اگر مردم فلوریدا رامنی را انتخاب میکردند، نمایندگان آنها در کالج الکترال نمیتوانستند با اختیار خودشان مثلا به اوباما رای دهند.
اینکه هر ایالت چه تعداد نماینده در کالج الکترال دارد به جمعیت آن ایالت و نسبت آن به کل کشور بستگی دارد.
ایالتهای پرجمعیتی مانند کالیفرنیا، تگزاس، نیویورک، فلوریدا، پنسیلوانیا و ایلینویز که بیشترین جمعیت را در میان ایالتهای آمریکا دارند، بیشترین آرای الکترال را هم بهخود اختصاص دادهاند.
کالیفرنیا با ۳۷میلیون نفر، ۵۵ آرای الکترال دارد؛ یعنی هم در فهرست جمعیتی اول است و هم در فهرست آرای تعیینکننده رئیسجمهور.
این براساس تعریف مفهوم دمکراسی که حکومت اکثریت بر اقلیت است برنامهریزی شدهاست. ورمونت با ۶۰۰هزار نفر جمعیت تنها سه رای الکترال دارد.
اما نقطه ضعف مهم این سیستم که ابزار اصلی منتقدان هم هست اینکه، ممکن است یک نامزد اکثریت آرای مردم را بهدست نیاورده باشد اما اکثریت آرای الکترال را بهدست بیاورد و برنده انتخابات شود؛ این مسئلهای است که در انتخابات سال ۲۰۰۰روی داد.
اما این وضعیت چگونه ممکن است؟
اگر نامزدی اکثریت آرای مردم در ۱۱ایالت پرجمعیت یعنی کالیفرنیا، نیویورک، تگزاس، فلوریدا، پنسیلوانیا، ایلینویز، اوهایو، میشیگان، نیوجرسی، کارولینای شمالی و جورجیا را بهدست آورد رئیسجمهور میشود، حتی اگر در ۳۹ایالت کم جمعیتتر هیچ رایی بهدست نیاورده باشد.
مجموع آرای الکترال آن ۱۱ ایالت به ۲۷۰میرسد و این حد نصابی است که نامزد برنده باید از مجموع ۵۳۸رای الکترال بهدست آورد.
به این ترتیب چون جمعیت ساکنان ۳۹ ایالتی که به نامزد برنده رای ندادهاند، از مجموع شهروندان ۱۱ ایالت اصلی بیشتر است، بنابراین نامزد برنده بدون اینکه رای اکثریت مردم را بهدست آورده باشد با مجموع آرای الکترال ۱۱ ایالت پرجمعیت به کاخ سفید میرود.
در تاریخ آمریکا تا به حال سه بار این اتفاق روی دادهاست.
سیستم انتخاباتی آمریکا متعلق به ۳۰۰سال پیش است.
زمانی که بنیانگذاران ایالات متحده همه توجه خود را معطوف به این کردهبودند که در نوشتن قوانین و تعبیه سازوکارهای ساختار سیاسی، ارکانی چون مردم و حکومت، دولت فدرالی و دولت ایالتی مخدوش نشوند.
به همینخاطر کنگره دارای دو بخش است یکی مجلس نمایندگان که متعلق به مردم است و دیگری سنا که وزنه حکومتی دارد.
رایگیری هم در دو بخش صورت میگیرد؛ مردم رای میدهند و کالج انتخاباتی هم بهعنوان نماینده سیستم حکومتی، این رای را تایید میکند.
بسیاری در داخل خود آمریکا هم بر این عقیدهاند که این سیستم انتخاباتی متناسب با شرایط روز باید تغییر کند.
در دهه ۷۰ کنگره تصمیم به تغییر این ساختار انتخاباتی و حذف کالج الکترال گرفت، اما این کار در مراحل پایانی متوقف شد.
اکنون حامیان تغییر این سیستم انتخاباتی میگویند که باید واسطی به نام کالج الکترال حذف شود و مردم مستقیما رایشان را به صندوق بیندازند و این رای به سبد نامزد برنده یا بازنده برود.