عقد نکاح یا ازدواج که موجبات تشکیل خانواده و پیوند میان زن و شوهر را فراهم می آورد، نیازمند آن است که به صورت صحیح و درست واقع شود تا مایه تقویت هر چه بیشتر کانون خانواده شده و دوام و استحکام یابد.
به همین دلیل علاوه بر اینکه اکراه در نکاح موجب عدم نفوذ و بی اعتباری عقد ازدواج می شود، تعلیق در نکاح و یا معلق نمودن آن ثبات زندگی مشترک میان زن و مرد را متزلزل می کند، لذا در قانون مدنی عدم تعلیق در نکاح، شرط صحت عقد نکاح دانسته شده است و عقد نکاح معلق باطل دانسته شده است.
به همین مناسبت در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی تعلیق در عقد نکاح و اعتبار نکاح معلق بر اساس قانون مدنی بپردازیم؛ لذا ابتدا به توضیح مفهوم تعلیق در عقد نکاح یا ازدواج معلق پرداخته و سپس اعتبار عقد نکاح معلق و تعلیق ازدواج به شرایط صحت عقد نکاح را با نظر وکیل مورد بررسی قرار خواهیم داد.
تعلیق در نکاح یا ازدواج چیست؟
یکی از تقسیم بندی هایی که در حقوق از انواع عقود و قراردادها ارائه شده است، تقسیم عقود و قراردادها به عقد منجز و معلق است. به بیان ساده، عقد منجز را می توان عقدی دانست که تاثیر آن بر حسب اراده طرفین عقد، موکول به امر دیگری نشده باشد.
در مقابل، عقد معلق به عقدی گفته می شود که تاثیر آن موقوف بر امر یا موضوع دیگری است و تا آن امر محقق نشود، اثر کامل خود را به بار نمی آورد که این مفهوم از عقد معلق در ماده ۱۸۹ قانون مدنی به این صورت مورد پیش بینی قرار گرفته است:
عقد منجز آن است که تاثیر آن بر حسب انشاء موقوف به امر دیگری نباشد و الا معلق خواهد بود.
مثلا اگر زنی با مردی ازدواج کند به شرط اینکه لیسانس بگیرد و یا تصدی فلان شغل را به دست آورده و یا ملک بخصوصی را به او واگذار کند و منظور زن از این شرط، این باشد که عقد نکاح اثری به بار نیاورد؛ مگر بعد از اینکه شرط مذکور تحقق پیدا کند، چنین شرطی مفهوم تعلیق در نکاح است که موضوع اعتبار نکاح معلق یا تعلیق در ازدواج را ذیلا مورد بررسی قرار می دهیم.
اعتبار عقد نکاح معلق
به طور کلی عقد معلق در حقوق ایران صحیح تلقی می شود و دارای اعتبار و قابل اجرا خواهد بود. با این حال، وضعیت عقد نکاح معلق اندکی متفاوت است.
در واقع به دلیل اینکه عقد نکاح امری است که با استحکام خانوادگی در جامعه پیوند زیادی دارد، تعلیق و یا معلق نمودن رابطه زوجیت میان زن و مرد بر اساس قانون امکان پذیر نمی باشد و عقد نکاح معلق صحیح و دارای اعتبار نخواهد بود.
مفهوم بی اعتباری نکاحی که به صورت معلق واقع شده است ضمن ماده ۱۰۶۸ قانون مدنی و در فصل مربوط به شرایط صحت عقد نکاح مورد اشاره قرار گرفته است که به موجب آن: تعلیق در عقد موجب بطلان است. اصولا در چنین حالتی عقد نکاح باطل خواهد بود.
پس به گفته وکیل تلفنی به این دلیل که رابطه زناشویی و تشکیل خانواده توسط زن و مرد باید از همان ابتدا روشن و قطعی و منجز باشد؛ نه متزلزل و معلق؛ لذا تعلیق در ازدواج با هدف استحکام رابطه زناشویی و روشن بودن وضع زوجین از آغاز امر سازگاری ندارد و موجب بطلان عقد نکاح خواهد شد.
تعلیق ازدواج به شرایط صحت عقد نکاح
همانگونه که در قسمت های قبل اشاره گردید، تعلیق در نکاح بر اساس قانون مدنی موجب باطل شدن عقد نکاح خواهد بود. با این حال این سوال در جلسات مشاوره حقوقی مطرح است که اگر ازدواج به یکی از شرایط صحت عقد نکاح معلق شده باشد تکلیف چیست؟
به عنوان مثال مردی به زنی بگوید که من با تو عقد نکاح منعقد نموده ام به شرط اینکه در ایام عده نباشی و یا زنی به مردی بگوید با تو ازدواج کردم به شرط اینکه خویشاوند رضاعی من نباشی.
در خصوص تعلیق نکاح به شرایط صحت آن، دو نظر مختلف وجود دارد و برخی قایل به آن هستند که بر طبق ماده ۱۰۶۸ قانون مدنی نکاح معلق به یکی از شرایط صحت نیز باطل است.
با این حال، برخی گفته اند که تعلیق عقد نکاح به شرایط صحت، تعلیق واقعی نیست؛ چرا که در هر حال صحت عقد نکاح منوط به وجود همین شرایط است و بدون وجود شرایط صحت، عقد نکاحی واقع نمی شود.
علاوه بر این در ماده ۷۰۰ قانون مدنی در خصوص عقد ضمان چنین مقرر شده است که: “تعلیق ضمان به شرایط صحت آن، موجب بطلان آن نمی شود” که این نظریه صحیح تر به نظر می رسد.
برای دریافت مشاوره حقوقی آنلاین در پیام رسان بنیاد وکلا همین حالا از پشتیبانی کمک بگیرید.
