بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی هر یک از طرفین دعوا می تواند نسبت به سند ارائه شده توسط طرف مقابل ادعای جعل و انکار و تردید نماید که در این صورت دادگاه با صدور قرار رسیدگی به اصالت و صحت سند، موظف است به اصالت سند مورد اعتراض رسیدگی نماید.
از جمله مهم ترین راه های رسیدگی به اصالت سند در دادگاه، تطبیق خط، مهر، امضا و اثر انگشت سند مورد اعتراض با اسناد مسلم الصدور می باشد؛ به همین مناسبت در این مقاله از مجموعه حقوقی بنیاد وکلا قصد داریم به این پرسش ها پاسخ دهیم که اولا اسناد مسلم الصدور به چه معناست و ثانیا انواع اسناد مسلم الصدور کدامند.
معنای سند مسلم الصدور
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی در پی اعتراض به صحت و اصالت سند توسط یکی از طرفین، دادگاه با استفاده از روش هایی به بررسی صحت و اصالت سند می پردازد که یکی از این روش ها تطبیق خط، مهر، امضا و اثر انگشت سند مورد اعتراض با اسناد مسلم الصدور می باشد.
بر این اساس، اسناد مسلم الصدور به معنای سندی است که صدور آنها از شخص مسلم شمرده شده و می توانند در دادگاه اساس و مبنای تطبیق قرار گیرند تا اصالت یا عدم اصالت سند مورد اعتراض احراز شود.
البته این عبارت در قانون جدید آیین دادرسی مدنی دیده نمی شود؛ اما در دادگاه ها همواره به کار گرفته شده و می شود.
قانون قدیم آیین دادرسی مدنی اسناد مسلم الصدور به مفهوم مزبور را عمدتا در ماده ۳۹۶ شمارش کرده بود؛ اما در ماده ۲۲۳ قانون جدید آیین دادرسی مدنی مفهوم این اسناد به صورت وارونه مورد اشاره قرار گرفته است که بر اساس این ماده: "خط، مهر، امضا و اثر انگشت اسنادی عادی را که نسبت به آن انکار و تردید یا ادعای جعل شده باشد، نمی توان اساس تطبیق قرار داد؛ هر چند حکم به صحت آن شده باشد".
بر اساس این ماده اگر سند عادی در دعوایی ابراز شده باشد و نسبت به آن اعتراض شده باشد، خط، مهر، امضا یا اثر انگشت آن در دعوای دیگر نمی تواند اساس تطبیق قرار گیرد؛ هر چند که در دعوای نخست حکم به اصالت سند صادر شده باشد.
البته بر اساس این ماده تنها خط، مهر یا اثر انگشت چنین سندی نمی تواند مبنای تطبیق قرار گیرد و در نتیجه، دادگاه می تواند به مفاد آن سند برای تشخیص اصالت سند دیگری که مورد اعتراض واقع شده است اعتماد کند.
بنابراین، برای مثال اگر در دعوایی چکی مورد استناد قرار گرفته و به اصالت آن سند اعتراض شده باشد، اما دادگاه در پی رسیدگی به سند حکم به اصالت آن داده باشد، مفاد این چک (نه خط، مهر، امضا و اثر انگشت آن) می تواند در دعوایی که به استناد سند دیگری (برای نمونه مبایعه نامه) اقامه گردیده و به اصالت آن اعتراض شده باشد، برای تشخیص اصالت سند مورد استناد قرار گیرد؛ هر چند خط، مهر، امضاء یا اثر انگشت آن نتواند اساس تطبیق قرار گیرد.
انواع سند مسلم الصدور
در قسمت قبل به بررسی مفهوم سند مسلم الصدور و تعریف اسناد مسلم الصدور پرداخته شد؛ اما اسناد مسلم الصدور چه انواعی دارد و به چه دسته بندی هایی قابل تقسیم است؟
با عنایت به دسته بندی اسناد در قانون آیین دادرسی مدنی انواع سند مسلم الصدور را می توان به شرح زیر بررسی نمود.
سند مورد توافق طرفین
هر گاه طرفین در برگزیدن سندی به عنوان سند مسلم الصدور توافق نمایند، آن سند می تواند اساس تطبیق قرار گیرد؛ حتی اگر قانونگذار آن را مسلم الصدور ندانسته باشد.
برای نمونه اگر خوانده نسبت به اصالت یک سفته که منتسب به مورث اوست تردید نماید و طرفین توافق کنند که سفته ای دیگر، چک، نامه خصوصی یا …. که به امضای مورث رسیده است اساس تطبیق قرار گیرد، دادگاه باید آن را اساس تطبیق قرار دهد.
سند عادی اقامه شده که مورد تعرض قرار نگرفته
با عنایت به مفهوم ماده ۲۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی، محتویات و مندرجات سند عادی که در دعوایی ارائه گردیده و نسبت به اصالت آن اعتراضی نشده باشد، در دعوای دیگر می تواند به عنوان نوعی سند مسلم الصدور اساس تطبیق قرار گیرد و به درخواست ذی نفع، دادگاه باید پرونده آن دعو را مطالبه نماید.
اسناد رسمی
یکی دیگر از انواع اسناد مسلم الصدور اسناد رسمی می باشند که با توجه به ماده ۲۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی محتویات و مندرجات سند رسمی که در دعوایی مورد استناد قرار گرفته و نسبت به آن ادعای جعل شده باشد می تواند اساس تطبیق سند قرار گیرد.
علاوه بر آن، هر گاه سند رسمی در دعوایی مورد استناد قرار گرفته و نسبت به آن ادعای جعل نشده باشد، محتویات و مندرجات آن می تواند اساس تطبیق قرار گیرد.
در نهایت همیشه به یاد داشته باشید که جهت پیگیری مسائل و مشکلات حقوقی و کیفری خود، حتما با وکیل یا کارشناس حقوقی مشورت و همفکری نمایید؛ چراکه با تجربه و دانش متخصصین می توان در جهت بهتر به نتیجه رسیدن موضوع گام برداشت.
