اثبات مالکیت
مالکیت به رابطه میان شخص و مال گفته می‌شود که موجب می‌شود سایر افراد نتوانند مال مورد نظر را تصرف کنند و در مقابل فرد مالک نیز بتواند بر اساس این رابطه، از مال متعلق به خود به هر طریقی که تمایل داشت، استفاده کند.
- اثبات مالکیت چیست؟
- چگونه می توان نسبت به مال یا ملکی اثبات مالکیت کرد؟
- سند
- شاهد
- اماره ید
- شرایط دعوای اثبات مالکیت
- وجود قرارداد کتبی یا شفاهی
- اثبات اعتبار قرارداد
- خواسته الزام به تنظیم سند و اثبات مالکیت
مالکیت خصوصی، به این معنا است که مال برای شخص یا اشخاص معینی باشد.
این شکل مالکیت خود دارای انواعی است که یکی از انواع آن، مالکیت فردی یا مفروز است. منظور از مالکیت فردی این است که یک نفر مالک تمام مال بوده و شریکی نداشته باشد؛ مانند مالکیت افراد بر شش دانگ خانه خود.
نوع دیگر مالکیت خصوصی، مالکیت گروهی یا مشاع است. به این معنا که مال به طور مشترک، متعلق به تعداد معینی از افراد بوده و همزمان به همگی آنها تعلق داشته باشد؛ نوع دیگر مالکیت، مالکیت عمومی است.
در همه کشورها، اموال و ثروت‌هایی به نام اموال عمومی وجود دارد که به همه افراد تعلق داشته و برای عموم مردم است، نه یک شخص یا اشخاصی معین؛ بنابراین شهروندان حق دارند بدون هیچ‌گونه تبعیضی از این اموال استفاده کنند. اثبات مالکیت از جمله رایج ترین دعاوی ملکی است.
بارها پیش آمده است که دو یا چند نفر بطور همزمان بر سر یک مال طرح دعوی کنند به دلیل اینکه هر یک از آن ها خود را صاحب آن مال یا ملک می داند. به همین دلیل در میان آن ها اختلافاتی در این زمینه صورت می گیرد.
برای این مشکل فقط یک راه حل وجود دارد و آن هم اثبات مالکیت فرد است.
برای اثبات این موضوع هر فردی که خود را صاحب مال می داند باید با استفاده از دلایلی مانند سند، شاهد یا اماره ید مالکیت خود نسبت به آن مال یا ملک را ثابت کند.
پس اگر چنین مشکلی برای شما هم پیش آمد، راه حلی ندارید جز اینکه به دادگاه مراجعه کرده و اسناد اثبات مالکیت خود را به قاضی ارائه کنید، پس با شهرداد در این مقاله همراه باشید تا راهنمایی هایی در ارتباط با این موضوع به شما ارائه دهیم.
اثبات مالکیت چیست؟
رابطه ای که بین شخص و مال وجود دارد را مالکیت می گویند.
هنگامی که شخصی بر مالی مالکیت دارد فرد یا افراد دیگری نمی توانند مال وی را تصرف کنند، همچنین با توجه به مالکیتی که شخص بر روی مال خود دارد می تواند به هر شیوه ای که تمایل دارد از مال خود استفاده کند.
همانطور که می دانید سند یکی از مهم ترین دلایل اثبات مالکیت یک فرد بر مال یا ملکی می باشد.
با توجه به همین مسئله قانون مدنی اسناد مالکیت را به دو دسته عادی و رسمی تقسیم بندی می کند که هر کدام از این اسناد اعتباری متفاوت از دیگری دارد.
اسناد رسمی مزایایی دارند که اسناد عادی شامل آن مزایا نمی شوند؛ برای مثال می توان به قدرت اجرایی اسناد رسمی اشاره کرد، درصورتیکه اسناد عادی قدرت اجرایی ندارند و این یک اصل در این نوع اسناد می باشد.
نکته دیگر که لازم به ذکر است، در ارتباط با اسناد رسمی فقط می توان ادعای جعل مطرح کرد و برای اسناد عادی این ادعا قابل قبول نیست.
چگونه می توان نسبت به مال یا ملکی اثبات مالکیت کرد؟
در هنگامی که دو فرد بر سر یک مال یا ملکی به اختلاف می خورند.
قانون از طریق اثبات مالکیت قدم پیش گذاشته و برای حل اختلاف آن دو راه حل هایی را ارائه می دهد.
همانطور که به آن اشاره کردیم راه حل این مشکل ارائه اسنادی به دادگاه جهت اثبات خود بر مالکیت می باشد.
در ادامه به بررسی این دلایل محکمه پسند می پردازیم.
سند
همانگونه که به آن اشاره کردیم از مهم ترین دلایل مالکیت، سند مالکیت است.
بر طبق قانون اموال هم همانند املاک باید در دفتر اسناد رسمی کشور به ثبت برسند و دارای سند باشند.
با توجه به همین مسئله فقط شخصی که اسم وی در سند به عنوان صاحب مال آمده است.
بطور رسمی به عنوان مالک مال شناخته می شود.
شاهد
بدیهی است که مهم ترین دلیل اثبات مالکیت سند می باشد. اما وجود شاهد هم بسیار با ارزش است.
شما می توانید در اکثر موارد با داشتن یک یا چند شاهد مالکیت خود را بر مال مورد نظر اثبات کنید. البته هر شاهدی قابل قبول قاضی نمی باشد.
شاهد مورد نظر باید قابل قبول و راستگو باشد و ظاهرش به گونه ای نباشد که از اعتبار وی بکاهد.
اماره ید
اماره ید به معنای تصرف می باشد؛ این هم راه دیگر برای اثبات مالکیت بر مالی می باشد.
بطور کلی اماره ید به این معناست که فردی مال مورد نظر را در اختیار دارد و مانند صاحب آن رفتار می کند. مالک آن مال محسوب شده، مگر این که خلاف این موضوع اثبات شود.
شرایط دعوای اثبات مالکیت
دعوای اثبات مالکیت یکی از دعاوی معمول در باب املاک است که معمولا افراد برای اثبات حق خود در باب مالکیت نسبت به طرح آن اقدام می‌کنند که باید شرایطی در این زمینه وجود داشته باشد.
وجود قرارداد کتبی یا شفاهی
خواهان دعوای اثبات مالکیت باید بدوا نسبت به اثبات وجود قرارداد یا ادله‌ای مبنی بر انتقال مالکیت اقدام کند که معمولا خواهان در این مورد با ارائه سند عادی نسبت به اثبات وجود قرارداد اقدام می‌کند؛ چرا که خواهان دعوای اثبات مالکیت بدون تردید، دارای سند عادی یا دلیلی غیر از سند رسمی مانند قرارداد شفاهی است که در مورد اخیر باید وجود چنین قراردادی را با سایر ادله اثبات کند؛ اما برای طرح دعوای اثبات مالکیت صرف وجود سند یا قرارداد یا ادله‌ای مبنی بر وجود قرارداد شفاهی یا عادی کافی نیست.
اثبات اعتبار قرارداد
با اثبات وجود یک قرارداد یا اثبات طرق قانونی نقل و انتقال ملک، کار خواهان دعوا برای طرح دعوای اثبات مالکیت به اتمام می‌رسد و خوانده دعوا باید با ایراد به اعتبار سند عادی از دعوا دفاع کند و اگر دلیلی از طرف خوانده بر بی‌اعتباری قرارداد اثبات‌شده از سوی خواهان ارائه شود، اثبات اعتبار قرارداد نیز بر عهده خواهان که مدعی اعتبار قرارداد است، خواهد بود؛ چرا که ممکن است قرارداد معتبری نیز تنظیم شده باشد اما با جهاتی قانونی بعد از تنظیم، فسخ، اقاله یا ابطال شده باشد؛ بنابراین با دفاع مؤثر از طرف خوانده، خواهان باید اعتبار قرارداد خود را نیز اثبات کند.
خواسته الزام به تنظیم سند و اثبات مالکیت
یکی دیگر از شرایطی که در طرح دعوای اثبات مالکیت، یعنی زمانی که دارنده سند عادی در صدد اثبات مالکیت خود است، باید رعایت کند، طرح خواسته الزام به تنظیم سند در کنار اثبات مالکیت است.
مخصوصا زمانی که دارنده سند عادی در مقابل دارنده سند رسمی قصد اثبات مالکیت داشته باشد؛ چرا که معمولا دادگاه‌ها در چنین مواردی دعوای اثبات مالکیت را به استناد بند ۷ ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی رد می‌کنند با این اعتقاد که دعوا بر فرض ثبوت دارای اثر قانونی نیست.
