ادغام و تجزیه شرکت ها چگونه است؟

ادغام و تجزیه شرکت‌های تجاری دو پروسه حقوقی است که جریان حیات یک شرکت را تغییر می‌دهد.

ما در ادامه به بررسی روند تجزیه و ادغام شرکت‌های تجاری می‌پردازیم. پیش از آن لازم است خاطرنشان کنیم که برای این پروسه و دریافتن چشم‌‌اندازی از آینده شرکت می‌توانید با وکیل شرکت ها مشورت نمایید.

ادغام و تجزیه شرکت تجاری چیست؟

ادغام عبارت است از اینکه:

• شرکتی، شرکت دیگر را امحا و در خود حل کند.
• دو یا چند شرکت در هم حل شده، شرکت جدیدی از آن‌ها به وجود آید.

تجزیه عبارت است از:

• انفکاک و تقسیم دارایی یک شرکت میان دو یا چند شرکت که قبلا وجود داشته است.
• انفکاک و تقسیم دارایی یک شرکت میان دو یا چند شرکت که جدید التاسیس است که در این صورت می‌گویند، شرکتی از شرکت قدیمی جدا شده است.

نکاتی در خصوص ادغام و تجزیه شرکت

ادغام و تجزیه باعث می‌شود شرکت منفعل گردد، بدون آن که تصفیه‌ای صورت بگیرد.

ادغام و تجزیه برای انجام پروژه‌های مهم اقتصادی است و همچنین برای تخصصی کردن شرکت‌ها. در ایران در خصوص ادغام و تجزیه پیش بینی خاصی نشده است، پس شرکت‌ها دارای شخصیت حقوقیند و شخصیت حقوقی هم از کلی حقوق و تکالیف برخوردار است، پس شرکت‌ها قابلیت ادغام و تجزیه را دارند.

در حقوق خارجی این وظیفه به عهده نهادهای شرکت (مجامع عمومی مثلا) گذاشته شده اما در ایران، چون نمی‌توان بر تعهد صاحبان سهام افزود، مگر با رضایت همه آن‌ها پس اتفاق آراء در این خصوص شرط است.

پایان شخصیت حقوقی شرکت (یعنی پایان شخصیت حقوقی شرکت از چه زمانی می‌باشد). در قانون تجارت بقای شخصیت حقوقی پیش بینی نشده است اما از ماده ۲۰۸ استنباط می‌شود که شرکت تا پایان تصفیه باقی است.

در لایحه اصلاحی صراحتا آمده که شخصیت حقوقی شرکت تا پایان تصفیه باقی می‌ماند ( ماده ۲۰ لایحه).

نکاتی در خصوص پایان شخصیت حقوقی شرکت

بقای شخصیت حقوقی شرکت تا پایان تصفیه به اراده شرکا بستگی ندارد و دامنه این شخصیت هم به اندازه زمان قبل از تصفیه نیست بلکه محدود می‌شود به کارهایی که جهت تصفیه لازم است.

یعنی شرکاء اراده شان براین باشد که شرکت منحل بشود یا شخصیت حقوقی نداشته باشد اراده آنان تا پایان یافتن زمان تصفیه نقشی ندارد و این مدیر تصفیه است که تعیین می‌کند، چه زمانی تصفیه پایان پذیرفته است.

دامنه این شخصیت هم به اندازه زمان قبل از تصفیه نیست یعنی اینکه کارهایی که شرکت می‌توانست قبل از انجام تصفیه انجام بدهد، دیگر نمی‌تواند انجام بدهد فقط کارهایی می‌تواند انجام بدهد یا فقط معاملاتی را می‌تواند صورت بدهد که برای انجام تصفیه ضروری است بیشتر از آن نمی‌تواند.

چون شخصیت حقوقی در زمان تصفیه باقی است مدیران تصفیه می‌توانند به نام شرکت علیه ثالث اقامه دعوا کنند و همچنین اشخاص ثالث هم علیه شرکت می‌توانند اقامه دعوا کنند و اگر دارایی برای پرداخت دیون کافی نبود می‌تواند منجر به ورشکستگی شرکت گردد. (ورشکستگی مختص تجار می‌باشد).

برای همه امور شرکت‌ها از ثبت تا تصفیه می‌توانید با وکیل تلفنی پرونده خود را پیش ببرید.

دامنه وحدود شخصیت حقوقی شرکت

یعنی شخصیت حقوقی شرکت تا چه حد می‌تواند فعالیت نماید. شخصیت حقوقی هم به نفع شرکاست؛ چرا که مسئولیت بین آن‌ها تقسیم می‌شود و هم به نفع اشخاص ثالث چرا که به جای مراوده با چند نفر، با یک شخصیت حقوقی در ارتباط خواهند بود.

قانون گذار برای آنکه از عنوان شخصیت حقوقی شرکت سوء استفاده نشود تمهیداتی را برای حمایت از اشخاص ثالث در نظر گرفته است، از جمله ماده ۱۴۳ لایحه که مدیران و یا هرکس که ورشکستگی یا عدم کفایت دارایی برای تادیه دیون، معلول تخلفات او بوده رامسئول شناخته است یا در ماده ۱۲۴ لایحه، مدیر عامل را الزاما شخص حقیقی می‌داند تا بتوان مجازات‌های کیفری را بر وی تحمیل کرد.

پس همه اینها نشان می‌دهد قانونگذار علاوه بر شناسایی شخصیت حقوقی برای شرکت نخواسته که افراد از آن سوءاستفاده کنند و بدین ترتیب محدودیت‌هایی را قائل شده است.

اگر امکان تماس تلفنی یا مراجعه حضوری به دفتر وکیل را ندارید، وکیل آنلاین در مجموعه بنیاد وکلا در سریع‌ترین زمان ممکن برای پاسخگویی به شما حاضر می‌باشد.

آثار شخصیت حقوقی شرکت

اسم شرکت

قانون تجارت ایران مقرر کرده که همه شرکت‌ها تحت نام خاصی تشکیل شوند که ممکن است متناسب با فعالیت شرکت یا صرفا یک نام زیبا باشد و حتی از نام یک یا چند نفر از شرکاء تشکیل شده باشد که می‌تواند اسم تجارتی آن هم باشد اما الزاما اینطور نیست.

اسم تجارتی دارای ارزش اقتصادی و قابل انتقال است(ماده ۵۷۹ قانون تجارت) اگر اسم یکی از شرکاء اسم شرکت باشد جز در مورد شرکت تضامنی نمی‌تواند بدون عوض تقاضای تغییر اسم شرکت را بکند.

دارایی شرکت

مجموع آورده‌های شرکاء و آنچه در زمان حیات شرکت به آن افزوده می‌شود دارایی شرکت محسوب می‌شود و شرکاء هیچ حق عینی حتی نسبت به اموال غیر منقولی که آورده‌اند ندارند بلکه حقشان، حق دینی است.

یعنی نمی‌توانند بگویند؛ مثلا این زمین یا ساختمان یا ماشین مال ما است ولی می‌توانند بگویند بر اساس حق دینی، ما طلبکار هستیم.

دارایی شرکت تضمین انحصاری طلب‌های طلبکاران شرکت است نه طلبکاران شرکاء (یعنی اگر یکی از شرکاء بدهی دارد نمی‌تواند از دارایی شرکت برداشت نماید).

بعد از انحلال ابتدا طلب طلبکاران داده می‌شود اگر چیزی باقی ماند میان شرکاء تقسیم می‌شود.

میان طلب طلبکاران شرکا و طلب شرکت از طلبکاران شرکاء تهاتر نمی‌شود (یعنی دارایی شرکت با دارایی شرکاء از همدیگر مستقل هستند).

ملازمه میان ورشکستگی شرکاء و شرکت وجود ندارد. وضع مالیات بر شرکت موکول به تقسیم سود میان شرکا نیست.

اصل استقلال دارایی نیز با چند محدودیت رو به رو است از جمله مسئولیت مدیران در صورت تخلف (ماده ۱۴۳ لایحه) و نیزشرکت‌های تضامنی که شرکا مسئولیت تضامنی خواهند داشت. یعنی چنانچه مدیر با شریکی مرتکب تخلف شده باشد بنابراین در این صورت متقبل بشوند و مسئولیت خواهند داشت.

اهلیت

شرکت دارای کلیه حقوق و تعهداتی است که اشخاص حقیقی دارند(یعنی علاوه بر اینکه اشخاص حقیقی حقوق و تعهداتی دارند، شرکت به عنوان شخص حقوقی تعهداتی دارد).

نکات تکمیلی در این خصوص عبارتند از:

• جنون و صغر ویژه اشخاص حقیقی است و از این لحاظ اشخاص حقوقی یک وضعیت بهتری دارند.
• اعمال حقوقی شرکت تجاری بدون تشریفات خاص صورت می‌گیرند مثل هبه و غیره و همچنین اقامه دعوا نیز می‌تواند علیه اشخاص ثالث صورت دهد و بالعکس (همانطوری که اشخاص حقیقی این اقدامات را انجام می‌دهند، شرکت نیز می‌تواند انجام بدهد).
• اهلیت مذکور مطلق نیست و محدود است به اموری از جمله حقوق و تعهدات خاص انسان را ندارد؛ مثل حق بنوت و ابوت، محدود است به موضوع شرکت که در راستای امر تصفیه لازم است. چنانچه موضوع شرکت حمل و نقل باشد، سایر فعالیت‌ها را نمی‌تواند انجام بدهد. مطلق نیست؛ یعنی در همه امور نیست و محدودیت دارد.
• ابراز اراده شرکت از طریق نهاد تصمیم گیرنده و اجرای آن توسط ارگان اجرا کننده یعنی توسط اشخاص حقیقی صورت می‌گیرد.

اقامتگاه

شرکت چون شخصیت حقوقی مستقل دارد، دارای اقامتگاه مستقل از شرکا هم هست. اقامتگاه دارای فوایدی است:

• الف – ممکن است برای تاسیس شرکت در محل‌های خاص (مثل مناطق آزاد) تسهیلاتی قائل شده باشند.
• ب- برای تعیین تابعیت شرکت به کار می‌آید.
• ج- دادگاه صلاحیت دار برای صدور حکم ورشکستگی دادگاه محل اقامت خود شرکت است.
• د- برای اقامه دعوا علیه شرکت، باید به دادگاه محل اقامت آن مراجعه نمود.

در صورت نیاز به دریافت اطلاعات تکمیلی می‌توانید از مشاوره حقوقی شرکت‌ ها برای مسئله ادغام و تجزیه شرکت‌ها استفاده نمایید.