در اعلامیه جهانی حقوق بشر، یکی از اهداف عالی جامعه این است که از هرگونه ترس و واهمه و تهدید مصون باشند. این که هیچ کس حق ندارد دیگری را مورد ترس و ارعاب قرار دهد در «میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی» نیز پیش بینی شده است. بدین ترتیب تهدید افراد چون موجب ایجاد ترس و واهمه می شود، نقض کننده یکی از اساسی ترین اصول حقوق بشر است.
تهدید در قانون کیفری ایران
قانون مجازات اسلامی کشور ما، همگام با قوانین بین المللی و جهت دفاع از حیثیت معنوی افراد (که در دین اسلام اصل است)، تهدید کردن اشخاص را جرم می داند.
قانون جزا به طور دقیق و موشکافانه به بررسی این جرم پرداخته و برای تهدید کننده مجازات تعیین کرده است.
جرم و مجازات تهدید در قانون جزا چیست؟
بر اساس ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی:
«هر گاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او کند، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.»
ضرر نفسی چیست؟
ضرر نفسی یعنی هر آزار و ضرری که متوجه جسم و بدن طرف مقابل باشد. مثل اینکه فردی را تهدید به بریدن اعضای بدنش کنند. یا وی را تهدید به کتک زدن کنند.
ضرر شرفی به چه معناست؟
ضرر شرفی، ضرری است که درمورد آبرو و حیثیت طرف مقابل باشد. مثل اینکه فردی تهدید شود که شایعاتی در مورد خانواده یا چند همسر داشتن، یا مشکلات مالی و اخلاقی وی پخش و منتشر شود.
ضرر مالی چیست؟
ضرری است که مربوط به اموال و حقوق مالی افراد باشد. مثل اینکه کسی را تهدید کنند که خانه اش را آتش می زنند. یا خودرو اش را نابود می کنند. یا شیشه های مغازه اش را می شکنند.
افشای سر یعنی چه؟
افشای اسرار یعنی افشای هرچیز که مربوط به زندگی خود فرد می شود و او بر پنهان ماندن و سربسته بودن آن اصرار دارد. مثل اینکه فردی را تهدید به افشای سوء پیشینه کیفری یا افشای روابط جنسی اش نمایند. یا اینکه به او بگویند که تصاویر و فیلم های شخصی او را منتشر خواهند کرد.
لازم به ذکر است قانون مجازات اسلامی در ماده ۷۴۵ (ماده ۱۶ قانون جرائم رایانه ای)، افشای اسرار خصوصی دیگران را در فضای مجازی و توسط سیستم های رایانه ای جرم دانسته و مجازات آن را تا ۲ سال حبس و جزای نقدی در نظر گرفته است.
چه زمانی جرم تهدید اتفاق می افتد؟
برای اینکه عنوان مجرمیت بر تهدید صدق کند و اصطلاحا جرمی باشد که بتوان برای آن مجازات در نظر گرفت، طبق قانون مجازات اسلامی باید شرایطی محقق شود.
ابتدا اینکه خود تهدید کردن، یعنی ترساندن و ارعاب طرف دیگر به هرآنچه که برای وی ناخوشایند و آزار دهنده باشد، اتفاق بیفتد. این تهدید بنا به متن قانون، باید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان وی باشد.
تهدید کردن، حتی بدون اقدام جرم است!
جرم تهدید اصطلاحا مطلق است و مقید نیست. یعنی اگر فردی یک نفر را تهدید نماید، حتی اگر آن تهدید را عملی نکند، باز مجرم است و برای او مجازات تعیین می شود.
خواسته وی مهم نیست. تهدید کننده ممکن است درخواست مال کند (اخاذی)، یا بخواهد که کاری را انجام دهید یا انجام ندهید. یا حتی ممکن است که هیچ خواسته ای نداشته باشد. رسیدن وی به خواسته شرط تحقق جرم نیست و صرف ارعاب و تهدید کردن باعث مجرمیت فرد شده و محکوم به مجازات است.
نکته مهم این است که تهدید باید آگاهانه باشد و فرد نسبت به آزار و اذیت و ایجاد نگرانی و ناراحتی در طرف مقابل آگاه باشد.
چه چیزهایی تهدید به حساب نمی آیند؟
هر زمان که ضرر، در عرف، کوچک و قابل اغماض باشد، جرم تهدید محقق نمی شود. مثل اینکه کارفرما، کارمند یا کارگر زیر دست خود را تهدید به ندادن مرخصی یا اضافه کاری کند. یا در مشاجره خانوادگی، مردی تهدید کند که خانه را ترک می کند. همانطور که گفته شد تهدید باید باعث ایجاد ترس، واهمه و رنج گردد تا شامل مجازات شود.
اَشکال جرم تهدید
با توجه به متن ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، تهدید کردن به هر نحو کفایت می کند. اعم از اینکه به شکل شفاهی باشد یا مکتوب یا با ارسال نامه یا ایمیل یا پیامک ویا نظیر اینها. حتی تهدید می تواند غیر مستقیم باشد. یعنی مطلب تهدید آمیز به فرد ۱ گفته شود، با این اطمینان که او نیز به فرد ۲ ، که شخص مورد نظر تهدید کننده است، منعکس نماید. نکته مهم در این میان این است که اولا تهدید باید صریح باشد و دوما به سمع تهدید شونده برسد.
اثبات جرم تهدید چگونه است؟
بر اساس ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی در مورد راه های اثبات جرم:
«ادله ی اثبات جرم عبارت است از اقرار، شهادت، علم قاضی و قسامه و سوگند در موارد مقرر قانونی.»
از مهمترین مواردی که به اثبات جرم کمک شایانی می کند، شهادت شهود است. اگر در هنگام وقوع تهدید شاهدینی حضور داشته اند که می توانند با قطع و یقین اتفاقات پیش آمده را نزد قاضی و در دادگاه شرح دهند، می توان از گواه آن ها در اثبات جرم تهدید استفاده نمود.
علم قاضی از دیگر موارد مهم در اثبات جرم است. می توان از مدارک و مستندات محکمه پسندی که موجود است، در جهت افزایش آگاهی علم قاضی بهره برد. مواردی همچون تحقیقات محلی، اظهارات مطلع و گزارش ضابطان از این نوع مدارک است. همچنین فیلم، عکس، صوت، پیامک، چت، اسکرین شات و مواردی از این دست دلیل قطعی نیستند. اما می توان آن ها را به عنوان اماره (کمک به علم قاضی) به دادگاه ارائه نمود.
در نهایت همیشه به یاد داشته باشید که جهت پیگیری مسائل و مشکلات حقوقی و کیفری خود، حتما با وکیل یا کارشناس حقوقی مشورت و همفکری نمایید. چراکه با تجربه و دانش متخصصین می توان در جهت بهتر به نتیجه رسیدن موضوع گام برداشت.
