جرم یک عمل خلاف قانون است که ارتکاب آن در اکثر مواقع با برنامه و نقشه قبلی صورت می گیرد.
برای ارتکاب هر جرم یک سری وسیله و مقدمات نیاز است تا به واسطه آن مرتکب به اقدام به عمل متخلفانه کند، این اسباب و وسایل در هر جرم با جرم دیگر متفاوت است.
گاهی مرتکب برای انجام عمل مجرمانه نیاز به کمک و همکاری فرد یا افراد دیگری دارد.
در صورتی که کس دیگری اقدام به همکاری با مرتکب برای انجام سوء نیتش کند، بر حسب مورد معاون جرم یا شریک در جرم محسوب می شود، این افراد در راستای مقاصد و با هدف همکاری با مجرم به او کمک می کنند و از نیات او مطلعند.
طبق قانون تفاوت معاونت در جرم و شرکت در جرم مشخص شده است، اما قبل از بررسی این تفاوت باید بدانیم چه کسی معاون جرم محسوب می شود و چه کسی شریک در جرم به حساب می آید.
از این رو در این مقاله به بررسی ماهیت معاونت در جرم و مصادیق معاون جرم می پردازیم.
معاونت در جرم
معاونت یک کلمه عربی است که از مصدر "عون" به معنای مساعدت کردن و یاری رساندن ، گرفته شده است.
در اصطلاح حقوقی معاونت در جرم یعنی اینکه فردی بدون دخالت مستقیم و تنها به صورت غیر مستقیم در وقوع جرم اثر گذاشته باشد؛ به این فرد معاون در جرم گفته می شود.
معاون جرم تنها به تحقق نتیجه اصلی جرم کمک می کند و کسی که عمل اصلی را در جرم انجام میدهد خود مرتکب است.
مثلا الف، ب را ترغیب به ضرب و شتم ج می کند؛ در این مثال الف معاون در جرم و ب مرتکب اصلی است که به او مباشر گفته می شود.
البته این نکته را نباید فراموش کرد که معاون جرم باید نسبت به عمل مجرمانه مرتکب و اینکه با دخالتش می تواند در وقوع جرم اثر گذار باشد، آگاه باشد، بنابراین برای تحقق معاونت در جرم بین عمل مرتکب اصلی جرم و معاون جرم وحدت قصد وجود داشته باشد.
مصادیق معاون جرم
در قانون برای معاونت در جرم مصادیق متنوعی ذکر شده است مثل ترغیب، تطمیع، حیله و نیرنگ و … ؛ در این راستا قانون گذار در ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، اقدام به بیان موارد اشخاص معاون جرم کرده است.
طبق این ماده معاون در جرم کسی است که:
- دیگری را ترغیب، تهدید، تطمیع ، یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا سوء استفاده از قدرت، موجب وقوع جرم گردد.
- هر کس وسایل ارتکاب جرم را بسازد یا تهیه کند یا نحوه انجام جرم را به مرتکب ارائه کند.
- هرکس به هر نحوی، امکان رخ دادن جرم را آسان کند.
