تفاوت وکیل و مشاور حقوقی یکی از سوالات مهم است که آگاهی از آن ضرورت دارد.
وکیل و مشاور حقوقی جزو پرمخاطب‌ترین و شناخته شده‌ترین مشاغل در حوزه حقوق است.
امروزه اکثر مردم آگاهی دارند که فارغ‌التحصیلان رشته حقوق، وارد یکی از مشاغل قضاوت و یا وکالت و یا سردفتری می‌شوند؛ ولی شاید کمتر کسی اطلاع داشته باشد که این افراد می‌توانند به‌عنوان مشاور حقوقی نیز به فعالیت بپردازند.
این روزها در بیشتر شرکت‌ها قسمت مهمی به نام مشاور حقوقی وجود دارد که از یک یا چند تن از مشاوران حقوقی تشکیل شده است، اما تفاوت وکیل با مشاور حقوقی در چیست و آنها چه وظایفی دارند؟
در ادامه این مطلب به تفاوت وکیل با مشاور حقوقی می‌پردازیم.
وکیل کیست؟
وکالت از نظر لغوی به معنای تفویض و واگذار نمودن است و در اصطلاح حقوقی، طبق ماده ۶۵۶ قانون مدنی ایران، وکالت چنین تعریف شده است: وکالت عقدی است که به‌موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را بر انجام امری نایب خود قرار می‌دهد.
با انعقاد عقد وکالت، وکیل و موکل در برابر یکدیگر دارای حق و تکلیف می‌شوند و روابط حقوقی، وظایف و مسئولیت‌های متقابلی میان آنها شکل می‌گیرد.
وکیل یا نماینده کسی است که از طرف شخص دیگری (حقوقی یا حقیقی) به موجب عقد وکالت برای انجام کاری مامور می‌شود.
وکلا به مراجعان خود مشاوره حقوقی میدهند و به عنوان نماینده آنها در دادگاه و مراجع قضایی شرکت میکنند تا طبق قانون از حقوق موکل خود دفاع کنند.
وکلا تحت عناوین متفاوتی فعالیت میکنند که در ادامه چند نمونه از آنها را معرفی می‌کنیم.
در ایران تصدی شغل وکالت دادگستری علاوه بر لزوم دارا بودن تحصیلات مرتبط دانشگاهی، مستلزم اخذ مجوزهای لازم و گذرانیدن دوره‌های کارآموزی در کانون‌های وکلا میباشد.
وظایف یک وکیل دادگستری چیست؟
اولین قدم در شناخت تفاوت وکیل دادگستری با مشاور حقوقی آشنایی با وظایف وکیل دادگستری است.
تمامی وکلای دادگستری به‌طور کلی یک سری وظایف اصلی و مهم را به عهده می‌گیرند از جمله:
- مشاوره به مراجعان در خصوص مشکل پیش آمده ( حقوقی و کیفری)
- تهیه پیش‌نویس و قرارداد برای درج در پرونده و پیشبرد امور حقوقی و قضایی قید شده موکل خود
- حضور در دادگاه به‌عنوان نماینده موکل خود و دفاع از آنها
- شرکت در جلسات و مذاکره‌ها به منظور کشف اطلاعات بیشتر، بررسی بیشتر پرونده و یا ارائه توضیحات یا دلایل و مدارک به ذی‌نفعان
- جمع آوری و نگهداری از مستندات و مدارک مربوط به پرونده برای ارائه به دادگاه جهت دفاع از موکل خود
- ارائه مدارک و شواهد به دادگاه و دفاع از موکل
- تحلیل نتیجه موارد با استفاده از دانش رویه‌‌‌‌‌های قضایی
مشاور حقوقی کیست؟
مشاور حقوقی با دانش و تسلطی که بر قوانین و اصول حقوقی دارد (در حد خود )می‌تواند به ادارات، سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی در زمینه‌های حقوقی مشاوره و کمک کند.
مدیران شرکت‌ها با توجه به وظایف و مسئولیت‌هایی که دارند با کمک مشاور می‌توانند تصمیمات درست‌تر و منطقی‌تری بگیرند؛ زیرا که در بسیاری از تصمیم‌هایی که مدیران اجرایی اتخاذ میکنند اگر از قوانین حقوقی حاکم بر آن خبر نداشته باشند، ممکن است متحمل ضررهای جبران ناپذیری مادی و معنوی شوند.
این روزها در بیشتر شرکت‌ها و سازمان‌ها قسمت مهمی به نام مشاور حقوقی وجود دارد که از یک یا چند تن از کارشناسان مشاور حقوقی تشکیل شده است.
به دلیل تخصصی شدن امور، ما امروزه مشاورهای گوناگونی را می‌بینیم مانند: مشاور مدیریت، مشاور توسعه کسب‌وکار، مشاور سرمایه‌گذاری در بورس، مشاور دیجیتال مارکتینگ، مشاور کسب و کارهای اینترنتی و … که مشاور حقوقی هم یکی از شاخه‌های تخصصی مشاوره می باشد.
مشاور حقوقی چه وظایفی دارد؟
قبل از اینکه با تفاوت وکیل دادگستری با مشاور حقوقی آشنا شوید باید وظایف مشاور حقوقی را نام ببریم.
مشاور حقوقی می‌تواند در زمینه‌های زیر مشغول به کار شود:
- امور مربوط به دعاوی:
شرکت‌ها و سازمان‌ها در طول دوره فعالیت خود ممکن است درگیر دعاوی گوناگونی شوند که در این دعاوی یا نقش خواهان (طرح‌کننده‌ی دعوا) را دارند یا نقش خوانده (کسی که دعوایی علیه او طرح شده است).
گاهی اوقات شرکت‌ها به‌جای اینکه برای این دعاوی به عقد قرارداد با وکیل دادگستری مبادرت کنند، از مشاورین حقوقی خود بهره می‌برند تا یا لوایح موردنیاز را تهیه و تدوین کنند یا در صورت داشتن پروانه‌ی وکالت، خود به‌عنوان وکیل شرکت وارد عمل شوند.
- امور مربوط به قراردادها:
در خصوص قراردادهایی که شرکت یا سازمان مربوطه با آن سر و کار دارد، مشاور حقوقی بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد و نکات مهم را بیان می‌کند؛ همچنین گاهی اوقات این مشاور وظیفه تهیه پیش‌نویس‌های قراردادی را بر عهده دارد.
برخی اوقات در بعضی شرکت‌ها نیز قراردادها صرفا با تایید و امضای مشاور حقوقی به توافق نهایی می‌رسد.
- امور مربوط به پژوهش‌ها:
در برخی موارد، یک مشاور حقوقی می‌تواند بر اساس سوالات خاص مشتری خود، به منظور ارائه مشاوره دقیق و به موقع، تحقیق کند.
این امور برای راهبری شرکت مربوط یا حل مشکلات آن انجام می‌شود.
برای این کار، مشاور حقوقی ابتدا به مطالعات حقوقی در رابطه با موضوع موردپژوهش می‌پردازد و سپس گزارش یا پیشنهادهایی در آن خصوص ارائه می‌کند.
گاهی پژوهش‌های انجام‌شده خصوصا در ارگان‌های دولتی می‌تواند با طی تشریفات لازم منجر به پیشنهاد لایحه‌‌ی قانونی جدید یا تغییر و تفسیر قوانین موجود شود.
- ارائه پیش‌نویس و تنظیم قرارداد:
مشاور حقوقی باید تمام خسارات و مسئولیت‌ها و اختیارات فسخ و ضمانت‌ها و شروط عقد را در قرارداد پیش‌بینی کند و همچنین هر مورد حقوقی مربوط به کارفرما اعم از چک‌ها و سفته‌ها را نیز مدیریت کند و نباید اجازه دهد در عقد قراردادی از سوی کارفرمای خود ابهام وجود داشته باشد یا قوانین حاکم بر کشور نادیده گرفته شود؛ زیرا نادیده گرفتن این قوانین به علت مقدم بودن بر هر قراردادی موجب بطلان آنها خواهد شد.
همچنین نگارش و ارائه پیش‌نویس نامه‌های حقوقی در مورد انواع فعالیت‌ها و قراردادهای تجاری و … از وظایف مشاور حقوقی است.
آن ها همچنین می‌توانند نامه‌ها را به افراد مربوطه ارسال کنند.
توافق‌نامه‌هایی که بین افراد و شرکت‌ها رد و بدل می‌شود توسط مشاور بررسی می‌گردد تا بهترین نتیجه و منفعت را برای سازمان و مشتری‌ها به دنبال داشته باشد.
- تفاوت وکیل دادگستری با مشاور حقوقی:
با آنکه وکلا به مراجعین خود مشاوره حقوقی داده و در برخی موارد به عنوان نماینده آنها عمل میکنند اما تفاوت وکیل دادگستری با مشاور حقوقی در چیست؟
- اولین تفاوت وکیل دادگستری با مشاور حقوقی در این است که فارغ‌التحصیلان رشته حقوق در تمامی مقاطع می‌توانند در شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی و دولتی به‌عنوان مشاور حقوقی به فعالیت بپردازند، برخلاف وکالت که نیاز به گذراندن آزمون وکالت دادگستری و قبولی در آن دارد که در نتیجه به اخذ پروانه وکالت می‌انجامد؛ مشاور حقوقی در صورت داشتن پروانه وکالت می‌تواند به‌عنوان وکیل شرکت در دعاوی حضور داشته باشد.
- مشاور حقوقی اصولا با انعقاد قرارداد مشاوره در شرکت‌ها و سازمان‌ها به فعالیت می‌پردازد و به استخدام رسمی شرکت یا سازمان محل فعالیت خود در نمی‌آید. به همین دلیل دستمزد مشاور حقوقی به‌صورت ساعتی تعیین می‌شود؛ به‌عبارت دیگر، مشاور حقوقی موظف است تعداد ساعت معینی مثلا ۵۰ ساعت) را به شرکت طرف قرارداد خود اختصاص دهد و در ازای هر ساعت مبلغی دریافت کند.
- دیگر تفاوت وکیل دادگستری با مشاور حقوقی در این است که دارندگان پروانه وکالت، قضاوت و سردفتری نمی‌توانند به استخدام رسمی سازمان یا شرکتی در‌آیند و در این صورت لازم است پروانه خود را نزد مرجع مربوط موقتا تودیع کنند، این در حالی است که چنین الزامی برای مشاور حقوقی وجود ندارد و او می‌تواند ضمن فعالیت در نقش مشاور، در صورت امکان به‌عنوان یکی از مشاغل گفته‌شده نیز فعالیت کند.
در حال حاضر به افرادی که دارای تحصیلات کارشناسی و بالاتر از آن میباشند و مشاوره میدهند مشاور حقوقی می‌گویند، لذا نیاز به مجوزی نخواهند داشت و با مشاوران قوه قضائیه(ماده ۱۸۷) متفاوت هستند؛ زیرا برای مشاوره قوه قضائیه نیاز به آزمون جداگانه است.
علت وجود مرکز امور مشاوران حقوقی (ماده ۱۸۷)
خواستگاه مرکز مشاوران حقوقی ماده ۱۸۷ برنامه توسعه چهارم میباشد و هدف از ایجاد این مرکزدر زمان مذکور تسهیل دسترسی مردم به وکلای دادگستری و تعدیل هزینه آن عنوان شده بود، اما عده ای وجود دارند که به دو دلیل با بخش مشاوران حقوقی موافق نیستند:
اول این است که مخالفان اعتقاد دارند که برای یک نهاد دولتی دو متولی نباید وجود داشته باشد و کانون وکلای دادگستری نباید یک نهاد موازی داشته باشد.
دوم مربوط به حفظ استقلال نهاد وکالت است. به این معنی که وکیل دادگستری باید مستقل از بدنه قوه قضاییه باشد (مثل سیستم قضایی تمامی کشورهای پیشرفته جهان )تا بتواند از حقوق مردم عاری از هر گونه فشار و با فراغ بیشتری دفاع نماید.
از آنجایی که یکی از وظایف اصلی مشاوران حقوقی ارائه راهنمایی و مشاوره حقوقی است این راهنمایی‌ها هم می‌تواند به یک شخص و هم به یک سازمان و شرکت ارائه گردد و می‌تواند در تمامی زمینه‌های تجاری و قراردادها و مذاکرات مرتبط با آنها باشد که در نتیجه افراد با آگاهی از جنبه‌های قانونی و حقوقی کار و فعالیت تجاری خود تصمیمات درست را اتخاذ میکنند.
اما وکیل دادگستری معمولا در مواردی به فرد مشاوره می‌دهد که جرم یا مشکلی ایجاد شده و افراد برای بررسی جنبه‌های حقوقی و یا کیفری آن ها نیازمند راهنمایی هستند.
در مورد تفاوت وکیل دادگستری با مشاور حقوقی نیاز به راهنمایی دارید؟
با آنکه مخاطب قانون، تمامی آحاد جامعه هستند و اصولا ۱۵ روز پس از انتشار قانون در روزنامه رسمی کشور، تمامی افراد مطلع از آن فرض می‌شوند، لیکن به نظر می‌رسد که به چند دلیل، آن اطلاع واقعی در میان مردم محقق نمی‌شود و نیاز به مشاوره تخصصی حقوقی پیدا می‌شود.
در این مطلب با تفاوت وکیل با مشاور حقوقی آشنا شدید؛ بنابراین مشاوره حقوقی می‌تواند در تمامی امور حقوقی و موارد قانونی زندگی اجتماعی به کار آید. البته به دلیل تخصصی شدن امور، مشاوره حقوقی نیز ممکن است به تناسب تفاوت امور و مسائل حقوقی، تخصصی شود و هر مشاوری در زمینه خاصی که تبحر لازم را دارد، به مشاوره حقوقی بپردازد.
وظیفه‌ی اصلی مشاور حقوقی ارائه مشاوره و راهنمایی های حقوقی است.
او باید اطلاعات حقوقی مورد نیاز را در اختیار اشخاص قرار دهد، متن قراردادها را تنظیم کند و بر روند عقد آنها نظارت داشته باشد. در هر مساله‌ای مشاوره حقوقی موظف به جمع آوری اطلاعات دقیق درباره ی موضوع و استفاده صحیح از قوانین است.
با توجه به مطالب فوق متوجه شدید که تمام وکلای دادگستری الزاما مشاوره حقوقی نیز میباشند، پس مراجعه به وکلای پایه یک دادگستری متخصص شما را از مراجعه به مشاور حقوقی بی نیاز می نماید.
بهتر است برای پیشبرد پرونده‌های حقوقی شرکت خود یا مشکلات شخصی بعد از انتخاب یک مشاور حقوقی یا وکیل پایه یک دادگستری مناسب، اقدام به انعقاد قرارداد مشاوره یا وکالت با او نمایید.
