چه در وقف عام و چه در وقف خاص ، متولی کسی است که به اداره امور مربوط به مال موقوفه می پردازد.
این سمت توسط واقف، بر اساس عقد وقف به متولی اعطا می شود، البته که روش های تعیین کردن متولی متفاوت است و گاهی اداره مال موقوفه توسط چند متولی یا اداره اوقاف صورت می گیرد، برای مثال گاهی اداره اوقاف در وقف عام ، وظیفه تولیت را بر عهده دارد.
وظایف متولی طبق قانون و وقفنامه مشخص شده است ؛ این وظایف از قبیل دریافت اجرت موقوفه، تقسیم آن بین موقوف علیهم، تعمیر و نگهداری از مال موقوفه است.
متولی موظف است بر اساس وظایفش عمل کند، در غیر این صورت از ادامه وظایف خود عزل خواهد شد.
از این رو در این مقاله به بررسی موارد عزل متولی از جمله عدم رعایت مصلحت موقوفه، عدم رعایت وقف نامه و از دست دادن شرایط مورد نظر واقف می پردازیم.
عدم رعایت مصلحت موقوفه
اولین موردی که باعث عزل متولی می شود عدم رعایت مصلحت موقوفه توسط متولی است.
در واقع متولی حق ندارد اقدام به عملی کند که به ضرر موقوفه است و در صورت اقدام به این کار می توان او را عزل کرد.
نحوه عزل متولی در این مورد به این صورت است که سازمان اوقاف و امور خیریه زیر نظر معاونت مرتبط ابتدا به متولی تذکر می دهد و او را ملزم به رعایت مصلحت می کند؛ بعد از آن در صورت عدم حصول نتیجه مثبت، متولی عزل خواهد شد.
عدم رعایت وقف نامه
مورد بعدی که می تواند منجر به عزل متولی شود، عدم رعایت مقررات وقفنامه است.
اگر متولی به هر علتی نتواند مقررات وقفنامه رعایت کند و به آن عمل کند عزل خواهد شد، عمل نکردن به مفاد وقفنامه می تواند به هر دلیلی از جمله ناتوانی متولی یا خیانت او باشد.
در هر حال رعایت مفاد وقفنامه از وظایف متولی است و عدم رعایت باعث می شود تا متولی به همان ترتیبی که در مورد عدم رعایت مصلحت وقفنامه عزل شد، عزل شود.
یعنی نحوه عزل متولی به این صورت خواهد بود که ابتدا متولی ملزم به رعایت می شود و در صورتی که رعایت نکردن مفاد وقفنامه ادامه پیدا کرد، توسط اداره اوقاف عزل خواهد شد.
از دست دادن شرایط مورد نظر واقف
یکی دیگر از موارد عزل متولی مربوط به از دست دادن شرایط مورد نظر واقف است.
اگر واقف در وقفنامه شرایط خاصی را برای مال موقوفه شرط کند، متولی باید حایز این شرایط باشد.
در صورتی که متولی این شرایط را نداشته باشد یا از دست بدهد، می توان با استناد به شرایط مندرج در وقفنامه او را عزل کرد.
