مقایسه سفته و چک؛ کدام یک بهتر است؟

در روابط تجاری چک بهتر است یا سفته؟

این سوالی است که دائما از وکلای دادگستری پرسیده می شود.

بسیاری از مردم می پرسند برای دریافت ضمانت کاری یا پرداخت وجه از بدهکار، از وی چه وثیقه ای دریافت نماییم آیا چک بهتر می باشد یا سفته؟

مضافا به اینکه طی اصلاحیه که سال ۸۲ به قانون چک زده شد، کلیه چکهای وعده دار، تضمینی، مشروط، سفید امضاء و امانی را در ماده ۱۳ خود به صورت حقوقی دانسته و از وصف کیفری خارج نمود.

لذا مهمترین امتیاز چک که کیفری بوده از دست رفته اما برای اینکه بتوانیم این دو را مقایسه کنیم بهتر است روش وصول وجه در هر دو را شناسایی و سپس نتیجه گیری نماییم.

یکی از مزایای سفته نسبت به چک این است که دادگاه نمیتواند دادخواست اعسار صادر کننده سفته را قبول کند و مستند قانونی آن عبارت است ماده ۲۶۹ ق.ت: محاکم نمیتوانند بدون رضایت صاحب برات برای تادیه وجه برات مهلتی بدهند.

ماده ۳۰۹ق.ت: تمام مقررات راجع به بروات تجاری در مورد فته طلب(سفته) لازم الرعایه است.

اصولا درتمامی عقود، موضوع عقد باید معلوم باشد.

حال دربرخی عقودکه قصد اولیه‌ی طرفین درآن کسب سود می‌باشد و به آن عقود مغابنه ای گویند.

این علم باید تفصیلی باشد و در آن دسته ازعقودی که قصد اولیه‌ی طرفین احسان و نیکی می‌باشد و به عقود مسامحه ای معروفند، این معلوم بودن می‌تواند اجمالی باشد مثل هبه، صلح، ضمان و…

در بندهای مختلف قانون چک و سفته برادران اسمی محسوب می شوند اما دو تفاوت عمده دارند.

اول اینکه در میان مردم چک همان پول نقد قلمداد می شود اما سفته تنها نشان دهنده این موضوع است که صادر کننده سفته تعهدی به دارنده داده است تا در زمان معین به دارنده پرداخت نماید.

این که چک بهتر است یا سفته بسته به شرایط موجود دارد.

چک های تضمینی، مشروط و سفید امضا و امانی و چک های وعده دارد ر دسته حقوقی قرار گرفته اند و شامل ضمانت کیفری نمی شوند. روش وصول وجه می تواند در نتیجه گیری اینکه کدام گزینه بهتر است به شما کمک کند

این موضوع که می گویند چک جنبه کیفری دارد و صدور چک بی محل جرم محسوب می شود ولی سفته حقوقی است و عدم پرداخت وجه سفته در رسید جرم محسوب نمی شود، یکی دیگر از وجوه تفاوت سفته با چک است.

البته طرح دعوی سفته منجر به صدور حکم جلب می شود ولی آثار حکم کیفری چک را نخواهد داشت، پس چک دارنده چک را زودتر به پول می رساند.

گواهی عدم پرداخت چک از بانک باید صادر شود تا قابل طرح دعوا و مطالبه در دادگاه باشد و این گواهی ضمیمه دادخواست شود ولی سفته بدون واخواست و نیاز به برگشت زدن در دادگاه قابل طرح است.

البته گواهی عدم پرداخت وجه چک کار پیچیده ای نیست، واخواست سفته یا اعتراض به عدم پرداخت سفته هزینه ای برابر با ۲ درصد مبلغ سفته دارد ولی گواهی عدم پرداخت وجه چک رایگان از سوی بانک انجام می شود.

در مقررات سفته آمده است که قابل انتقال به غیر می باشد تنها با یک عبارت، سفته به ظهرنویسی های مختلف به اشخاص متعددی منتقل خواهد شد.

ظهرنویسی یعنی دارنده سفته هدف از دریافت یا انتقال سفته را در پشت سفته می نویسد و با امضا یا مهر تایید می کند.

با این ظهرنویسی دریافت کننده جدید سفته صاحب کلیه حقوق و مزایای سند مذکور خواهد شد.

در این مواقع تمام افرادی که سفته را ظهرنویسی کرده اند در قبال پرداخت سفته مسئولیت تضامنی دارند.

یعنی دارنده می تواند به همه آنها برای پرداخت وجه مراجعه نماید. پرداخت وجه سفته را می توان ضمانت کرد.

چنین قابلیتی در چک نیز وجود دارد با این تفاوت که نیاز به پشت نویسی ندارد و تنها حامل است که می تواند از اختیارات چک بهره مند باشد اما انتقال چک به دیگری به این معنی نیست که تمام مسئولیت چک متوجه شخص حامل است بلکه تمام مسئولیت پرداخت چک در صورت خرج شدن بر عهده دارنده حساب می باشد.

ما به مقایسه بعضی از مهمترین موارد تفاوت این دو سند تجاری می پردازیم تا شما هنگام استفاده از این اسناد یا هنگام قبول آنها در معاملات خود، با آگاهی بیشتر و دید روشن تری اقدام کنید.

• چک جنبه کیفری دارد ولی سفته حقوقی است؛ به این معنا که صدور چک بلامحل در شرایطی جرم است ولی عدم پرداخت سفته در سرسید آن، مطلقا جرم نیست.

البته طرح دعوای سفته در دادگاه حقوقی در نهایت منجر به حکم جلب صادر کننده سفته می شود ولی این حکم جلب و بازداشت بدهکار، سوء پیشینه کیفری برای او محسوب نمی شود و آثار حکم کیفری چک را ندارد.

بنابراین چک از این جهت که ممکن است دارنده ان را زودتر به نتیجه مطلوب برساند، بهتر است.

• چک بدون اخذ گواهی عدم پرداخت از بانک (بدون برگشت زدن)، قابل طرح دعوا و مطالبه در دادگاه نیست و حتما باید گواهی عدم پرداخت چک هم ضمیمه دادخواست باشد ولی سفته بدون واخواست کردن آن (بدون برگشت زدن) نیز در دادگاه قابل مطالبه است. اخذ گواهی عدم پرداخت چک، کار سختی نیست.
• صدور گواهی عدم پرداخت چک، رایگان انجام می شود، یعنی بانک برای صدور گواهی عدم پرداخت چک، هزینه ای نمی گیرد ولی واخواست سفته (اعتراض عدم پرداخت سفته) هزینه دارد و ۲ درصد مبلغ سفته را باید بابت واخواست سفته بپردازید، پس از این جهت نیز چک، بهتر از سفته می باشد.