اغلب ما به این موضوع فکر کرده‌ایم که در شرایط اقتصادی کنونی، اگر با خودروهای گران‌قیمتی مثل پورشه، بنز و بی.ام.و تصادف کنیم چه مقدار از خسارت توسط بیمه شخص ثالث ما پرداخت می‌شود؟
تصور این موضوع که ممکن است بعضی از قطعات این خودروها مثل چراغ، آیینه و یا گل‌گیر آنها از کل قیمت خودروی ما گران‌تر باشد، تصادف با آنها را ترسناک‌تر هم می‌کند.
این سوال پیش می‌آید که آیا تعریفی برای خودروی متعارف در قانون بیمه شخص ثالث در نظر گرفته شده است؟ یا هر میزان خسارت که به این خودروها وارد شود به عهده‌ی راننده مقصر خواهد بود؟
جواب این است که در قانون جدید بیمه شخص ثالث و با تصویب قانون خودروی متعارف ، برای پرداخت خسارت مالی خودروهای گران‌قیمت معیار و شرایطی در نظر گرفته شده است که در ادامه به صورت کامل آن را شرح خواهیم داد.
شورای عالی بیمه در راستای اجرای ماده هفده قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری، تعریف مشخصی از خودروی متعارف و نامتعارف برای تعیین دقیق خسارت در بیمه شخص ثالث ارائه نموده است؛ فرمول محاسبه خسارت برای خودروی متعارف و نامتعارف به شرح زیر است.
دستورالعمل نحوه تعیین خسارت موضوع تبصره های ۳ و ۴ ماده ۸ قانون بیمه اجباری
ماده ۱ دستورالعمل خودروی متعارف
تعاریف
قانون:
قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصوب سال ۱۳۹۵.
گران‌ترین خودروی متعارف:
خودروی سواری است که ارزش روز آن در زمان وقوع حادثه به تشخیص ارزیابان خسارت، کارشناسان ارزیابی خسارت شرکت‌های بیمه و یا کارشناسان رسمی دادگستری، معادل پنجاه درصد (۵۰%) سقف تعهدات بدنی که در ابتدای هر سال اعلام می شود باشد.
خودروی نامتعارف:
خودروی سواری است که ارزش روز آن در زمان وقوع حادثه به تشخیص ارزیابان خسارت، کارشناسان ارزیابی خسارت شرکت‌های بیمه و یا کارشناسان رسمی دادگستری، بیشتر از پنجاه درصد (۵۰%) سقف تعهدات بدنی که در ابتدای هرسال اعلام می‌شود باشد.
ماده ۲ دستورالعمل خودروی متعارف
بیمه‌گر وسیله نقلیه مسبب حادثه موظف است میزان تعهد مسبب حادثه را بر اساس فرمول زیر محاسبه و تا سقف تعهدات مالی بیمه‌نامه شخص ثالث (شامل تعهدات قانونی و مازاد مالی) نسبت به پرداخت خسارت خودرو نامتعارف زیان دیده اقدام نماید.
ماده ۳ دستورالعمل خودروی متعارف
ارزیابان خسارت موظفند مفاد این دستورالعمل در خصوص نحوه محاسبه میزان تعهد مسبب حادثه را رعایت نمایند.
ماده ۴ دستورالعمل خودروی متعارف
رعایت این دستورالعمل برای آن دسته از بیمه‌نامه‌هایی که بعد از لازم‌الاجرا شدن قانون صادر شده و خسارت آن پرداخت نگردیده است، الزامی است.
قیمت خودروی متعارف
یک مثال ساده در مورد خسارت‌های وارده به خودروی متعارف و نامتعارف
در اینجا با مثال‌هایی ساده به نحوه محاسبه خسارت در شرایط مختلف می‌پردازیم:
- مثال ۱ خودروی متعارف:
اگر یک خودروی پراید با یک خودروی پژو تصادف کند و خسارتی معادل ۵ میلیون تومان به خودروی پژو وارد کند، تمام خسارت توسط بیمه شخص ثالث مقصر پرداخت می‌شود؛ زیرا هم خسارت به خودروی متعارف وارد شده و هم از حداقل سقف تعهد مالی بیمه‌نامه (۱۱ میلیون تومان) کمتر است.
- مثال ۲ خودروی متعارف:
اگر یک خودروی پراید با یک خودروی پژو تصادف کند و خسارتی معادل ۱۵ میلیون تومان به خودروی پژو وارد کند، خسارت خودروی پژو به اندازه سقف تعهد مالی بیمه‌نامه پرداخت می‌شود و اگر بیمه شخص ثالث با حداقل تعهد مالی سال ۹۹ خریداری شده باشد، مبلغ ۱۱ میلیون تومان از محل بیمه‌نامه و باقی خسارت باید توسط راننده مقصر پرداخت شود.
در اینجا ضرورت افزایش سقف تعهدات مالی کاملا مشهود است.
- مثال ۱ خودروی نامتعارف:
اگر یک خودروی پراید با یک خودروی لوکس، مثلا یک بنز تصادف کند و خسارتی معادل ۱۰ میلیون تومان وارد کند، این میزان خسارت براساس فرمولی که پیش‌تر گفته شد محاسبه می‌شود و معادل خسارت وارد شده به یک خودروی متعارف پرداخت می‌شود.
یعنی اگر این خودروی لوکس ۵۰۰ میلیون تومان ارزش داشته باشد محاسبه خسارت به شکل زیر خواهد بود:
- خودروی نامتعارف:
همانطور که ملاحضه می‌کنید، بیمه شخص ثالث در اینجا فقط متعهد به پرداخت مبلغ ۴,۴۰۰,۰۰۰ تومان است و بقیه خسارت از محل بیمه بدنه خودروی بنز پرداخت خواهد شد.
در اینجا ضرورت خرید بیمه بدنه برای خودروهای لوکس کاملا مشهود است.
نکته خیلی مهم: در نظر داشته باشید با وجود پرداخت خسارت از طریق بیمه شخص ثالث و بیمه بدنه، باز هم راننده خودروی بنز می‌تواند برای دریافت خسارت افت قیمت خودروی خود از راننده مقصر شکایت کند و مابه‌التفاوت افت قیمت را مطالبه کند.
اصلاحیه نسبت خودروی نامتعارف
شورای عالی بیمه در شهریور سال ۹۸ “دستورالعمل نحوه تعیین خسارت موضوع تبصره‌های ۳ و ۴ ماده ۸ قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه” را اصلاح کرد.
در این اصلاحیه خسارت، بر اساس نسبت خودروی نامتعارف محاسبه نمی‌شود. مبنای محاسبه خسارت در این حالت، دو چیز است، نصف دیه در ماه غیر حرام و گران‌ترین خودروی متعارف. قیمت خودروی نامتعاربرای درک بهتر این موضوع به مثال زیر توجه کنید.
- مثال برای اصلاحیه نسبت خودروی نامتعارف:
فرض کنیم در تصادف بین بنز و پراید، خودروی بنز دچار خسارت شده است و سپر آن آسیب دیده که هزینه آن برابر با ۱۵ میلیون است.
شرکت بیمه برای پرداخت خسارت در ابتدا گران‌ترین خودروی متعارف موجود در بازار را درنظر می‌گیرد، مثلا ساندرو.
به طور مثال برای تعویض سپر ساندور باید ۸ تا ۱۰ میلیون هزینه کرد. شرکت بیمه ۱۰ میلیون از خسارت خودروی بنز را پرداخت می‌کند. راننده بنز برای دریافت مابه‌تفاوت خسارت نمی‌تواند به راننده مقصر مراجعه کند و درصورت داشتن بیمه بدنه، می‌تواندآن مبلغ را از بیمه‌نامه بدنه دریافت کند.
این اصلاحیه به شکل کامل در شرکت‌های بیمه اجرایی نشده و در بسیاری از شرکت‌ها همچنان نسبت خودروی متعارف اعمال می‌شود.
