شرکت سهامی شرکتی است که حداقل از ۳ نفر تشکیل و در آن سرمایه به سهام مساوی تقسیم می‌شود و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن‌هاست.
موضوع این شرکت‌ها ولو اینکه تجاری نباشد، شرکت تجاری محسوب می‌شود. دو نوع شرکت سهامی عام و خاص وجود دارد که در اولی قسمتی از سرمایه توسط فروش سهام به مردم تامین می‌شود و در نوع سوم همه سرمایه توسط مؤسسان فراهم می‌گردد.
اولین قانون در مورد شرکت‌های سهامی که جامع باشد به سال ۱۳۱۱ برمی‌گردد که مواد ۲۱ لغایت ۹۳ قانون تجارت به این نوع از شرکت‌ها اختصاص داده شده بود که در این قانون حداقل سرمایه، مقررات اوراق قرضه، سهام مؤسس و پذیره‌نویسی پیش بینی نشده بود و همین نقایص قانونی و دیگر سوءاستفاده هایی که از این قانون شد منجر به تصویب لایحه ۱۳۴۷ گردید.
عمده ویژگی‌های لایحه ۱۳۴۷ در مورد این شرکت‌ها عبارتند از:
- حداقل سرمایه مشخص است.
- وظایف و تعهدات هیات مدیره و رئیس آن مشخص شده است.
- دخالت بیشتر سهامداران در اداره شرکت، افزایش وسایل اطلاع رسانی به سهامداران و حمایت از حقوق اقلیت سهامداران و غیره.
ماهیت حقوقی شرکت سهامی
چون ایجاد شرکت نیازی به کسب مجوز دولت ندارد و رژیم بطلان همان رژیم عام قراردادهاست و ضمن اینکه ثبت شرکت جهت تشکیل آن لازم نیست و اراده شرکا آن را تاسیس می‌کند جنبه قراردادی بودن شرکت تقویت می‌شود.
اما در لایحه سال ۴۷ با وضع پاره ای مقررات جنبه تاسیسی بودن آن قدری تقویت شده است؛ چرا که شرایط اساسنامه (قرارداد اولیه) به اکثریت و در قالب مجامع عمومی قابل تغییر است و مدیران شرکت، صرفا وکیل شرکت ها نیستند بلکه اختیارات لازم برای متعهد کردن شرکت را دارند (در حدود موضوع شرکت) و افراد شریک به راحتی می‌توانند سرمایه خود را منتقل کنند؛ به عبارت دیگر شرکت در طول حیات بیشتر تابع مقررات است تا اراده شرکاء.
استقلال شخصیت حقوقی
در این مورد وضعیت مانند سایر شرکت‌هاست یعنی شخصیت شرکت از شخصیت شرکاء جداست، با این تفاوت که این استقلال در این نوع شرکت‌ها پررنگ تر است؛ مثلا فوت و حجر شریک دخلی به شرکت ندارد.
آثار شخصیت حقوقی
- نام شرکت (تبصره ماده ۴ لایحه ۴۷).
- اقامتگاه شرکت: مرکز اصلی شرکت که باید در اساسنامه ذکر شود، مبین اقامتگاه شرکت است (بند ۴ ماده ۸). تغییر مرکز اصلی چون از مواد تغییرات اساسنامه است صرفا در صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده است (ماده ۸۳)
- تابعیت شرکت: قواعد تابعیت همان قواعد راجع به کلیه شرکت‌هاست و تغییر آن فقط با اتفاق آراء ممکن است ماده ۹۴).
- سرمایه شرکت: شرکت دارای سرمایه اختصاصی است که حداقل آن را قانون تعیین کرده است. سرمایه شرکت علی الاصول قابل برداشت نیست و برای کاهش یا افزایش باید مقررات م ۱۵۷ به بعد لایحه رعایت شود.
- شعبه شرکت: شخصیت حقوقی و دارای مستقل ندارد بلکه مکان و نشانی آن غیر از مکان اصلی شرکت است و جهت ایجاد آن مقررات و تشریفات خاصی وجود ندارد گرچه در عمل این اقدام به اداره ثبت شرکت‌ها اعلم می‌شود.
شعبه شرکت با شرکت وابسته متفاوت است چرا که شرکت وابسته شخصیت مستقل دارد. تشخیص وابستگی از روی میزان سرمایه و میزان دخالت شرکت مادر می‌باشد.
- فعالیت شرکت: می‌تواند موضوع فعالیت غیرتجاری باشد و چون سهام قابل نقل و انتقال است و مسئولیت محدود به آورده است، باز هم شرکت تجاری خواهد بود حتی اگر به خرید و فروش اموال غیرمنقول بپردازد.
تشکیل شرکت سهامی
- شرکت سهامی عام: شرکتی که قسمتی از سرمایه به واسطه فروش سهام به مردم تامین می‌شود.
- شرکت سهامی خاص: شرکتی که تمام سرمایه منحصرا توسط مؤسسان، تامین می‌شود.
تشکیل شرکت سهامی عام
تاسیس شرکت
اعمالی (حقوق و مادی) که شرکای اولیه شرکت، قبل تشکیل انجام می‌دهند را تاسیس شرکت می‌گویند. در قانون تعریف مشخصی از مؤسس به بیان نیامده است اما می‌توان آن را به کسانی اطلاق کرد که در راه اندازی و سازماندهی شرکت پیشقدم بوده و یا به طور مداوم به سازماندهندگان کمک کرده اند. اما همین افراد بعد از ثبت شرکت، به آن‌ها اطلاق مؤسس نمی‌شود.
این مؤسسین، در مورد اقداماتی که برای تاسیس شرکت انجام می‌دهند مسئولیت تضامنی دارند به طوری که اگر در اثر عدم رعایت مقررات یا بطلان شرکت که ناشی از اعمال آن‌ها باشد به اشخاص ثالث خسارتی وارد شود، هر کدام مسئول جبران تمام خسارت هستند (مواد ۲۳ و ۲۷۳ لایحه).
مؤسسان باید اطلاعاتی را در مورد شرکت در اختیار عموم قرار دهند که ارائه آن به موجب اظهارنامه‌ای خواهد بود که حاوی مواردمندرج در (ماده ۷ لایحه) می‌باشد و باید در تهران به اداره ثبت شرکت‌ها و در شهرستان‌ها به دایره ثبت شرکت‌ها و یا به اداره ثبت اسناد واملاک محل تسلیم کنند. (ماده ۶ لایحه)
مرجع مذکور بعد از تطبیق مندرجات با قانون و همچنین بررسی طرح اساسنامه و طرح اعلامیه پذیره نویسی و تطبیق آن‌ها با قانون، اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی را صادر می‌کند (ماده ۱۰). انتشار آگهی راجع به پذیره نویسی به عهده خود مؤسسین می‌باشد (ماده ۱۱).
خدمات حقوقی بنیاد وکلا در حیطه حقوق شرکت‌ها شامل مراجعه حضوری و تماس با وکیل تلفنی می‌باشد.
پذیره نویسی
عمل حقوقی که به موجب آن شخص متعهد می‌شود قسمتی از سرمایه شرکت را تامین و در ازای آن شریک شرکت گردد.
اشخاص (حقیقی یا حقوقی) می‌توانند در پذیره نویسی شرکت کنند. ضمن اینکه چون پذیره نویسی عمل تجاری محسوب نمی‌شود، لازم نیست اشخاص حق تجارت داشته باشند (انجمن هنر یا) محجورین در حدود مقررات قانون مدنی و قانون امور حسبی، حق پذیره نویسی دارند و از نظر عیوب رضا هم تابع مقررات قانون مدنی هستند.
اگر فرصت مراجعه حضوری یا امکان تماس تلفنی با متخصصین حقوقی را ندارید تنها با یک کلیک به وکیل آنلاین متصل شوید.
شرایط پذیره نویسی
طرح اعلامیه پذیره نویسی
این طرح به امضای همه مؤسسین می‌رسد و به اداره ثبت شرکت‌ها یا دایره ثبت شرکت‌ها یا اداره ثبت اسناد و املاک تحویل می‌گردد. مواردی که باید در طرح، درج گردد، در (ماده ۹) آمده است.
ورقه تعهد سهم
این ورقه توسط پذیره نویس امضا می‌شود و امضاء حاکی از تعهد و پذیره نویسی وی خواهد بود و مشتمل بر نکاتی است که در ماده ۱۳ آمده است. در دو نسخه تنظیم که یکی نزد بانک و دیگری نزد پذیره نویس می‌ماند.
این برگه توسط خود پذیره نویس یا قائم مقام قانونیش امضا می‌شود که مطابق تبصره ماده ۱۴ در صورت اخیر، هویت و نشانی کامل و سمت امضا کننده قید و ملاک سمت وی اخذ و ضمیمه خواهد شد.
برای تشکیل شرکت سهامی عام یا جهت افزایش سرمایه شرکت مذکور، پذیره نویسان باید وجه نقد بپردازند.
گرچه در این خصوص مقرره خاصی نداریم اما می‌توان از مواد مختلف قانون تجارت آن را استنباط کرد، از جمله ماده ۷۶ که فقط در مورد آورده غیرنقدی مؤسسین صحبت می‌کند، مواد ۱۲ و ۱۳ که فقط به نحوه تسلیم وجوه نقدی اشاره کرده و در خصوص تسلیم اموال غیرنقدی، سکوت کرده و راه حلی ارائه نداده است.
تبصره یک ماده ۱۵۸، در این خصوص صراحت بیشتری دارد که می‌گوید فقط در مورد شرط سهامی خاص تادیه مبلغ اسمی سهام جدید به غیرنقد مجاز است؛ بنابراین در مورد افزایش سرمایه صراحت بیشتری وجود دارد.
در صورت نیاز به دریافت مشاوره حقوقی شرکت ها با متخصصین ما در بنیاد وکلا در ارتباط باشید.
