تقسیم ارث و عمل به وصیت نامه از مسائلی است که در برخی مواقع، افراد در رابطه با آن با مشکل مواجه می شوند و نیاز دارند تا احکام مربوط به آن را بدانند. با ما همراه باشید تا در پایان این مطلب مسائل مربوط به وصیت نامه و ارث را بررسی نماییم.
وصیت نامه چیست؟
وصیت نامه چیزی است که افراد در سنین بالا از آن استفاده می نمایند و با توجه به این که می دانند اموالشان پس از مرگ به ورثه شان می رسد، سعی می کنند از طریق وصیت نامه به مسائل مربوط به اموالشان رسیدگی کنند و آن ها را با توجه به میل خود بین ورثه تقسیم کنند. در بسیاری از موارد افراد حتی برای اموال عبادی خود نیز وصیت می نمایند. شایان ذکر است که وصیت نامه و موارد مربوط به آن، نکاتی را دارا می باشد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.
موصی یا وصیت کننده می تواند چند نوع وصیت نامه بنویسد و مواردی که می خواهد را در آن متذکر شود. یکی از انواع وصیت نامه ها، وصیت نامه رسمی است که در دفتر ثبت اسناد رسمی ثبت می گردد و هیچکس نمی تواند به آن اعتراضی وارد کند و لازم الاجرا است.
نوع دیگر وصیت نامه، خودنوشت است که موصی با خط و امضای خود آن را می نویسد و برخلاف نوع قبلی، قابل اعتراض است. یعنی ورثه و افراد ذی نفع می توانند نسبت به آن اعتراض نمایند. لازم به ذکر است که در صورتی که وصیت نامه خودنوشت باشد، باعث بروز بسیاری از اختلافات می تواند باشد و به همین منظور بهتر است وصیت نامه به صورت رسمی ثبت شود.
آخرین نوع وصیت نامه مورد بررسی در این مطلب، وصیت نامه سری می باشد. در این نوع، وصیت نامه توسط شخص یا اطرافیان وی تنظیم شده و به امضا می رسد و پس از آن، وصیت نامه توسط اداره ثبت اسناد محل اقامت موصی یا دفاتر رسمی که نمایندگان آن به حساب می آیند نگهداری می شود. در واقع می توان بیان نمود که این نوع از وصیت نامه، ترکیبی از دو نوع قبلی است.
تنفیذ وصیت نامه چیست؟
با توجه به قانون، موصی می تواند تا یک سوم مال خود را وصیت کند و برای آن تصمیم گیری نماید. اما برای دو سوم باقی مانده آن، تنفیذ ورثه نیاز است و ان ها می توانند آن را قبول نمایند. تنفیذ کردن وصیت نامه توسط ورثه به معنای تایید آن ها است و اجازه می دهند تا به تمام وصیت وی عمل شود.
برای مثال زمانی که وصیت نامه به صورتی باشد که طبق آن تمامی اموال به یک خیریه یا یکی از ورثه و ذی نفع برسد، بقیه وارثان و ذی نفعان می توانند نسبت به آن اعتراض نموده و درخواست تنفیذ وصیت نامه را ارائه دهند. پس از بررسی های انجام شده، دیگر ذی نفعان می توانند دو سوم باقی مانده را تنفیذ یا رد نمایند.
البته قابل توجه است که در وصیت نامه های رسمی تنفیذ لازم نیست و عین آن باید اجرا شود. در وصیت نامه سری نیز موصی حتی پیش از مرگ خود می تواند آن را مسترد نماید. بنابراین می توان بیان نمود که از میان سه نوع از وصیت نامه هایی که برشمردیم، فقط در دو نوع از ان، وارثان می توانند تنفیذ کنند و در رسیدگی به دو سوم دیگر آن مداخله نمایند.
چگونه می توان مالی را که بر ان وصیت شده به صاحبش تحویل داد؟
برای تحویل دادن مالی که بر ان وصیت شده و وصیت از نوع تملیکی است، نیاز دارید تا رضایت آن فرد را به دست اورید و آن شخص، مال را قبول نماید تا در تملک او قرار گیرد. به همین منظور باید به طریقی ثابت کنید که وی موصی له است و برای این کار می توانید از وصیت نامه مکتوب استفاده کنید. این عمل با در دست داشتن وصیت نامه رسمی بدون مشکل است و به راحتی می توانید اثبات کنید که عین و مال، توسط موصی برای وی در نظر گرفته شده است.
در وصیت نامه خودنوشت و سری نیز با اثبات اینکه امضا و دست خط متعلق به میت است، می توانید تعلق آن به موصی له را اثبات کنید. در نهایت اگر مال مورد قبول وی واقع گردد می توان بدون هیچ مشکلی ان را به موصی له تحویل داد.
انواع وصیت
وصیت در حالت کلی به دو نوع عهدی و تملیکی تبدیل می شود.
- وصیت عهدی نوعی از وصیت است که در آن، موصی وصیت می کند تا یک یا چند نفر مامور انجام دادن برخی کارهای وی باشند. به عبارتی آن ها به عنوان رابط برای انجام برخی کارهای میت انتخاب می گردند. برای مثال در وصیت نامه مکتوب می گردد که وارث باید به پرداخت دیون و غیره بپردازد یا سرپرستی برخی افراد را برعهده داشته باشد.
- وصیت تملیکی نیز نوع دیگری است که با توجه به آن، برخی اموالی که وصیت شده اند به وارثان تعلق می گیرد و عین و منفعت به رایگان در اختیار فرد دیگر قرار می گیرد. در این نوع از وصیت، قبول موصی له لازم است و اگر موصی عینی را برای وی وصیت کرده باشد، او باید قبول نماید تا در تملک او قرار گیرد. شایان ذکر است که اگر موصی له، مال مورد وصیت را پیش از فوت میت قبول نکند اما پس از فوت وی قبول نماید مشکلی ندارد اما پس از قبول آن، هیچ راه برگشتی ندارد و نمی تواند آن را رد کند.
آیا عمل نمودن به هر آنچه که موصی وصیت نموده است واجب است؟
با توجه به متفاوت بودن انواع وصیت نامه ها، پاسخ این سوال در مطلب توضیح داده شده است.
آیا انجام وصیتی که هیچ سود اخروی برای فرد ندارد و بیهوده است نیز لازم است؟
عمل به وصیت در حالتی واجب است که دارای چند ویژگی باشد: عقلانی باشد و غرض عقلانی بر آن مترتب باشد. وصیت موصی بر انجام کارهای حرام مانند کمک به ستمگران و غیره نباشد و همچنین در رابطه با صرف کردن مال در راه های سفیهانه و بیهوده نباشد. در نهایت در پاسخ به این سوال می توان بیان نمود که انجام عمل توسط وارثان لازم و واجب نیست اما انجام آن نیز در صورتی که حرام نباشد بلامشکل است.
آیا وصیت نامه فقط باید مکتوب باشد تا به آن رسیدگی شود تا اگر از زبان کسی گفته شده باشد هم لازم الاجراست؟
در پاسخ به این سوال باید بیان نمود که وصیت نامه مکتوب بهتر و مفیدتر است و بهتر می توان به آن استناد نمود اما اگر وصیت نامه ای مکتوب نباشد و صرفا توسط موصی بیان شده باشد نیز مشکلی ندارد.
