امروزه برخی بر این پندارند که تقسیم وکلای دادگستری به پایه یک و پایه دو از حیث میزان مهارت آنها است و وکلای دادگستری مانند سایر مشاغل ،همچون شغل رانندگی خودرو که برای آن پروانه و مجوز رانندگی با تقسیم‌بندی پایه‌های مختلف صادر می‌شود واینگونه به ماهر و غیرماهر تقسیم می‌شوند، هستند.
اما در خصوص وکالت این قضیه کمی متفاوت است، باید پذیرفت که وکلای پایه دو و یا کارآموزان وکالت صلاحیت ورود به برخی پرونده‌ها را به موجب قانون و مقررات ندارند و این محدودیت، تحت شرایط خاصی با توسل به حضور یک پایه یک دادگستری در کنار وکیل پایه دو و امضای یک وکالتنامه به اجتماع دو وکیل مذکور قابل رفع است.
در هر صورت ارتقا وکیل از پایه دو به پایه یک، موجب ارتقا شان شخصیتی وی نیست؛ بلکه تنها شان قانونی وی برای پذیرش برخی پرونده‌های احصا شده در قانون ارتقا می‌یابد.
متاسفانه بعضا دیده شده حتی قضات دادگستری به کارآموزان و وکلای پایه دو با رویکرد متنزلی نگریسته‌اند، البته خاطر نشان می‌گردد تقسیم‌بندی وکلای دادگستری بر اساس مهارت‌های خاص ایشان می‌تواند باعث تخصصی‌تر شدن حرفه وکالت همچون پزشکی شود که این نظریه هم موافقان و هم مخالفانی دارد، اما تا کنون چنین موضوعی تصویب یا اجرایی نشده است و همواره بر این مسئله نقد است و منتقدان معتقد هستند که محدودیت وکیل دادگستری غیرقانونی و خلاف قانون اساسی است و نباید به هیچ شکل وکلای دادگستری را در امر احقاق که پیشه آنان است، محدود کرد.
نکات مهم در خصوص فرق وکیل پایه یک و پایه دو
سوال: آیا وکلای پایه دو می‌توانند پرونده‌ای را قبول کنند که مرجع تجدیدنظر آن دیوانعالی کشور است؟
با توجه به قوانین و مقررات فعلی پاسخ منفی است.
سوال: آیا وکلای دادگستری هنگام ورود به مجتمع‌های قضایی باید بازرسی بدنی بشوند؟
بر پایه ا تفاهم‌نامه وکلا هنگام ورود به مجتمع‌های قضایی و حتی دادگاه‌های انقلاب اسلامی از درگاه جداگانه‌ای عبور خواهند کرد و تحویل گوشی همراه با بازرسی بدنی بر وکلا اعمال نخواهد شد؛ البته این تفاهم‌نامه پس از نصب گیت و تجهیزات الکترونیکی اجرا خواهد شد و تا به امروز بعضا" وکلا نیز مانند سایر اشخاص بازرسی بدنی می‌شوند، علیرغم آنکه گفته می‌شود وکیل دادگستری هم شان قاضی دادگستری است.
سوال: آیا نسبت به تعقیب انتظامی وکلا مرور زمانی در نظر گرفته شده است؟
بله، مرور زمان نسبت به تعقیب انتظامی وکلا دو سال از تاریخ وقوع جرم است و در صورت تعقیب، مرور از ۲ سال از آخرین اقدام تعقیبی نسبت به وکیل می باشد، پس وکلا نیز مانند سایر اشخاص در صورت انجام جرم مرتبط با شغل وکالت احتمال دارد تحت تعقیب انتظامی قرار گیرند.
سوال: آیا شخصی که دارای لیسانس حقوق است و پروانه وکالت ندارد می‌تواند مشاوره حقوقی بدهد؟
وکلای معلق و اشخاص ممنوع‌الوکاله و به طور کلی هر شخصی که دارای پروانه وکالت نباشد از هر گونه تظاهر و مداخله در عمل وکالت ممنوع است؛ اعم از اینکه عناوین تدلیس از قبیل مشاور حقوقی و غیره اختیار کند یا اینکه به وسیله شرکت و سایر عقود یا عضویت در مؤسسات خود را اصیل در دعوی قلمداد نماید.
سوال: آیا کارآموزان وکالت و یا وکلای پایه دو می‌توانند خود را وکیل پایه یک دادگستری معرفی نمایند؟
کارآموزان وکالت و وکلای پایه دو، حق اینکه خود را وکیل پایه یک دادگستری و حتی وکیل دادگستری یا مشاوره حقوقی (بدون ذکر عنوان کار آموز یا وکیل پایه دو)معرفی نمایند ندارند.
سوال: تفاوت اساسی میان وکیل پایه و پایه دو چیست؟
وکلای پایه دو فقط حق شرکت در محاکمه‌های کیفری که به جرم‌های تعزیری مستوجب حبس کمتراز ۱۰ سال و شلاق و جزای نقدی و اقدامات تامینی منتج می‌شود را دارند و در محاکم حقوقی نیز چنانچه خواسته کمتر از حد نصاب مشخص باشد و یا خواسته غیرمالی (مگر در دعاوی مربوط به اختلافات در اصل نکاح، اصل طلاق، اثبات و نفی نسب) باشد، می‌توانند از حقوق موکل خود دفاع کنند اما وکیل پایه یک حق شرکت در تمامی محاکم اعم از حقوقی و کیفری و … را بدون محدودیت خواهند داشت.
وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند بدوا به صورت ۲ سال دوره کار آموزی طی می‌کنند و می‌توانند زیر نظر وکیل سرپرست (وکیل پایه یک دادگستری) نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند و پس از گذراندن مدت مذکور و تایید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک دادگستری شوند.
لذا اشخاصی که حق انتخاب وکیل دادگستری را دارند لازم است اطلاع کامل از پایه وکیل خود داشته باشند و توجه کنند که آیا کارآموز وکالت یا وکیل، وکیل پایه دوم یا وکیل پایه یک است و بعد از آن به وی وکالت بدهند.
توجه به پایه وکیل خصوصا وکیل پایه یک دادگستری بودن از همان ابتدای امر یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب وکیل دادگستری است.
در بعضی موارد اشخاصی که نیاز به وکیل پایه یک دارند بدون تشخیص این امر اقدام به انتخاب وکیل می‌کنند و بعد از بروز مشکل متوجه می‌شوند که وکیل انتخابی آنها کارآموزوکالت یا وکیل پایه ۲ می‌باشد و در صلاحیت دفاع از حقوق وی نمی‌تواند اقدام لازم را انجام دهد. بنابراین اشخاص باید با توجه به موضوع و مشکلات خود، برای انتخاب وکیل اصلح دقت نظر کافی و توجه کافی کنند.
