وقتی جرمی رخ می دهد، باید یک نهاد وجود داشته باشد تا به یک سری موضوعات همچون علت رخ دادن جرم، اینکه چه کسی جرم را انجام داده است، چه مدارک و مستنداتی وجود دارد و مسائل مقدماتی از این دست رسیدگی کند.
حتما تا به حال نام دادسرای عمومی و انقلاب به گوشتان خورده است.
دادسرای عمومی و انقلاب که در معیت دادگاه ها وجود دارند، یک مرجع رسیدگی قضایی است که به صورت مقدماتی به جرایم رسیدگی می کند.
در واقع دادسرای عمومی و انقلاب که ریاست آن به عهده دادستان است، مراحل مقدماتی صدور حکم را انجام داده و مدارک را در اختیار دادگاه کیفری رسیدگی کننده به جرم قرار می دهد.
بنابراین در این مقاله برای آشنایی با وظایف دادسرا، کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات مقدماتی و اجرای احکام کیفری می پردازیم.
کشف جرم
بعد از اینکه یک جرم در دادسرا اعلام شد، اولین وظیفه دادسرا کشف جرم است.
کشف جرم بر عهده ضابطان دادگستری مثل نیروهای بسیج، سپاه و ماموران کشف جرم در دادسرا و هم چنین نیروی انتظامی است.
کشف جرم یعنی بررسی اینکه واقعا یک جرم رخ داده است و به وقوع پیوسته است.
تعقیب متهم
تعقیب متهم وظیفه دیگر دادسرا است.
تعقیب متهم به دو صورت می گیرد:
یکی در جرایم قابل گذشت و دیگری در جرایم غیر قابل گذشت.
با این توضیح که:
تعقیب متهم در جرایم قابل گذشت
در این گونه جرایم تا شاکی وجود نداشته باشد، رسیدگی به جرم و پیدا کردن متهم آغاز نمی شود؛ مثلا در جرم توهین، تا زمانی که فرد بزه دیده از این جرم شکایت نکند، حتی اگر خود شخص دادستان هم ناظر بر این موضوع باشد، جرم پیگیری نخواهد شد.
تعقیب متهم در جرایم غیر قابل گذشت
در این جرایم بر عکس جرایم قابل گذشت حتی اگر شاکی خصوصی وجود نداشته باشد یا شاکی خصوصی رضایت بدهد، باز هم رسیدگی به جرم و پیدا کردن متهم ادامه خواهد یافت.
برای مثال جرم قتل یا جرم تجاوز که چون جنبه عمومی دارد، بدون شکایت بزه دیده نیز توسط دادستان قابل تعقیب خواهد بود.
تحقیقات مقدماتی
بعد از اینکه جرمی در دادسرا اعلام شده و مشخص شد که دادسرا صلاحیت رسیدگی به آن را دارد، وظیفه تحقیق کردن درباره چگونگی وقوع جرم آغاز می شود.
تحقیق درباره جرم یعنی بررسی تمام عواملی که در وقوع جرم تاثیر داشته است، اعم از جمع آوری دلایل و مدارک و همچنین حفظ مستندات مربوط به جرم.
همچنین، حفظ این آثار مدارک از جمله وظایف دادسرا است؛ علاوه بر این، دادسرا باید ترتیباتی را فراهم نموده تا از مخفی شدن یا فرار متهم جلوگیری کند.
این مرحله از رسیدگی به جرم مرحله تحقیقات مقدماتی است که یکی از مهمترین وظایف دادسرا است.
اجرای احکام کیفری
بعد از اینکه مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا انجام و کامل شد، پرونده به دادگاه ارسال می شود تا قاضی دادگاه به موضوع رسیدگی کند و با توجه به اظهارات متهم و دلایل جرم و تحقیقات دادسرا درباره جرم رخ داده، حکم صادر کند.
بعد از اینکه حکم صادر و قطعی و نهایی شد، پرونده برای اجرا حکم دوباره به دادسرا فرستاده می شود.
