اگر شخصی در یک برهه زمانی،ملکی را در تصرف خود داشته باشد اما شخص دیگری بدون رضایت او و به صورت غیر قانونی ملک را از تصرف وی خارج کند در چنین حالتی متصرف سابق می تواند،اعاده ی تصرف را بخواهد و دادخواست رفع تصرف عدوانی مطرح کند.
جنبه‌های تصرف عدوانی
تصرف عدوانی هم جنبه حقوقی دارد و هم جنبه کیفری.در دعوای حقوقی،صرف تصرف سابق خواهان برای ارائه دادخواست کافی است،اما در تصرف عدوانی کیفری،شاکی حتما باید حتما مالک رسمی داشته باشد.
ارکان دعوی تصرف عدوانی:
- اثبات تصرف سابق خواهان
- اثبات تصرف فعلی خوانده
- غیر قانونی بودن تصرف فعلی
در دعوای تصرف عدوانی به مالکیت رسیدگی نمی شود و فقط به سابقه تصرف خواهان و عدوانی بودن تصرف خوانده رسیدگی می شود.
برخی نکات کلیدی مرتبط با دعوی
- شخصی که ملک را به نمایندگی از مالک در تصرف داشته باشد،مانند کارگر،مباشر و خادم و یا متولی،می تواند به قائم مقامی مالک،اقدام به طرح دعوی تصرف عدوانی کند.
- منشا تصرف سابق خواهان باید مشروع باشد.
- در دعوای تصرف عدوانی،لزومی به مالکیت رسمی خواهان بر ملک نیست،ولی اگر خواهان،سند مالکیت داشته باشد،نیازی به اثبات این که قبلا متصرف ملک بوده است نیست و تصرف سابق وی استصحاب می شود.
- اگر شخصی نسبت به اصل مالکیت ملک،دعوایی مطرح کرده باشد نمی تواند به صورت همزمان دعوای تصرف عدوانی مطرح کند.
- اگر خواهان،مالک رسمی ملک باشد و اجرت المثل زمان تصرف خوانده را نیز درخواست کند،دادگاه مکلف است که به موضوع اجرت المثل رسیدگی کند
- دعوای تصرف عدوانی صرفا راجع به ملک و اموال غیر منقول،قابل طرح است.
- اگر شروع تصرف متصرف عدوانی با رضایت و اذن متصرف سابق باشد ادامه ی تصرف شخص متصرف از مصادیق تصرف عدوانی نیست.
- تفاوت دعوای رفع تصرف عدوانی و خلع ید این است که در دعوای تصرف عدوانی، صرف تصرف کافی است اما در دعوای خلع ید،خواهان دعوا باید حتما مالک رسمی باشد.
