معمولا واقف در وقفنامه، فرد یا افرادی را به عنوان اداره کنده مال موقوفه معرفی می کند، این فرد متولی نامیده می شود؛ البته گاهی نیز متولی مشخص نمی شود که این بسته به نوع عقد وقف متفاوت است.
در موارد عدم تعیین متولی در وقف عام، اداره اوقاف مسئولیت متولی را بر عهده خواهد داشت و در وقف خاص، خود موقوف علیهم، متولی خواهند بود.
البته متولی موظف به قبول تولیت نیست، اما اگر آن را قبول کرد دیگر نمی تواند رد کند.
وظایف متولی بسته به اینکه تعداد متولیان چند نفر است و هم چنین تقسیم وظایف بین آنها به چه صورت است، متفاوت است.
با همه اینها متولی یا متولیان موظف هستند در راستای مصلحت موقوفه اقدام کنند.
عدم رعایت مصلحت موقوفه و موارد دیگری هستند که می توانند منجر به عزل متولی شوند.
این موضوع حتی اگر تعداد متولیان برای اداره موقوفه چند نفر باشد متفاوت است.
در این مقاله می خواهیم به موضوع شیوه های اداره کردن مال موقوفه توسط چند متولی از جمله استقلال هر یک از متولیان، اجتماع همه متولیان و تقسیم امور تولیت بپردازیم.
استقلال هر یک از متولیان
اولین روش اداره کردن مال موقوفه توسط چند متولی می تواند به این صورت باشد که واقف در وقفنامه، برای هر یک از آنها استقلال قائل باشد.
استقلال هر یک از متولیان یعنی اینکه هر یک از آنها در انجام امور خود از دیگری مستقل است و برای انجام وظایفش نیازی به اجازه و تایید دیگری ندارد.
در این شرایط برای جلوگیری از اختلاط وظایف متولیان، اقدام سریع تر نافذ خواهد بود؛ یعنی اگر دو متولی درباره یک موضوع تصمیم بگیرند، تصمیم کسی نافذ خواهد بود که زودتر و سریعتر اقدام کرده است.
در این حالت اگر یکی از متولیان بمیرد یا بر اساس عزل در تولیت، از صلاحیت رسیدگی به امور خارج شود، دیگری انجام امور وقف را به طور کامل بر عهده خواهد گرفت.
اجتماع همه متولیان
اجتماع یا مجتمعا یعنی همه با هم، وقتی می گویم اداره امور موقوفه به اجتماع یعنی همه متولیان باید با هم درباره امور مربوط به مال موقوفه با هم تصمیم بگیرند و اقدام کنند.
در واقع اجتماع همه متولیان هیچ از این افراد مستقل از دیگری نمی تواند عمل کند و باید امور مربوط به وقف را با هم انجام دهند.
در این حالت اگر هر یک از متولیان بمیرد یا عزل شود، اداره اوقاف شخص دیگری را به جای او قرار می دهد تا با فرد باقی مانده، وظایف را بر عهده بگیرند.
تقسیم امور تولیت
این شیوه از اداره امور موقوفه به وسیله چند متولی، ترکیبی از دو شیوه بالا است.
در این حالت وظایف بین متولیان تقسیم می شود، برای مثال یکی مسئول تقسیم اجرت بین موقوف علیهم خواهد بود و یکی مسئول اجاره دادن مال موقوفه.
در روش تقسیم امور تولیت، هر یک از متولیان در انجام امور مربوط به خود استقلال دارد و نیازی به تایید و اجازه دیگری ندارد.
در همه حالات تعدد متولی گفته شده برای اداره مال موقوفه، در صورت وجود شرایط عزل متولی، متولی از کار برکنار خواهد شد.
