احکامی که از دادگاه ها صادر می شوند، معمولا منطبق با موازین قانونی و به شکلی صحیح صادر می شوند.
اما از آن رو که همواره احتمال این می رود که احکام صادر شده توسط دادگاهها دارای اشکالاتی باشند، قانونگذار روش هایی برای شکایت از آراء صادر شده از دادگاه ها پیش بینی نموده است.
در همین راستا، مراجعی نیز تشکیل شده اند تا به شکایت از احکام صادر شده رسیدگی کنند.
در تقسیم بندی احکام صادر شده از دادگاه ها، می توان آنها را به احکام نهایی و غیر نهایی تقسیم بندی نمود.
لذا در این مقاله حکم نهایی و تفاوت آن با حکم غیر نهایی را مورد بررسی قرار می دهیم.
حکم نهایی و تفاوت آن با حکم غیر نهایی
همانگونه که گفته شد، یکی از انواع احکام صادر شده از دادگاه ها، احکامی است که بطور نهایی صادر می شوند و یا اینکه در شرایطی تبدیل به حکم نهایی می شوند.
در مقابل احکام نهایی، احکام غیر نهایی قرار دارند.
تفاوت این دو دوسته از احکام در خصوص فرجام خواهی از آنها است.
بر این اساس حکم نهایی شامل موارد زیر است:
- مورد اول، حکمی که در دیوانعالی کشور، قابل فرجام خواهی نباشد، حکم نهایی محسوب می شود.
- مورد دوم، حکمی که در دیوانعالی کشور از آن فرجام خواهی شده باشد و در دیوانعالی کشور اِبرام (تأیید) شده باشد، از آن جهت که دوباره قابل فرجام خواهی نیست، حکم نهایی به شمار می رود.
- مورد سوم، احکامی که از دادگاه بدوی (نخستین)، یا دادگاه تجدیدنظر صادر شده باشد، اما قابل فرجام خواهی در دیوانعالی کشور نباشد نیز جزء احکام نهایی اند.
- مورد چهارم، در صورتی که احکام صادر شده قابل فرجام خواهی در دیوانعالی کشور باشند اما در مهلت مقرر برای فرجام خواهی، درخواست فرجام از آنها نشده باشد نیز حکم نهایی اند.
موارد مذکور، به بررسی موارد حکم نهایی اختصاص داشت، در غیر از موارد مذکور، حکم غیر نهایی است.
فایده تقسیم بندی احکام به احکام نهایی و احکام غیر نهایی این است که در برخی از موارد، حکم در صورتی قابل اجراء می شود که حکم نهایی شده باشد؛ برای مثال، حکم مقرر در ماده ۲۲ قانون ثبت اسناد و املاک کشور.
