یکی از تقسیم بندی هایی که به موجب قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص دعاوی مطرح شده در دادگاه می توان ارائه داد، تفکیک دعاوی به دعاوی مالی و غیر مالی است.
همانگونه که از نام این دو نوع دعوا مشخص است، دعوای مالی به دعوایی گفته می شود که در خصوص موضوعات مالی و مادی مطرح است و در مقابل دعوای غیر مالی مربوط به امور غیر مالی می باشد، البته در قانون نیز مصادیقی از این دو نوع دعوا نام برده شده است.
مطابق قانون آیین دادرسی مدنی، تفکیک دعوا به دعوای مالی و غیر مالی حائز اهمیت فراوانی است؛ به همین دلیل، در این مقاله به بررسی دعاوی مالی، دعاوی غیر مالی و تفاوت دعاوی مالی و دعوای غیر مالی خواهیم پرداخت.
دعاوی مالی
برای تشخیص دعاوی مالی از دعاوی غیر مالی در درجه اول باید حق مالی از حق غیر مالی را از هم تفکیک کرد.
بر این اساس، حق مالی حقی است که اجرای آن مستقیما برای دارنده ایجاد منفعتی نماید که قابل تقویم به پول باشد؛ مانند حق مالکیت نسبت به یک خانه که بطور مستقیم برای دارنده ی حق، ارزش پولی دارد.
از جمله حقوق مالی می توان به حق مالکیت و حق فسخ قراردادهای مالی و حق شفعه اشاره کرد، بنابراین، زمانیکه حقی که مورد دعوا قرار می گیرد مالی باشد، دعوا نیز عنوان مالی به خود خواهد گرفت.
از جمله آن دعوای مطالبه اجرت المثل، دعوای مطالبه وجه چک، دعوای مطالبه سهم الارث، دعوای مطالبه مهریه و غیره که همگی آنها در صورت اثبات شدن حق، سبب بدست آوردن مال و یا منفعتی مادی می شوند.
دعاوی غیر مالی
به همین ترتیب، در صورتی که حقی که مورد دعوا قرار گرفته است، از جمله حقوق غیر مالی باشد، به تبع آن، دعوا نیز غیر مالی خواهد بود، به عنوان مثال زوجیت، نسب، ولایت، طلاق، وکالت و ….
اما نکته مهمی که در این رابطه وجود دارد آن است که به موجب قانون آیین دادرسی مدنی ، دعاوی غیر مالی را می توان به دو نوع دعاوی غیر مالی ذاتی و دعاوی غیر مالی اعتباری تقسیم بندی کرد.
منظور از دعاوی غیر مالی ذاتی دعاوی هستند که حق مورد ادعا از جمله حقوق غیر مالی است مانند حق طلاق یا حق زوجیت، اما دعاوی غیر مالی اعتباری به دعاوی گفته می شود که ذاتا مالی هستند؛ اما قانونگذار بنا به دلایلی آنها را در حکم دعاوی غیر مالی قرار داده است؛ مانند دعوای مزاحمت، دعوای ممانعت از حق و تصرف عدوانی در مال غیر منقول.
تفاوت دعاوی مالی و دعاوی غیر مالی
همانگونه که گفتیم دعاوی مالی و غیر مالی با هم متفاوتند.
تفاوت دعاوی مالی و غیر مالی از این جهت مهم است که مالی بودن یک دعوا یا غیر مالی بودن آن سبب بوجود آمدن آثاری می شود؛ از جمله اینکه مالی یا غیر مالی بودن دعوا تکلیف تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی از رأی را مشخص می کند.
همچنین، هزینه دادرسی مربوط به دعاوی مالی و دعاوی غیر مالی نیز با یکدیگر متفاوت است.
