وکیل تسخیری کیست؟
در رسیدگی‌های کیفری قبل از دادگاه، نهادی به نام دادسرا وجود دارد؛ نهادی که تعقیب را آغاز می‌کند و تحقیقات و رسیدگی‌های اولیه را انجام می‌دهد.
لزوم حضور وکیل در دادگاه به خصوص در جرایم بسیار مهم که روشن و واضح است اما قانونگذار علاوه بر دادگاه در مرحله دادسرا و تحقیقات مقدماتی، در برخی جرایم نیز داشتن وکیل را برای متهم ضروری دانسته است.
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران همه شهروندان حق داشتن وکیل در دادگاه ها را دارند و هیچکس نباید به دلیل عدم توانایی مالی از حق داشتن وکیل محروم شود.
برای اینکه این حقوق مذکور در قانون اساسی برای این شهروندان تامین شود قانونگذار دو تاسیس حقوقی به نام های وکیل تسخیری و وکالت معاضدتی پیش بینی کرده است.
وکیل تسخیری وکیلی است که به انتخاب مرجع قضایی یعنی دادسرا یا دادگاه برای متهم و بعضا شاکی انتخاب می شود و حق الوکاله آن از اعتبارات قوه قضاییه پرداخت می شود.
قانونگذار حق داشتن وکیل تسخیری برای دفاع از متهم در برخی جرائم و اتهامات کیفری که مجازات قانونی آنها سنگین و مهم پیش‌بینی شده است را لازم و حضور وکیل را دفاع از متهم و اجباری می‌داند.
شرایط گرفتن وکیل تسخیری
شرایط گرفتن وکیل تسخیری طبق تبصره ماده ۱۸۶ قانون آیین دادرسی کیفری عبارت است از:
- جرایمی که بر حسب قانون مجازات آن قصاص نفس، اعدام، رجم، حبس ابد می باشد، چنانچه متهم شخصا وکیل معرفی ننماید تعیین وکیل تسخیری برای او الزامی است، مگر در جرایم منافی عفت که متهم از حضور یا معرفی وکیل امتناع کند.
- متهم توان مالی برای گرفتن وکیل را نداشته باشد.
- در صورتی که متهم نتواند وکیل برای خود بگیرد، چه خود بخواهد وکیل بگیرد و چه نخواهد دادگاه برای وی وکیل تسخیری مشخص می کند.
وکیل تسخیری در چه جرائمی برای موکل تعیین می شود؟
در جرائم مهمی که مجازات آنها قصاص نفس، اعدام رجم و حبس ابد است حضور وکیل در جلسه‌های دادرسی الزامی می‌باشد؛ چون نتیجه دادرسی، اعمال مجازات مهم و سنگین است.
قانونگذار در تبصره یک ماده ۱۸۶ قانون آیین دادرسی کیفری جرائمی را که می‌بایست متهم با وکیل تسخیری در دادگاه حاضر شود را برشمرده و در خصوص این جرائم متهم می‌بایست با وکیل در دادگاه حاضر شود.
به لحاظ مقررات وکیل تسخیری با وکیل تعیینی (وکیلی که خود متهم انتخاب می‌کند) هیچ تفاوتی ندارد و تمامی اختیارات وکیل تعیینی را دارد و تنها تفاوت آن در منشا تعیین است و وکیل تسخیری نیز تمام توان و تلاش خود را در جهت احقاق حقوق متهم مصروف می‌کند.
تعیین وکیل تسخیری برای شاکی
طبق تبصره ماده ۳۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری اگر دادگاه حضور و دفاع وکیل را برای شخص بزه دیده ضروری بداند و شخص بزه دیده توانایی مالی نداشته باشد، برای او وکیل تسخیری تعیین می‌شود.
بنابراین، برخلاف متهم که در مواردی دادگاه ملزم به تعیین وکیل تسخیری بود، درباره‌ی شاکی این الزام وجود ندارد و دادگاه اوضاع را بررسی می‌کند و اگر حضور وکیل را لازم بداند و شاکی نیز توانایی مالی نداشته باشد برای او وکیل تسخیری تعیین می‌کند.
تعیین وکیل تسخیری در صورت جنون متهم
طبق تبصره۲ ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری، اگر متهم قبل از صدور حکم قطعی مجنون شود، به موجب قانون باید تا زمانی که متهم بهبود یابد تعقیب و دادرسی را متوقف کرد، مگر اینکه جرم حق الناسی باشد و شرایط اثبات جرم به نحوی باشد که فرد مجنون حتی اگر هوشیار و سالم هم می‌بود نمی‌توانست از خود رفع اتهام کند.
در چنین حالتی به ولی یا قیم یا سرپرست قانونی متهم ابلاغ می‌شود که پنج روز وقت دارد تا برای متهم وکیل معرفی کند.
در صورت عدم معرفی بدون توجه به نوع جرم و میزان مجازات برای متهم وکیل تسخیری معین می‌شود و دادرسی ادامه می‌یابد.
تعیین وکیل تسخیری در دادسرا و دادگاه اطفال و نوجوانان
کودکان و نوجوانانی که مرتکب جرم می‌شوند، به علت ملاحظات خاصی که درباره سن آنها و سایر شرایط مطرح است، دادسرا و دادگاه مخصوص به خود را دارند. رسیدگی و تشریفات در این دادگاه‌ها با دادگاه‌های عمومی و اختصاصی کیفری که برای بزرگسالان در نظر گرفته شده است، تفاوت‌هایی دارد.
در ماده ۴۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری در برخی جرایم که اغلب جرایم مهمی هستند، داشتن وکیل برای اطفال و نوجوانان الزامی دانسته شده است.
این حق در هر دو مرحله دادسرا و دادگاه به رسمیت شناخته شده است؛ بدین ترتیب که اگر توسط ولی یا سرپرست قانونی برای طفل وکیلی معرفی نشود یا وکیل او بدون اعلام عذر موجه حاضر نشود، مرجع قضایی (دادسرا یا دادگاه) وکیل تعیین خواهد کرد.
در هر مرحله از پرونده حقوقی و یا کیفری، نوشتن یک لایحه دفاعیه مؤثر می‌تواند در دریافت رأی مطلوب شما بسیار حائز اهمیت باشد؛ شما می توانید از خدمات تنظیم لایحه برای دفاع از خود و یا مشاوره با متخصص کیفری در بنیاد وکلا اقدام نمایید.
