حبس تعزیری؛ مزایا و شرایط تعویق و جایگزینی آن

طبق قانون، افراد در صورت ارتکاب جرم، ممکن است به یکی از مجازات های قصاص، حد، تعزیر و دیه محکوم شوند.

در نوشتار زیر به بررسی حبس تعزیری می پردازیم.

تعریف انواع مختلف مجازات حبس تعزیری

همانطور که به آن اشاره کردیم، انواع مجازات عبارتست از:

• حد
• قصاص
• تعزیر
• دیه
• حد

به مجازات هایی مثل اعدام، حبس ابد، شلاق، تبعید، سنگسار، حد گفته می شود.

میزان و نوع حد نیز در شرع تعیین شده است؛ مثلا شرب خمر دارای مجازات حد (۸۰ ضربه ی شلاق) است.

قصاص

مجازاتی است که با تعرض یک انسان به جسم انسان دیگر منظور می شود و به واسطه ی آن شخصی که به او آسیب وارد شده است، از فرد مجرم، قصاص می گیرد.

مهم ترین تعرض به جسم دیگران، قتل است. قصاص حق فرد صدمه دیده است؛ مثلا اگر شخصی به طور عمد، عضوی از بدن فرد دیگر را قطع نماید، فرد صدمه دیده می تواند از دادگاه قصاص طرف مقابل را بخواهد.

تعزیر

به مجازات هایی مثل شلاق و حبس تعزیر گفته می شود.

گفتنی است شرع برای مجازات تعزیر، میزانی مشخص نکرده است؛ تنها نکته ای که وجود دارد این است که میزان تعزیر نباید از میزان حد بیشتر باشد.

حبس تعزیری نیز یکی از مجازات هایی است که میزانش در شرع تعیین نشده است.

میزان حبس تعزیری بایستی کمتر از میزان حبس ابد باشد؛ گفتنی است حبس ابد نمی تواند به جای حبس تعزیری منظور بشود.

طبق قانون، چنانچه راننده ای در اثر بی مبالاتی باعث قتل غیر عمدی شخصی شود، به حبس از ۶ ماه تا ۳۶ ماه محکوم می گردد.

همچنین قاضی می تواند به حبسی میان این دو زمان، مثلا ۲ سال محکوم نماید، ولی نمی تواند به بیشتر از ۳ سال و یا کمتر از ۶ ماه محکوم نماید.

دیه

مجازاتی است که قانون برای تعرض به جسم دیگران منظور داشته است؛ یعنی اگر شخصی به جسم دیگران، آسیبی را وارد نماید، بایستی دیه اش را به شخص آسیب دیده بپردازد؛ مثلا اگر در هنگام رانندگی، شخصی با انسانی برخورد کرده و به او صدمه ای را وارد نماید، راننده بایستی دیه مقتول را بدهد.

مزایای تعزیری بودن حبس

سه تاثیر تعزیری بودن حبس عبارتست از:

• تعلیق اجرای مجازات
• تعویق صدور حکم
• مجازات های جایگزین

تعلیق اجرای مجازات

طبق قانون، چنانچه مجازات تعیین شده ی حبس تعزیری ۱۵ سال و یا کمتر باشد، قاضی می تواند بعد از صدور حکم، اجرای همه ی حبس و یا بخشی از حبس را برای ۱ تا ۵ سال معلق نماید.

بعد از تعلیق، مجرم به جای حبس آزاد شده و اگر در این مدت، جرم دیگری را مرتکب نشود، محکومیت از سابقه ی کیفری وی پاک می گردد؛ به این نوع از حبس، حبس تعلیقی می گویند.

تعویق صدور حکم حبس تعزیری

طبق قانون، چنانچه حبس از نوع تعزیری باشد و میزان آن ۲ سال و یا کمتر باشد، قاضی با داشتن برخی شرایط، می تواند حبس را از ۶ ماه تا ۲۴ ماه به تعویق بیاندازد و فرد مجرم را به جای حبس، برای انجام فعالیت هایی وادار نماید.

در این حالت هم چنانچه فرد به همه ی دستورات دادگاه عمل کرده باشد، این امکان وجود دارد که از تمام مجازات معاف گردد.

حبس این شخص در این حالت از نوع تعزیری بوده و چون حبس او به تعویق افتاده، به آن حبس تعویقی نیز می گویند.

مثلا نوجوانی در سن ۱۵ یا ۱۸ سالگی، مرتکب جرم تعزیری می شود، طبق قانون می تواند به جای حبس، مبلغ ۱ تا ۱۰ میلیون ریال را به عنوان جریمه ی نقدی پرداخت کند.

چنانچه فرد خاطی از پرداخت این مبلغ بر نیاید می تواند در عوض زمانی را از ۶۰ ساعت تا ۱۸۰ ساعت را در خدمات عمومی شرکت کند و بدون دریافت مزد به مردم خدمت کند.

مجازات های جایگزین

طبق قانون، اشخاصی که در جرایم به حبس تعزیری از ۱ سال و یا کمتر از ۱ سال محکوم می شوند، ممکن است به مجازات هایی جایگزین مثل جزای نقدی یا انجام خدمات عمومی محکوم گردند.

گفتنی است این جایگزین ها صرفا برای حبس تعزیری است.