در چه مواردی شخص غایب زنده فرض نمی شود؟

در صورتی که شخص زنده باشد، هیچکس نمی تواند در اموال او تصرفی کند، اما در برخی اوقات زنده بودن یا مرده بودن شخص اصلا معلوم نیست.

از طرفی مدت زمان زیادی است که از او اطلاعاتی در دسترس نیست و از طرف دیگر هیچگونه دلیلی مبنی بر فوت او دسترس نیست؛ به همین دلیل، قانونگذار شرایطی را پیش بینی کرده است که پس از گذشت مدتی، فرض می کنند که این شخص فوت کرده است.

خویشان او می توانند به دادگاه بروند و تقاضای صدور حکم موت فرضی کنند، به همین دلیل در این مقاله به پاسخ این سوالات می پردازیم که موت فرضی چیست و در چه مواردی شخص غایب زنده فرض نمی شود.

در مدتی که شخص غایب عادتا زنده نمی ماند قانونگذار برای رعایت حقوق ورثه، حکم موت فرضی غایب مفقودالاثر و دادن اموال غایب به ورثه را پیش بینی کرده است.

این موضوع در ماده ۱۰۱۹ قانون مدنی پیش بینی شده است.

بر اساس این ماده "حکم موت فرضی غایب در موردی صادر می شود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است مدتی گذشته باشد که عادتا چنین شخصی زنده نمی ماند".

موت فرضی شخص غایب مفقود الاثر که از فقه اسلامی گرفته شده است، نیازمند گذشت مدتی است که برخی آن را چهار سال و برخی ده سال دانسته اند.

قانونگذار ایران به بیان قاعده کلی مندرج در ماده ۱۰۱۹ قانون مدنی اکتفا نکرده است، بلکه در مواد ۱۰۲۰ تا ۱۰۲۲ قانون مدنی ، مدتی را که غایب بعد از گذشت آن زنده فرض نمی شود، معین کرده است که این موارد در واقع به معنای آن است که می توان صدور حکم مرگ فرضی او را از دادگاه تقاضا کرد.

مواردی که شخص غایب زنده فرض نمی شود

به موجب ماده ۱۰۲۰ قانون مدنی موارد ذیل از جمله مواردی محسوب است که شخص غایب عادتا زنده فرض نمی شود:

• وقتی که ده سال تمام از تاریخ آخرین خبری که از حیات غایب رسیده است، گذشته و در انقضای مدت مزبور، سن غایب از ۷۵ سال گذشته باشد.
• وقتی که یک نفر بعنوانی از عناوین ، جزء قشون مسلح بوده و در زمان جنگ مفقود و سه سال تمام از تاریخ انعقاد صلح بگذرد بدون اینکه خبری از او برسد . هرگاه جنگ منتهی به انعقاد صلح نشده باشد مدت مزبور پنج سال از تاریخ ختم جنگ محسوب می شود.
• وقتی که یک نفر حین سفر بحری (دریایی) در کشتی بوده که آن کشتی در آن مسافرت تلف شده است، سه سال تمام از تاریخ تلف شدن کشتی گذشته باشد بدون اینکه از آن مسافر خبری برسد.

همچنین ، بر اساس ماده ۱۰۲۲ قانون مدنی اگر کسی در نتیجه واقعه ای به غیر آنچه در موارد ۲ و ۳ ماده  1020 قانون مدنی گفته شده است، دچار خطر مرگ شده و مفقود گردد یا در طیاره (ماشین) بوده و طیاره مفقود شده باشد، وقتی می توان حکم موت فرضی او را صادر نمود که پنج سال از تاریخ دچار شدن به خطر مرگ بگذرد، بدون اینکه خبری از حیات مفقود رسیده باشد.