توهین به مقدسات در اینترنت و فضای مجازی

از جمله مسائل رو به رشد موجود در جامعه مبارزه با ارزش‌های دینی و مذهبی است.

جرم توهین به مقدسات، ضربات و مشکلات زیادی در خصوص امنیت و آسایش و آرامش اجتماعی ایجاد می‌نماید.

اهانت به مقدسات، یکی از عناوین مجرمانه است.

مجازات جرم ساب النبی (ص)

مجازات این جرم در اسلام، قتل می باشد وگفته شده است که قتل او بر هرکس که از آن آگاهی یابد، جایز است.

در واقع شخصی که از این طریق به پیامبر اسلام (ص) و هریک از ائمه طاهرین (ع) توهین می کند، همانند یک مرتد دانسته می شود و به مجازات مرگ محکوم می شود.

مانند قاذف مادر حضرت رسول اکرم (ص) که به آن اشاره شد.

نکته ای که در پایان این گفتار، اشاره به آن مفید به نظر می رسد، این است که جرم قذف بر خلاف جرم ساب النبی، یک جرم با ماهیت خصوصی دانسته شده است که جز با شکایت مقذوف قابل رسیدگی نمی باشد.

در حالی که جرم ساب النبی (ص) از جمله حقوق الله محسوب گشته و نیاز به شکایت ندارد و حاکم خود شخصا می تواند حد را اجرا کند و حتی هر شخصی می تواند او را به قتل برساند.

 ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی به عنوان یک جرم عمومی پیش‌بینی شده است و می‌توان ان را در جرایم دینی و مذهبی دانست. 

تعریف مقدسات و مصادیق توهین به مقدسات

هرکس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیا عظام یا ائمه طاهرین یا حضرت صدیقه طاهره اهانت نماید، اگر مشمول حکم سب النبی باشد اعدام می‌شود.

طبق ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی منظور از ایمه طاهرین و دو ازده امام و پیشوای شیعیان است.

مقصود از صدیقه طاهره بزرگ بانوی اسلام و فاطمه زهراست و مقصود از انبیاء عظام پیامبران الهی است و توهین به هر یک از پیامبر بزرگ خداوند در دایره ماده فوق قرار می گیرد و فرقی از این جهت بین حضرت نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و حضرت محمد نیست.

لازم به ذکر است، نخستین چیزی که از مقدسات اسلامی در ذهن می‌آید، اشخاص و مفاهیمی است که بایستی محترم شمرده شده و از اهانت در امان و مصون باشند.

بدون شک‌‌‌ ذات باری تعالی دومین مصداق روشنی است که پاک و منزه تر از ان در آموزش های دینی وجود ندارد و پیامبران و پیشوایان دین و دیانت و سمبل های بشری نیز در زمره مقدسات دینی قرار می گیرند.

همچنین مقدسات شامل اماکن نیز می گردد و همانند کعبه و مزار امامان و قران و نهج البلاغه و شخصیت های مورد احترام همچون حضرت ابوالفضل، علی اکبر، حمزه و…. و همچنین شخصیت‌های سایر مذاهب که از نظر مسلمانان احترامشان واجب است؛ همانند حضرت هاجر، مریم مقدس و‌‌‌… . اهانت در ماده فوق اعم است از نسبت دادن صریح الفاظ رکیک و یا‌ هر فعلی که در نظر عرف موجب تحقیر گردد  و حتی گفتار و کردار و کتابت و حتی اشاره صریح است.

طبق ماده ۵۱۳ قانون هر کس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین یا حضرت صدیقه طاهره اهانت نماید، اگر مشمول حکم سب البنی باشد اعلام می‌شود و همچنین در مواد ۲۶۲ و ۲۶۳ قانون مجازات اسلامی در خصوص دشنام به پیامبر به هر یک از انبیا الهی است.

در خصوص این جرم نیز نظر به اینکه در ماده ۵۱۳ و ۲۶۲ و ۲۶۳ قانون مجازات اسلامی تصریح گردیده و توهین به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهری یا حضرت صدیقه طاهره جرم می باشد و همچنین در مواد ۲۶۲ و ۲۶۳ قانون مجازات اسلامی نیز توهین به پیامبر به هر یک از انبیاء عظام جرم انگاری گردیده است.

بنابراین توهین به مقدسات اسلام جرم است و رکن مادی اینجا همان عمل توهین آمیز است که می‌تواند به صورت لفظی یا عملی باشد و تحقق می یابد و در این خصوص انگیزه و سوء نیت مرتکب تحت عنوان عنصر معنوی جرم جهت تحقق یافتن جرم توهین به مقدسات لازم است.

توهین به مقدسات در اینترنت و فضای مجازی

لازم به ذکر است که توهین به مقدسات در اینترنت و فضای مجازی نیز جرم می‌باشد.

از انجا که قانون ماهوی خاص در این خصوص نداریم، جرایم توهین به مقدسات در هر فرض (اینترنت و فضای مجازی) شامل قوانین جرایم قانون مجازات اسلامی می‌شود، اما در بحث کشف و تحقیقات مقدماتی و قوانین شکلی متفاوت است.

مجازات توهین به مقدسات طبق ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی، در صورتی که توهین به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیای اعظام یا ائمه طاهرین یا حضرت صدیقه طاهره باشد، مشمول حکم ساب البنی باشد اعدام می‌شود و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهند شد.

طبق قانون مجازات اسلامی هر کس به پیامبر اولوالعزم و هر یک از انبیا الهی را دشنام دهد، ساب النبی است و به اعدام محکوم می‌شود و همچنین قذف هر یک از ائمه معصومین یا حضرت فاطمه، به ایشان در حکم ساب النبی است.

طبق ماده ۲۶۳ اظهارات متهم به سب از روی اکراه غفلت و سهل یا در حالت مستی و غضب و سبق لسان یا بدون توجه به معانی و کلمات و یا نقل قول از دیگری بوده است ساب البنی محسوب نمی‌شود و در صورتی که صدق اهانت کند، موجب تعزیر تا ۷۴ ضربه است.

طبق ماده ۳۰۱ قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه کیفری ۲ صلاحیت رسیدگی به تمام جرایم را دارد، مگر انکه به موجب قانون در صلاحیت مرجع دیگری باشد.

بنابراین رسیدگی به جرایم اهانت به مقدسات در مرجع جزایی عمومی رسیدگی می‌شود، برخی از کشورها از جمله ایران که روابط حقوقی آن‌ها بر پایه قوانین اسلامی بنا نهاده شده است نسبت به مقدسات دینی به نوعی حمایت‌های قانون را اعمال می‌نماید.

در جاهای دیگر از کشورها چنین حمایتی را پیش‌بینی نکرده و جرم شناختن توهین به مقدسات را مخالف آزادی بیان و حقوق بشر می‌دانند.

در حقوق اسلام مقدسات دینی مورد حمایت حقوقی قرار گرفته و توهین به ان از جرایم مهم به شمار می رود.

بنابراین به دلیل اهمیت موضوع، مشاوره حقوقی در این زمینه بسیار می‌تواند در روند پرونده تاثیرگذار باشد؛ زیرا تمام مراحل رسیدگی نیاز به تجربه و تخصص و آگاهی دارد.

ادله اثباتی جرم سب النبی

راههای اثبات این جرم منحصر در راههای اثبات جرم قذف یعنی دو شاهد و دو اقرار شود:

«شکی نیست که جرم سب النبی با بینه یعنی شهادت دو مرد عادل اثبات می شود، اما در مورد اقرار باید گفت که با یک اقرار قابل اثبات است هر چند یک نظریه آن است که با دو اقرار ثابت می شود»

حکم دیگری که در اینجا بر سب النبی بار می شود، آن است که برای اجرای مجازات قتل تفاوتی ندارد که مرتکب، توبه کرده باشد یا توبه نکرده باشد؛ هر چند همانگونه که در محل خود اشاره کردیم، برخی از فقیهان اعتقاد دارند، اگر سب کننده، زن باشد یا مرتد ملی توبه او پذیرفته می شود؛ زیرا در حکم مرتد است.