امکان تبدیل مجازات وجود دارد؟

بعد از صدور حکم محکومیت توسط دادگاه، اگر شرایطی وجود داشته باشد، قاضی در بعضی از موارد اجبار شده و در موارد دیگری اختیار دارد که مجازات محکوم را به سایر مجازات ها تبدیل کند و یا مجازات را به حالت تعلیق دربیاورد؛ در این مقاله از بنیاد وکلا سعی بر آنست که برایتان به صورت کامل این شرایط را توضیح دهیم.

قانونگذار در سال ۹۲ به منظور کاهش حبس و افرادی که زندان میروند، نهاد جدیدی تحت عنوان مجازات جایگزین حبس در قانون مجازات اسلامی پیشبینی و مقرّر نمود که در صورت وجود شرایط خاص، مجازاتهای حبس میتواند یا باید به مجازاتهای دیگری تبدیل شود.

انواع مجازاتهای جایگزین حبس

قانونگذار در سال ۹۲ بهمنظور کاهش حبس و افرادی که زندان میروند، نهاد جدیدی تحت عنوان مجازات جایگزین حبس در قانون مجازات اسلامی پیشبینی و مقرّر نمود که در صورت وجود شرایط خاص، مجازاتهای حبس میتواند یا باید به مجازاتهای دیگری تبدیل شود. با ما همراه باشید تا به بررسی این مجازاتها بپردازیم.

مجازاتهای جایگزین حبس طبق ماده ۶۴ ق.م.ا. عبارتند از دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی.

تبدیل مجازات حبس به مجازاتهای جایگزین در پارهای موارد الزامی و در پارهای موارد اختیاری و در واقع بسته به نظر قاضی است.

__tel_banner

شرایط تبدیل مجازات

با توجه به ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی تعیین مجازات جایگزین حبس منوط به گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف مجازات است.

لکن هیأت عمومی دیوانعالی کشور با صدور رأی وحدت رویه شمارة ۷۴۶ مورخ ۲۹/ ۱۰/ ۱۳۹۴ این ماده را بدین نحو تفسیر کرد که در موارد الزامی تبدیل مجازات جایگزین حبس، گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف مجازات ضرورت ندارد و مجازات حبس الزاماً باید به مجازات جایگزین تبدیل گردد.

جایگزین حبس در جرایم عمدی

• در جرائم عمدی که مجازات اصلی آنها تا سه ماه حبس است، تبدیل حبس به مجازات جایگزین اجباری است.
• در جرائم عمدی که مجازات اصلی آنها ۹۱ روز تا شش ماه حبس است، تبدیل حبس به مجازات جایگزین در صورت نبود موانع مندرج در قانون، اجباری است.
• در جرائم عمدی که مجازات اصلی آنها شش ماه تا یکسال حبس است، تبدیل حبس به مجازات جایگزین در صورت نبود موانع مندرج در قانون، اختیاری است.

(منظور از موانع تعیین مجازات جایگزین حبس در دو مورد آخر، داشتن بیش از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه یا جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال یا شلاق تعزیری یا یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از شش ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه به لحاظ ارتکاب جرم عمدی و سپری نشدن پنج سال از اجرای این مجازاتهاست.)

در جرائم عمدی که مجازات اصلی آنها بیش از یک سال حبس است، در صورتی که دادگاه حبس را به کمتر از یک سال تخفیف دهد، تبدیل حبس به مجازات جایگزین ممنوع است، و در غیر این صورت اختیاری است.

در صورت تعدد جرائم عمدی با مجازات بیش از شش ماه حبس، تبدیل حبس به مجازات جایگزین ممنوع است.

جایگزین حبس در جرایم غیر عمدی

• در جرائم غیرعمدی که مجازات اصلی آنها کمتر از دو سال حبس است، تبدیل حبس به مجازات جایگزین الزامی است.
• در جرائم غیرعمدی که مجازات اصلی آنها بیش از دو سال حبس است، تبدیل حبس به مجازات جایگزین اختیاری است.

__online_banner

نکات مهم در مجازات جایگزین حبس

در جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی، قاضی نمیتواند حکم به جایگزین حبس صادر کند.

قاضی در صورت صدور حکم به مجازات جایگزین حبس، میزان حبس اولیه را هم در حکم ذکر میکند تا اگر اجرای مجازات جایگزین امکانپذیر نشود یا محکومعلیه از دستورهای دادگاه تبعیت نکند، مجازات اصلی (حبس) اجرا گردد.