حقوق کار با پیش بینی جنبه‌های حمایتی از کارگران زن باردار، مرخصی ویژه و خاصی را برای این قشر از جامعه مقرر می‌دارد که تحت عنوان مرخصی بارداری یا وضع حمل مورد شناسایی قرار گرفته است و به مرور، مرخصی مذکور با موازین حمایت از کارگران تطابق یافته و مدت زمان آن نیز افزایش چشمگیری داشته است.
مرخصی بارداری قانون کار
ایام بارداری خانم‌ها از جمله مصادیق و موارد تعلیق قرارداد کار به شمار می‌رود؛ به این معنا که به دلیل اینکه در طول مدت بارداری (به ویژه روزهای نزدیک به وضح حمل) اصولا خانم‌ها قادر به انجام کار نمی‌باشند، ایفای تعهدات مربوط به قرارداد کار میان کارگر و کارفرما معلق می‌شود تا پس از رفع حالت تعلیق، مجددا به کار ادامه یابند.
البته این نوع مرخصی در قانون کار در ضمن موارد تعلیق مورد بحث قرار نگرفته است؛ با این حال در برخی از مواد قانون کار، حمایت‌های شخصی و شغلی از خانم های باردار مورد پیش‌بینی قرار گرفته است که ذیلا مورد اشاره قرار خواهند گرفت.
مدت مرخصی بارداری در قانون
با تصویب قانون کار جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶، ماده ۷۶ قانون کار به پیش‌بینی این مرخصی برای خانم‌ها پرداخت که بر اساس این ماده، “مرخصی بارداری کارگران زن، جمعا ۹۰ روز است.
حتی الامکان ۴۵ روز این مرخصی باید پس از وضع حمل مورد استفاده قرار گیرد؛ برای زایمان توأمان، ۱۴ روز به مدت مرخصی اضافه می شود.”
همان‌گونه که در این ماده مقرر شده است، جمع این مرخصی خانم ها ۹۰ روز است که ۴۵ روز آن به عنوان مرخصی بارداری و ۴۵ روز آن به عنوان مرخصی زایمان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
با این حال، در طی سال های اخیر و با توجه به سیاست‌های دولت در راستای حمایت از فرزند آوری و افزایش نرخ رشد جمعیت، قوانین دیگری نیز در این خصوص به تصویب رسیدند که به موجب آن‌ها، مدت زمان این مرخصی برای خانم های کارگر مشمول قانون کار افزایش یافت.
به عنوان نمونه، ماده ۳ قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی، مدت مرخصی به شش ماه افزایش یافته و به موجب تبصره ۲ ماده واحده قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت خانواده، با شرط اجازه دولت، مدت مرخصی بارداری به ۹ ماه افزایش یافته است.
حقوق ایام مرخصی بارداری
علاوه بر اینکه در قانون کار برای خانم‌ها مدت زمانی تحت عنوان مرخصی بارداری پیش‌بینی شده است، لزوم پرداخت حقوق و مزایای کارگران زن در این ایام و تضمین بازگشت به کار پس از پایان آن، موضوعات مهمی است که نیازمند قانون‌گذاری ویژه می‌باشند.
به موجب تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون کار، “حقوق ایام مرخصی بارداری طبق مقررات تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد.”
و در همین راستا، ماده ۶۷ قانون تامین اجتماعی چنین مقرر داشته است:
کمک بارداری، دو سوم آخرین مزد و یا حقوق بیمه شده می‌باشد که حداکثر برای مدت ۱۲ هفته جمعات قبل و بعد از وضع حمل، بدون کسر سه روز اول پرداخت خواهد شد.
البته همان‌گونه که اشاره شد، کمک هزینه بارداری یا حقوق کارگران زن در این ایام، طبق قوانین بعدی به شش ماه و نه ماه افزایش یافته است.
لازم به ذکر است که به دلیل آنکه مرخصی بارداری از جمله موارد تعلیق قرارداد کار و نه خاتمه قرارداد کار محسوب می‌شوند، کارگران زن پس از اتمام مدت زمان مرخصی بارداری می‌توانند مجددا به کار خود بازگردند و کارفرما نمی‌تواند از جهت بازگشت به کار پس از مرخصی بارداری توسط زنان، ممانعت به عمل آورد.
