اصل بر آن است که طرفین دعوا با حضور خود در دادگاه یا ارائه لایحه به دادگاه، از خود دفاع کنند؛ اما گاهی حکمی که دادگاه صادر می کند، به صورت غیابی است؛ یعنی طرفی که محکوم شده است در دادگاه حضور نداشته است.
به همین دلیل، علاوه بر تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی، محکوم علیه رای غیابی می تواند به حکم صادر شده بر علیه خود واخواهی هم انجام بدهد.
روش واخواهی صرفا مخصوص احکامی است که به شکل غیابی صادر شده اند؛ به همین دلیل ، قصد داریم در این مقاله به بررسی این سوال بپردازیم که اعتراض به حکم غیابی چگونه انجام می شود؟
در پاسخ به این سوال، حکم غیابی، اعتراض به حکم غیابی و مهلت اعتراض به حکم غیابی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
حکم غیابی
بر اساس ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی، «حکم دادگاه حضوری است؛ مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشد و یا اخطاریه ، ابلاغ واقعی نشده باشد».
با توجه به این ماده، روشن است که اصل بر حضوری بودن رسیدگی و حکم صادره از دادگاه است؛ اما در برخی از شرایط، حکم غیابی است.
در قانون شرایط صدور حکم غیابی بیان شده است.
بر اساس این ماده حکم غیابی در صورتی صادر می شود که:
- اولا، شخص خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ کدام از جلساتی که برای رسیدگی به موضوع تشکیل شده است حضور نیافته باشند.
- دوما، هیچکدام از اشخاص مذکور در مورد قبل لایحه ای نیز به دادگاه نفرستاده باشند و به اصطلاح بطور کتبی دفاع نکرده باشند.
- سوما اینکه ابلاغ به شکل ابلاغ قانونی صورت گرفته باشد.
در واقع ، زمانیکه اخطاریه دادگاه به خوانده ابلاغ واقعی شده باشد، دیگر نمی توان حکم را غیابی دانست؛ چرا که خود شخص خوانده در جریان دادرسی قرار گرفته است.
اعتراض به حکم غیابی
به موجب قانون آیین دادرسی مدنی، یکی از روش های اعتراض به حکمی که به صورت غیابی صادر شده است، واخواهی است.
واخواهی یکی از روش های اعتراض به حکم دادگاه است که تنها در خصوص احکام غیابی امکانپذیر است.
بر اساس ماده ۳۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی "محکوم علیه غائب حق دارد به رای غیابی اعتراض نماید؛ این اعتراض واخواهی نامیده می شود.
دادخواست واخواهی در دادگاه صادر کننده حکم غیابی قابل رسیدگی است".
همانگونه که در این ماده اشاره شده است، اعتراض واخواهی اصولا در همان دادگاهی که رای غیابی را صادر کرده است مورد رسیدگی قرار می گیرد و احتمال دارد که دادگاه صادر کننده رای از رای پیشین خود بازگشته و حکم دیگری صادر کند.
مهلت اعتراض به حکم غیابی
همانگونه که اشاره شد، اعتراض به رای غیابی از طریق واخواهی انجام می شود.
در قانون آیین دادرسی مدنی، مهلت واخواهی پیش بینی شده است.
بنابراین، مهلت اعتراض به حکم غیابی یا همان واخواهی برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ است.
البته، در صورتی که واخواه نتواند در مهلت مقرر واخواهی نماید، در صورتی که عذر موجهی داشته باشد نیز می تواند با ارائه عذر خود به دادگاه و قبول از طرف دادگاه، واخواهی خارج از مهلت مقرر انجام دهد.
