همانگونه که در ماده ۲۱۷ ایین دادرسی کیفری اشاره شده اخذ تامین هم برای تضمین حضور متهم است و هم برای جبران ضرر و زیان بزه دیده در مواد ۲۳۰ و ۲۳۱ قانون ایین دادرسی کیفری اخذ وجه التزام و وجه الکفاله و وثیقه به دلیل عدم حضور متهم پیش بینی شده است.
اما در مواد ۲۳۲ و ۲۳۳ قانون ایین دادرسی کیفری به اخذ دیه و ضرر وزیان محکوم له و جزای نقدی اشاره شده است.
زمانی که خود متهم وثیقه گذاشته است یا وجه التزام در مورد وی تعیین شده است و متهم بدون عذر موجه حاضر نشود، وجه التزام اخذ یا وثیقه ضبط میشود اما در موردی کفیل معرفی شده یا شخص دیگری برای متهم وثیقه گذاشته است، ابتدا به کفیل یا وثیقه گذار یکماه مهلت داده میشود که متهم را نزد مرجع قضایی حاضر کند و در صورتی که مهلت یکماهه تمام شود و متهم نزد مرجع قضایی حاضر نشده یا کفیل یا وثیقه گذار وی را حاضر نکند و ابلاغ واقعی صورت گرفته باشد، وجه الکفاله اخذ یا وثیقه ضبط میشود.
در اینمورد ابلاغ به وکیل متهم یا وکیل کفیل یا وکیل وثیقه گذار ابلاغ واقعی محسوب میشود، در مواردی که دادگاه ویژه روحانیت به پرونده ای رسیدگی میشود به همین منوال عمل میشود، فقط مهلت تحویل متهم بجای یکماه بیست روز است.
در صورتی که شخصی کفیل متهم شده یا برای وی وثیقه گذاشته باشد دیه و ضرر و زیان محکوم له در صورت وجود ۴ شرط از وجه الکفاله یا وثیقه کسر میشود:
- محکوم علیه حاضر نشده باشد اگر محکوم علیه حاضر شده ولی قادر به پرداخت دیه نباشد از وثیقه یا وجه الکفاله کسر نمیشود.
- محکوم علیه عذر موجه برای عدم حضور نداشته باشد.
- کفیل یا وثیقه گذار محکوم علیه را مطابق مقررات حاضر نکرده باشد.
- امکان وصول دیه از بیمه وجود نداشته باشد.
زمانی که برای متهم وجه التزام صادر شده یا خود وثیقه گذاشته باشد، دو حالت مختلف وجود دارد:
- محکوم علیه حاضر اما عاجز از پرداخت دیه یا جریمه نقدی یا ضرر و زیان باشد که در اینصورت اگر دریافت از بیمه میسر نباشد با رعایت مستثنیات دین از وثیقه اخذ میشود.
- محکوم علیه حاضر نشود، در صورتی که امکان اخذ دیه یا … از بیمه میسر نباشد بدون رعایت مستثنیات دین از وجه التزام یا وثیقه کسر میشود.
