مشارکت در ارتکاب جرم

ارتکاب جرم که با فعل یا ترک فعل قابل وقوع است.

گاهی ممکن است ماحصل تبانی یا برنامه ریز ی دو یا چند نفر باشد یا  تبانی و برنامه ریزی در کار نباشد ولی توسط دویا چند نفر واقع شود؛ لذا باتوجه به اینکه برای حصول مشارکت وحدت قصد و… لازم نبست، در هردو حالت فوق الذکر مشارکت در ارتکاب جرم واقع میشود.

انجام عملیات اجرایی جرم ممکن است توسط یکنفر و یا توسط چند نفر صورت بگیرد، همچنین ارتکاب جرم علاوه بر مباشرت به نحو تسبیب نیز قابل وقوع است.

در این مقاله از سایت بنیاد وکلا مشارکت در ارتکاب جرم که هم بصورت تعدد فاعلین و هم تعدد اسباب قابل وقوع است، مورد بررسی قرار میگیرد.

مباشر جرم

مباشر جرم فردی است که عملیات اجرایی جرم را انجام میدهد؛ یعنی فعل مادی جرم توسط وی انجام میشود، مثلا سارقی با اجرای عملیات جرم مالی را به سرقت میبرد یا قاتلی با شلیک گلوله یا زدن ضربه باعث مرگ فردی دیگر میشود.

بنابراین تعریف فاعل ارتکاب جرم مباشر نامیده میشود و مباشرت در جرم فقط با فعل ممکن است و با ترک فعل مباشرت امکان پذیر نیست مباشر جرم شخصا متحمل مجارات جرم ارتکابی میشود.

تسبیب

حالتی است که فرد بصورت مستقیم در ارتکاب جرم دخالت ندارد، بلکه سبب وقوع جرم را بوجود میاورد که گاهی در ارتکاب جرم فقط یک سبب وجود دارد و گاهی اسباب متعدد دخیل در ارتکاب جرم هستند؛ بنابراین مشارکت اسباب متعدد قابل وقوع است.

مشارکت در جرایم تعزیری

در مشارکت افراد دخیل در جرم بیش از یک نفر هستند و عملیات اجرایی ارتکاب جرم توسط همه انها صورت میگیرد.

البته برای تحقق شرکت در جرم استناد رفتار مجرمانه به همه شرکا مدنظر است و میزان تاثیر رفتار انها در ارتکاب جرم ملاک عمل نمیباشد.

برای مثال دو نفر برای سرقت یک گاوصندوق وارد منزلی میشوند بکی از این افراد توان بالایی دارد و تاثیر نیرویی که وی برای انتقال گاوصندوق وارد میکند ۹۰ درصد و تاثیر فرد دیگر که فردی نحیف است در انتقال گاوصندوق ۱۰ درصد است.

برای مشاوره و ارتباط با وکلای کاربلد، می‌توانید از قسمت جست‌و‌جوی وکیل استفاده کنید.

در اینجا هرچند تاثیر فرد نحیف در جابجایی گاوصندوق بسیار اندک است اما باتوجه به اینکه جابجایی گاوصندوق مستند به رفتار هردو نفر است؛ لذا شرکت در جرم بصورت تام محقق شده است.

البته در مواردی که تاثیر رفتار مرتکب در ارتکاب جرم کم باشد، در بند ح ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی تخفیف مجازات پیشبینی شده است.

در رابطه با مجازات شرکا جرم پندار اشتباهی در بین عامه مردم وجود دارد و پنداشته میشود که اگر تعداد شرکا بیشتر باشد، مجازات بین انها تقسیم میشود.

مثلا اگر جرمی مجازاتش ۶ماه حبس باشد، اگر شرکا جرم ۳ نفر باشند سهم هرکدام از شرکا ۲ ماه حبس است در حالیکه این پندار پنداری اشتباه است مجازات هریک از شرکا جرم مجازات فاعل مستقل ان جرم است و تعداد شرکا موجب کاهش میزان مجازات نمیشود.

انچه مسلم است مشارکت در جرم هم در جرایم عمدی و هم در جرایم غیر عمدی و هم با فعل و هم با ترک فعل قابل وقوع است و همچنین شرکت جرم میتواند بصورت مباشرتی باشد و هم به صورت شرکت اسباب متعدد در ارتکاب جرم که خود بحثی مفصل است.

در رابطه با جهات تخفیف و تشدید شرکا جرم بایستی بین دو حالتی که جهات تشدید یا تخفیف شخصی است با حالتی که جهات تخفیف عینی است قائل به تفکیک شد.

در جهات شخصی تشدید یا تخفیف فقط در رابطه با فرد برخوردار از ان جهات موثر است؛ مثلا یه نفر مشارکت در جرمی نموده اند و فقط یکی ازانها مشمول مقررات تکرار جرم میباشد.

در این حالت فقط مجازات همان فرد تشدید میشود و تشدید مجازات وی در رابطه با سایرین تاثیری ندارد یا از بین همان سه نفر یک نفر از انها مبتلا به جنون است، در این رابطه فقط مجازات مجنون متوقف میشود و در رابطه با دیگران موثر نیست.

در جهات نوعی وضع متفاوت است و موجب میشود که مجارات در مورد کل شرکا تخفیف یابد یا تشدید شود؛ مثلا قانونگذار استفاده از سلاح برای سرقت را موجب تشدید مجازات دانسته است؛ لذا اگر حتی یکنفر از سارقین از سلاح استفاده نماید مجارات همه مرتکبین تشدید میشود 

شرکت در جرم در جرایم حدی وقصاص و دیات

در جرایم حدی مجازات مشارکت در جرایم حدی مانند جرایم تعزیری بوده و مجازات هریک از شرکا مجازات فاعل مستقل است.

در رابطه با قصاص نیز به همین شکل است، البته قواعد خاص خود را دارد ودر پاره ای موارد مستلزم پرداخت تفاضل دیه است اما در رابطه با دیه موضوع متفاوت است.

مثلا در مواردی که چند نفر مرتکب جرم مستوجب پرداخت دیه شده اند دیه تعیین و پرداخت ان برعهده همه مرتکبین است که به‌ نسبت مساوی باید بپردازند؛ برای مثال اگر دیه ۳۰ میلیون تومان و مرتکبین سه نفر باشند، هریک محکوم به پرداخت ده میلیون تومان میشوند.