چک یکی از اسناد مهم و پرکاربرد برای انجام معاملات روزمره بسیاری از افراد است که گاهی با عدم پرداخت مواجه می شود.
دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه چک، می تواند به روش کیفری و حقوقی وجه چک را مطالبه نماید.
همچنین ، از آن رو که بر اساس قانون صدور چک، چک های صادر شده اسناد لازم الاجرا محسوب می شوند، می توان تقاضای رسیدگی به وجه چک پرداخت نشده را به اداره ثبت اسناد ارائه نمود.
در این مقاله قصد داریم به بررسی مراحل وصول چک از طریق اجرای ثبت، مزایای وصول چک از طریق اجرای ثبت و معایب وصول چک از طریق اجرای ثبت بپردازیم.
مراحل وصول چک از طریق اجرای ثبت
مطابق ماده ۲ قانون صدور چک ، شرط اولیه و اساسی وصول چک به شیوه ثبتی ، این است که چک باید عهده یکی از بانک های مجاز کشور صادر شده باشد؛ یعنی تنها چک هایی را می توان به شیوه ثبتی استرداد نمود که وجه چک توسط بانک پرداخت شود؛ نه موسسات مالی اعتباری و صندوق های قرض الحسنه.
در صورت وجود شرط مذکور، می توان به ادارات ثبتی مراجعه و تقاضای صدور اجراییه برای وصول چک نمود.
صدور اجراییه برای وصول چک به شیوه ثبتی ، مدارک زیر را لازم دارد:
- اصل و فتوکپی برابر با اصل شده چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت آن
- کارت ملی متقاضی
- بایستی مطابقت امضای صادرکننده با نمونه آن ، توسط بانک در گواهی عدم پرداخت قید گردد.
- دریافت فرم تقاضای صدور اجراییه چک از اداره ثبت و تکمیل آن
مدارک فوق را بایستی به اداره ثبت اسناد محلی که بانک صادر کننده گواهی عدم پرداخت در آن قرار دارد ارائه نمود.
به محض آن که برای چک اجراییه صادر شد ، این اجراییه به بدهکار ابلاغ می شود و او را موظف می کند ظرف مدت ۱۰ روز نسبت به پرداخت مبلغ مندرج در چک، فراهم نمودن ترتیبات پرداخت و یا معرفی اموال اقدام نماید.
در صورتی که صادر کننده ظرف مدت ۱۰ روز اقدامات لازم را انجام ندهد، دارنده چک می تواند تقاضای توقیف اموال صادرکننده چک را به اداره ثبت ارایه نماید.
مزایای وصول چک از طریق اجرای ثبت
مزایای وصول چک از طریق اجرای ثبت را می توان شامل موارد زیر دانست:
- این شیوه با توجه به حجم بالای پرونده ها در مراجع حقوقی و کیفری دادگستری، با سرعت بالاتری انجام می گیرد؛ چرا که صدور اجراییه از طریق اداره ثبت ، تنها حدود ۴۸ ساعت زمان نیاز دارد.
- به دلیل اینکه چک یک سند رسمی و لازم الاجراست، طلب ناشی از چک نیازی به اثبات ندارد و اداره ثبت بر خلاف مراجع دادگستری، هیچگونه رسیدگی انجام نداده و در مدتی کوتاه اقدام به صدور اجراییه می نماید.
- برای وصول چک از طریق اجرای ثبت، نیازی به پرداخت هزینه دادرسی نیست؛ بلکه هزینه بعد از وصول چک دریافت می شود؛ در حالی که در رسیدگی توسط مراجع دادگستری، ابتدا باید هزینه دادرسی پرداخت شود و سپس رسیدگی شروع می شود.
- استرداد وجه چک از طریق اجرای ثبت ، محدودیت زمانی ۶ ماهه پیش بینی شده در روش شکایت کیفری از چک برگشتی را نخواهد داشت.
معایب وصول چک از طریق اجرای ثبت
از جمله معایب وصول چک از طریق اجرای ثبت می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- از آن رو که وصول چک از طریق اجرای ثبت منوط به معرفی نمودن اموالی از بدهکار به اداره ثبت است، در صورتی که طلبکار نتواند ظرف مدت یک سال اموالی از بدهکار را به اداره ثبت معرفی نماید، هزینه اجراییه (معادل پنج درصد وجه چک) از خود او دریافت می شود.
- هزینه صدور اجراییه در این شیوه ، نسبت به هزینه دادرسی دعوای حقوقی و کیفری بیشتر است ؛ چرا که باید پنج درصد کل مبلغ چک را به عنوان هزینه صدور اجراییه پرداخت شود.
- توقیف اموال در شیوه ثبتی ، پس از ابلاغ اجراییه به بدهکار آغاز می شود لذا ممکن است در این فاصله بدهکار اموال خود را به دیگران منتقل نماید، اما با استفاده از شیوه حقوقی استرداد وجه چک، صدور قرار تأمین خواسته برای جلوگیری از نقل و انتقال اموال توسط بدهکار، بدون اطلاع شخص بدهکار انجام می شود.
- اموال صادر کننده چک بی محل در صورتی توقیف می شود که این اموال جزء مستثنیات دین نباشند.
توضیح آن که برخی از اموال که جزء ضروریات زندگی شخصی محسوب می شوند ، از توقیف معاف بوده و نمی توان طلب را از محل آنها وصول نمود ؛ مانند منزل ، اثاثیه و … .
لذا از آنجایی که ممکن است صادر کننده چک برگشتی بعنوان بدهکار ، اموال دیگری جز مستثنیات دین نداشته باشد، گاها استرداد وجه چک با مشکل مواجه می شود.
همچنین، صدور اجراییه برای وصول چک از طریق اجرای ثبت را فقط می توان علیه صادر کننده چک تقاضا نمود و علیه سایر امضا کنندگان (پشت نویس و ضامن) باید از طریق دادگستری اقدام کرد.
