بررسی عفو و انواع آن

جرم دارای دو بعد یا جنبه است:

جنبه خصوصی و جنبه عمومی؛ یعنی این که اگر جرمی دارای جنبه عمومی است پس به جامعه نیز اسیب زده است و از وقوع این جرم جامعه نیز تحت تاثیر قرار گرفته است ولی جنبه خصوصی جرم یعنی فقط شاکی یا متضرر آسیب وارد شده است و جرم با شکایت او آغاز می شود و هر زمان که از مجرم گذشت کند رسیدگی خاتمه پیدا می کند.

عفو نیز یکی از جهات موقوفی تعقیب است که به دو دسته تقسیم می گردد: عفو عمومی و عفو خصوصی.

عفو شامل جرایمی می شود که شاکی خصوصی وجود نداشته باشد یا از شکایت خود صرف نظر کرده باشد.

به همین دلیل در اینجا به بررسی عفو و عفو عمومی و عفو خصوصی می پردازیم.

عفو

عفو در لغت به معنای بخشودن، گذشت کردن، بخشایش و گذشت می باشد.

عفو همانطور که در اسلام به آن تاکید شده است قانونگذار ما هم سعی در اعمال آن داشته است و برای این که مجرمان و متهمان بخشیده شوند، تحت شرایطی عفو را بیان کرده است.

طبق قانون عفو به دو دسته تقسیم می گردد.

موادی از قانون اساسی و مجازات اسلامی، قانون ایین دادرسی کیفری به عفو و موارد آن پرداخته است.

عفو خصوصی

عفو خصوصی طبق قانون عفو یا تخفیف مجازات محکومان در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رئیس قوه قضاییه با مقام رهبری است که حسب مورد تمام یا قسمتی از مجازات محکومان بخشیده یا مجازات آن خفیف تر می شود.

عفو خصوصی فقط بعد از حکم قطعی امکان صدور دارد و در مراحل دیگر جرم از جمله تعقیب و رسیدگی و … امکان عفو خصوصی وجود ندارد.

نکته قابل توجه آن که عفو تنها در مجازات های تعزیری و باز دارنده را شامل می شود و جرایمی مانند تجاوز و زنای به عنف، اختلاس، ارتشا و سرقت مسلحانه و مواد مخدر و غیره و جرایمی که مجازات حد، اعدام یا سنگسار، دیه دارند را شامل نمی شود.

برای عفو خصوصی ابتدا شخص محکوم علیه، مادر، پدر، همسر و فرزندان انان و یا رئیس دادگستری یا دادستان یا قاضی که حکم را صادر کرده یا رئیس زندان محل گذراندن محکوم درخواست عفو می نمایند.

درخواست آنان در کمیسیون عفو و تخفیف مجازات مطرح می شود.

سپس با پیشنهاد رئیس قوه قضاییه با مقام رهبری است.

عفو عمومی

عفو عمومی بر طبق ماده ۹۷ قانون مجازات اسلامی بدین صورت بیان شده است که، عفو عمومی در جرم های که مجازات آن تعزیر است، داده می‌شود، تعقیب و دادرسی را موقوف می‌کند.

در صورتی که عفو به مجرم داده شود باعث می گردد که حتی اگر حکم محکومیت وی صادر شده باشد، اجرای مجازات موقوف و آثار محکومیت نیز از بین برود می‌شود.

عفو عمومی برخلاف عفو خصوصی طبق قانون اعمال می شود به عبارت دیگر در عفو خصوصی هرگاه شاکی گذشت کند اعمال می شود ولی در عفو عمومی هرگاه قانون تعیین کند و در هر مرحله از رسیدگی باشد پرونده را موقوف می کند.

عفو عمومی طبق لایحه قانونی عفو عمومی متهمان و محکومان جزائی مصوب ۱۸/۲/۱۳۸۵ صورت گرفت که در آن کلیه کسانی که مورد تعقیب قرار گرفته اند؛ اعم از اینکه حکم محکومیتشان صادر شده باشد یا نشده باشد و اینکه شاکی خصوصی نداشته باشند یا شاکی از شکایت خود گذشت کرده باشد از تعقیب و مجازات معاف خواهند بود.

در صورت کلیه آثار محکومیت از بین می رود.