یکی از انواع سوگند قضایی بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، سوگند بتی است که به آن سوگند قاطع دعوا نیز گفته می شود که ادای سوگند بتی یا قاطع دعوا در صورتی در قانون پیش بینی شده است که مدعی برای اثبات ادعای خود در دادگاه دلیلی ارائه نکرده باشد و در مقابل، مدعی علیه ادعای او را انکار کرده باشد.
در چنین شرایطی به درخواست مدعی، مدعی علیه باید سوگند یاد کند که در این صورت ادعای مدعی ساقط می شود؛ ولی اگر مدعی علیه سوگند یاد نکند و ادای سوگند را به مدعی رد کند، این بار خود مدعی باید برای اثبات حق خود سوگند یاد کند.
به همین مناسبت در این مقاله قصد داریم به بررسی طرفی که باید سوگند یاد کند و به عبارت دیگر یاد کننده سوگند در دادگاه بپردازیم.
بنابراین ابتدا ادای سوگند توسط مدعی علیه و پیامدهای آن را توضیح داده و سپس ادای سوگند توسط مدعی و پیامدهای آن را مورد بررسی قرار دهیم.
بنیاد وکلا به شما کمک می‌کند تا با جستجو و انتخاب متخصصین حقوقی، کار حقوقی خود را با هزینه مشخص و در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهید.
ادای سوگند توسط مدعی علیه و پیامدهای آن
همانگونه که اشاره شد یکی از انواع سوگند، سوگند بتی یا قاطع دعوا نام دارد که سوگند قاطع دعوا به موجب ماده ۲۷۲ قانون آیین دادرسی مدنی در شرایطی ادا می شود که:
"هرگاه مدعی، بینه و گواه دارای شرایط مقرر در قانون را نداشته باشد و مدعی علیه نیز ادعای مدعی را انکار کند، به تقاضای مدعی، منکِر ادای سوگند می نماید و به موجب آن، ادعا ساقط می شود".
بر اساس این ماده، در درجه اول ادای سوگند باید توسط مدعی علیه صورت بگیرد (مدعی علیه به معنای کسی است که ادعایی علیه وی مطرح شده است).
بنابراین اگر ادعای مدعی بدون ارائه هیچ گونه دلیلی به دادگاه بوده باشد، مدعی علیه برای اثبات بی اعتباری ادعای مدعی، باید سوگند یاد کند و تفاوتی هم ندارد که مدعی علیه خواهان دعوا باشد و یا خوانده دعوا.
به این ترتیب، در صورتی که مدعی علیه سوگند یاد کند که مدعی هیچ گونه حقی ندارد، ادعای مدعی با این سوگند ساقط می شود و به همین دلیل است که به این نوع سوگند، سوگند قاطع دعوا نیز گفته می شود؛ چرا که تکلیف دعوا با این سوگند مشخص می شود؛ فلذا پیامد ادای سوگند توسط مدعی علیه آن است که دعوای مدعی ساقط خواهد شد و حکم به بی حقی مدعی صادر می شود.
ادای سوگند توسط مدعی و پیامدهای آن
در قسمت قبل به بررسی ادای سوگند توسط مدعی علیه و پیامدهای آن پرداختیم که بر اساس آن، در صورتی که ادعای مدعی بدون دلیل بوده و مدعی علیه نیز آن را انکار کرده باشد، به تقاضای مدعی، مدعی علیه باید ادای سوگند کند که پیامد ادای سوگند توسط مدعی علیه، آن است که ادعا ساقط می شود، اما در این قسمت قصد داریم به بررسی ادای سوگند توسط مدعی و پیامدهای آن بپردازیم.
به موجب ماده ۲۷۳ قانون آیین دادرسی مدنی: "چنانچه خوانده از ادای سوگند امتناع ورزد و سوگند را به خواهان واگذار نماید، با سوگند وی ادعایش ثابت می شود و در صورت نکول، ادعای او ساقط و به موجب آن حکم صادر می گردد".
بنابراین، اگر ادعای مدعی بی دلیل باشد و مدعی علیه منکر ادعا شود و طرف مقابل درخواست سوگند نماید، مدعی علیه می تواند از ادای سوگند خودداری کرده و ادای سوگند را از مدعی تقاضا کند.
در این صورت، اگر مدعی سوگند یاد کند ، ادعای او ثابت می شود ولی اگر از ادای سوگند نکول یا خودداری کند، ادعای او ساقط می شود.
بر اساس ماده ۲۸۵ قانون آیین دادرسی مدنی، ادای سوگند از سوی مدعی باید بر وجود حق علیه مدعی یاد شود.
همانگونه که مشاهده می شود پس از آنکه مدعی علیه سوگند خود را به مدعی علیه رد نماید، مدعی دیگر نمی تواند سوگند را به او رد کند و اگر مایل باشد که ادعایش را به اثبات برساند، باید خودش سوگندی مبنی بر وجود حق یا ادعا یاد کند.
بنابراین پیامد ادای سوگند از سوی مدعی نیز آن است که با این سوگند، ادعای وی به اثبات می رسد و حکم به نفع او صادر می شود؛ بنابراین پس از ادای سوگند از سوی مدعی، هیچ گونه اظهاری که منافی آن باشد، در دادگاه پذیرفته نخواهد شد.
