جرم زورگیری یا اخاذی و عناصر آن

اخاذی ترجمه کلمه شانتاژ در زبان فرانسه است؛ اخاذی به معنای باج گیری، زورگیری و یا گرفتن چیزی یا مالی به زور و یا با تهدید از دیگری است.

هدف از این جرم بدست آوردن غیر قانونی پول، مال به زور و اجبار است.

جرم اخاذی به زور و تهدید در واقع زیر مجموعه ای از جرم تهدید است؛ اما در نکاتی با آن تفاوت دارد.

لازم به ذکر است که هر جرم باید دارای سه عنصر باشد؛ برای آشنایی با جرم اخاذی هم مانند هر جرم دیگری ابتدا باید با عناصر این جرم بشناسیم.

از این رو در این مقاله به بررسی عناصر جرم اخاذی یا زورگیری از جمله عنصر مادی جرم اخاذی، عنصر معنوی جرم اخاذی و عنصر قانونی جرم اخاذی می پردازیم؛ چرا که وجود هر سه این عناصر برای اینکه جرم اخاذی شکل بگیرد، لازم است.

عنصر قانونی جرم زورگیری یا اخاذی

عنصر قانونی جرم یعنی اینکه قانون گذار در قانون عملی را جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین کرده است.

با اینکه جرم زورگیری یا اخاذی (که به آن باج گیری هم می گویند) اهمیت زیادی دارد؛ با این همه قانون گذار جرم مستقل اخاذی را تعریف نکرده است.

جرم تهدید به اخاذی و عنصر قانونی آن را می توان در ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی یافت.

در این ماده، قانون گذار بیان می کند: "هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی و شرافتی یا مالی و یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از این‌که به این واسطه ، تقاضای وجه و یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده و یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد." 

جرم اخاذی و مجازات آن را می توان از این ماده استنباط کرد و عنصر قانونی را با استفاده از آن بررسی نمود.

بنابراین می توان گفت که زورگیری یا اخاذی بر اساس قانون مجازات اسلامی جرم محسوب شده است.

عنصر مادی جرم زورگیری یا اخاذی

عنصر مادی جرم یعنی مجرم قصد و نیت مجرمانه خود را در واقعیت انجام دهد.

عنصر مادی جرم زورگیری یا اخاذی از دو بخش تشکیل می شود:

تهدید – تقاضای مال، وجه، انجام کار و یا عدم انجام کار.

جمع هر دوی این موارد عنصر مادی جرم زورگیری یا اخاذی را نشان می دهد.

• تهدید: تهدید یعنی دیگری کسی را از انجام یک کار نامشروع و غیرقانونی بترساند، اعم از اینکه در ازای این ترساندن مالی را از او بخواهد یا از او بخواهد برایش کاری انجام دهد یا از او دریافت مال یا انجام کار را نخواهد.

تهدید برای اخاذی باید به یکی از روشهای تهدید به قتل، تهدید به ضرر شرفی، تهدید به ضرر نفسی، تهدید به ضرر مالی یا تهدید به فاش کردن یک سر باشد.

• گفتیم در جرم تهدید، تقاضا یا عدم تقاضای دریافت مال از تهدید شونده یا درخواست کار از او هم می تواند صورت بگیرد و هم می تواند صورت نگیرد، اما در جرم اخاذی این گونه نیست.

دومین امری که برای تحقق جرم اخاذی لازم است این است که فرد همراه با تهدید از فرد تهدید شونده درخواست مال، وجه، انجام کار یا عدم انجام کاری را کرده باشد.

عنصر روانی جرم زورگیری یا اخاذی

عنصر روانی جرم زورگیری یا اخاذی این است که شخص تهدید کننده قصد ایجاد دلهره و ترس در تهدید شونده است؛ یعنی تهدید کننده قصد ایجاد دلهره و ترس دارد تا به این وسیله از تهدید شونده مالی را دریافت کند و یا او را وادار به انجام کار یا عدم انجام کاری کند.

در این مورد اینکه انگیزه مجرم بازی و تفریح بوده و یا اینکه واقعا قصد تهدید داشته است مانع از شکل از گرفتن جرم نیست.

پس در عنصر روانی کافی است فرد قصد تهدید دیگری، برای اخاذی از او را داشته باشد تا جرم صورت بگیرد و اینکه انگیزه فرد چه بوده است باعث نمی شود جرم شکل نگیرد؛ اگر چه انگیزه فرد می تواند در کاهش دادن میزان مجازاتش تاثیر داشته باشد.