بیع یک اصطلاح فقهی و حقوقی است که به معنای خرید و فروش است.
عقد بیع در قانون مدنی به این صورت تعریف شده است: "بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم".
از این تعریف بر می آید که عقد بیع یک عقد معوض است؛ این تعریف یعنی وقتی دو نفر باهم عقد بیع منعقد می کنند، یکی از دو نفر متعهد می شود مالی را به دیگری واگذار کند و در مقابل، دیگری در ازای آن پولی را پرداخت می کند.
مثلا فروشنده خانه اش را در ازای مبلغ مشخصی به خریدار واگذار می کند؛ با این توصیف، برای آشنایی با عقد بیع یا قرارداد خرید و فروش، ابتدا باید ارکان آن را بشناسیم.
از این رو در ادامه این مقاله به بررسی ارکان عقد بیع از جمله ایجاب و قبول، مال فروخته شده، وجهی که باید پرداخت شود ، فروشنده و خریدار می پردازیم.
ایجاب و قبول
اولین رکن تشکیل دهنده عقد بیع، ایجاب و قبول است.
ایجاب و قبول در عقد بیع به معنای توافق فروشنده و خریدار در مورد قرارداد خرید و فروش است؛ ایجاب اولین مرحله از انعقاد یک قرارداد خرید و فروش است.
ایجاب یعنی پیشنهاد فروش از طرف فروشنده؛ مثل اینکه فروشنده ای خانه خود را در بنگاه معاملات برای فروش قرار می دهد.
این کار فروشنده به معنی این است که قصد فروش خانه خود را دارد بعد از این، خریدار نیز با پذیرش پیشنهاد فروش از فروشنده، مرحله قبول را شکل می دهد.
پس ایجاب به معنای پیشنهاد فروش از طرف فروشنده و قبول، به معنای پذیرش پیشنهاد فروش از طرف خریدار است.
خریدار و فروشنده در عقد بیع
عقد بیع مانند هر عقد دیگری باید شرایط صحت معامله را داشته باشد؛ یکی از این ارکان، اهلیت دو طرف معامله است.
رکن بعدی عقد بیع، دو طرف این قرارداد هستند؛ خریدار و فروشنده دو طرف اصلی در عقد بیع هستند که به آنها متعاملین یعنی دو طرف عقد بیع یا منعقد کنندگان قرارداد نیز گفته می شود.
در اصطلاح حقوقی به فروشنده (بایع) و به خریدار (مشتری) گفته می شود.
بایع و مشتری باید اهلیت انعقاد قرارداد را داشته باشند؛ یعنی باید عاقل، بالغ و رشید باشند و همچنین هر دوی طرفین عقد بیع باید برای انعقاد عقد بیع ، قصد و رضایت کامل داشته باشند.
مال فروخته شده در عقد بیع
سومین رکن تشکیل دهنده عقد بیع، وجود یک مال برای فروش است؛ به این مال در اصطلاح حقوقی، مبیع گفته می شود.
مبیع کالایی است که فروشنده به خریدار می فروشد و یا خریدار آن را از فروشنده خریداری می کند.
این مال (یعنی مبیع) باید شرایط مال مورد معامله را از قبیل قابلیت خرید و فروش و انتقال، قابلیت تسلیم، مالیت داشتن و … را نیز داشته باشد تا بتوان آن را مورد خرید و فروش قرار داد.
ثمن در عقد بیع
رکن بعدی در عقد بیع، ثمن است.
به طور کلی، ثمن به معنای بهایی است که ضمن معامله و عقد بیع، مشخص می شود تا خریدار آن را در ازای مبیع، به فروشنده بپردازد؛ لذا ثمن را باید مشتری به فروشنده بپردازد و مبیع را باید فروشنده به بایع تسلیم نماید.
