علاوه بر موازینی که در ارتباط با حمایت از زنان کارگر در سازمان بین المللی کار مورد پیش بینی قرار گرفته است، در حقوق داخلی ایران نیز به موجب مبحث چهارم از فصل سوم قانون کار جمهوری اسلامی ایران، تحت عنوان "شرایط کار زنان" یعنی در ضمن مواد ۷۵ الی ۷۸ حمایت هایی خاص برای زنانی که کار می کنند و مشمول قانون کار محسوب می شوند، مورد پیش بینی قرار گرفته است.
به همین مناسبت در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی مهم ترین شرایط حمایتی مربوط به کار زنان بر اساس قانون کار پرداخته و انواع آنها از جمله ممنوعیت کارهای خطرناک، سخت و زیان آور، پیش بینی مرخصی زایمان و بازگشت به کار پس از آن، ارجاع کارهای سبک به زنان و مهلت کافی برای شیر دادن به فرزند اشاره نمود که ذیلا مورد بررسی قرار می گیرند.
ممنوعیت کارهای خطرناک
یکی از مهم ترین شرایط مربوط به کار زنان، آن است که انجام دادن کارهای سخت و زیان آور که اصولا با سلامتی جسمی و روحی زنان مغایرت دارد، ممنوع می باشد.
این ممنوعیت، در ماده ۷۵ قانون کار مقرر شده است و بر اساس آن:
"انجام کارهای خطرناک، سخت و زیان آور و نیز حمل بار بیشتر از حد مجاز با دست و بدون استفاده از وسایل مکانیکی، برای کارگران زن ممنوع است.
دستورالعمل و تعیین نوع و میزان این قبیل موارد با پیشنهاد شورای عالی کار به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی خواهد رسید".
البته ممنوعیت انجام کارهای سخت، خطرناک و زیان آور در قانون کار به عنوان یکی از شرایط کار نوجوانان نیز مقرر شده است.
مرخصی بارداری و زایمان
یکی از انواع مرخصی ها که در قانون کار برای حمایت از زنان کارگر مورد پیش بینی قرار گرفته است ، مرخصی بارداری و زایمان است که به زنان مشمول قانون کار تعلق می گیرد.
مدت زمان مرخصی بارداری و زایمان بر اساس قانون کار، ۹۰ روز می باشد که البته این مدت ، به موجب قوانینی که بعدا به تصویب رسیده است، به شش ماه و نه ماه افزایش یافته است.
بازگشت به کار پس از مرخصی بارداری و زایمان
علاوه بر پیش بینی مدت زمانی تحت عنوان مرخصی بارداری و زایمان در قانون کار، تضمین بازگشت به کار پس از مرخصی بارداری و زایمان به عنوان موضوعی مهم در حمایت از کارگران زن مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است.
به موجب تبصره ۱ ماده ۷۶ قانون کار، "پس از پایان مرخصی زایمان ، کارگر زن به کار سابق خود باز می گردد و این مدت با تایید سازمان تامین اجتماعی جزو سوابق خدمت وی محسوب می شود".
بر این اساس، در صورتی که کارفرما از بازگشت به کار زن پس از اتمام مدت مرخصی بارداری امتناع کند، این امر به منزله اخراج غیر موجه کارگر محسوب می شود.
ارجاع کارهای سبک به زنان باردار
از آن جهت که انجام کارهای سنگین توسط زنان در دوره بارداری و زایمان با سلامتی وی و فرزندش مغایرت دارد، قانونگذار لزوم ارجاع کارهای سبک تر به زنان در این دوره را به عنوان یکی از مهم ترین شرایط کار زنان در قانون کار، مقرر داشته است.
به موجب ماده ۷۷ قانون کار:
"در مواردی که به تشخیص پزشک سازمان تامین اجتماعی، نوع کار برای کارگر باردار خطرناک یا سخت تشخیص داده شود، کارفرما تا پایان دوره بارداری وی، بدون کسر حق السعی کار مناسب تر و سبک تری به او ارجاع می نماید".
شیر دادن به فرزند
ایجاد شرایط و سازوکارهایی جهت برخورداری کارگران زن از حق شیر دادن به فرزندان سبب شده است تا ماده ۷۸ قانون کار، تکالیفی را بر عهده کارفرمایان مشمول قانون کار قرار دهد.
به موجب ماده ۷۸ قانون کار:
"در کارگاه هایی که دارای کارگر زن هستند، کارفرما مکلف است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه ساعت، نیم ساعت فرصت شیر دادن بدهد.
این فرصت جزو ساعات کار آنان محسوب می شود و همچنین کارفرما مکلف است متناسب با تعداد کودکان و با در نظر گرفتن گروه سنی آنها مراکز مربوط به نگهداری کودکان (از قبیل شیرخوارگاه، مهد کودک و …) را ایجاد نماید".
